Gemeente Leeuwarden

Jan van der Vaart Jan van der Vaart

Atelier Jan van der Vaart in Princessehof

Bron: Gemeente Leeuwarden (07-07-2008) In het Princessehof is het keramiekatelier van Jan van der Vaart voor publiek opengesteld. Jan van der Vaart, een van de belangrijkste Nederlandse keramisten van de twintigste eeuw, overleed in het jaar 2000.
Het Princessehof heeft van zijn erven de complete inventaris van zijn werkplaats in langdurig bruikleen gekregen. Hiermee is in een permanente presentatie het atelier Jan van der Vaart ingericht. Een primeur voor Nederland, want dit is het eerste keramiekatelier in een museale presentatie.

In het atelier wordt het productieproces van gegoten keramiek geïllustreerd aan de hand van oorspronkelijke materialen en gereedschappen waarmee Van der Vaart (1931-2000) heeft gewerkt.

Vooral voor liefhebbers van keramiek en geïnteresseerden in het keramische proces is dit een goedgevulde schatkamer. De presentatie oogt als een atelier in bedrijf waar de werkzaamheden even zijn stilgelegd. Er valt veel te bekijken: modellen, halfproducten en gietmallen, draaischijf en kneedmachine, spuitcabine en oven. Het is opmerkelijk te zien hoeveel ingrediënten er nodig zijn om een mooie vaas te kunnen maken. Vooral de mysterieuze kast met `poeders', de pigmenten die het glazuur kleuren, is intrigerend. Op de achtergrond is zijn stem te horen. In een interview afkomstig uit het NPS radioprogramma uit 1997 vertelt Van der Vaart over wat hem bezighoudt en geeft hij terloops zijn ideeën en geheimen prijs.

Jan van der Vaart wordt beschouwd als een van de belangrijkste Nederlandse keramisten van de twintigste eeuw. Zijn oeuvre staat op eenzame hoogte in de geschiedenis van de moderne keramiek in Nederland. Hij was de eerste moderne keramist die de zeventiende-eeuwse tulpentoren in ere herstelde. Zijn werk is heel herkenbaar vanwege het eigenzinnige karakter en de logische en consequente uitwerking van zijn artistieke overtuigingen. Van der Vaart wilde bruikbare kwaliteitskeramiek maken voor een groot publiek. Zo ontstonden de `multipels', objecten die in beperkte oplage werden gemaakt en gesigneerd. Hierdoor kregen zij de authenticiteit van unieke kunstwerken en bleven tegelijkertijd betaalbaar.

Jan van der Vaart vernieuwde ook de keramische kunst in Nederland. Zeker nadat hij in 1968 werd benoemd tot hoofddocent keramiek aan de Rietveld Academie te Amsterdam, waar hij nieuwe generaties keramisten opleidde. Als de grondlegger van een abstract-geometrische richting binnen de naoorlogse keramiek was hij in binnen- en buitenland bijzonder invloedrijk.