Socialistische Partij
Niet weglopen voor problemen door aanbesteding openbaar vervoer
07-07-2008 * Gedeputeerde Staten van Noord-Holland moeten niet weglopen voor hun aandeel in de problemen die de aanbesteding van het openbaar vervoer veroorzaakt. Het wetenschappelijk bureau van de SP heeft in het recent uitgebrachte onderzoeksrapport "Komt de bus wel zo?" uiteengezet tot welke problemen de aanbestedingen in het openbaar vervoer leiden. Problemen treden op voor de reizigers en de werknemers in het openbaar vervoer. Kort geleden zijn ook de openbaar vervoerbedrijven zelf gaan protesteren. Die protesten hebben geleid tot 16 miljoen euro extra voor de sector. De SP in Noord-Holland wil dat Gedeputeerde Staten het extra geld niet alleen maar verdelen onder de betrokken concessiehouders, maar dat ook de manier van aanbesteden door de provincie gaat veranderen.
De manier waarop de provincie Noord-Holland het openbaar vervoer openbaar aanbesteedt werkt een concurrentie op prijs sterk in de hand. Inschrijvende vervoerders zijn geneigd tegen een zo laag mogelijke prijs een offerte in te dienen, omdat de factor prijs zeer zwaar meeweegt in de beoordeling van de concessie door de provincie en de gunning van de concessie aan een vervoerder. Op deze manier worden vervoerders min of meer gedwongen hun kosten ergens anders terug te verdienen. Daarbij kijken vervoerders ook naar de arbeidsomstandigheden en de arbeidsvoorwaarden van het personeel.
Gedeputeerde Staten van Noord-Holland moeten zich hier terdege van bewust zijn. Toch blijft VVD-gedeputeerde Mooij, met steun van de collegepartijen VVD, PvdA, CDA en GroenLinks, beweren dat hij niets te maken heeft met de arbeidsomstandigheden en arbeidsvoorwaarden van buschauffeurs. In het licht van het bovenstaande is dit een merkwaardige redenering, die door de SP volstrekt niet onderschreven wordt.
Gedeputeerde Staten zijn derhalve medeverantwoordelijk voor de financiële situatie waarmee de openbaar vervoerbedrijven zich geconfronteerd zien. Ook zijn Gedeputeerde Staten medeverantwoordelijk voor het ongemak van vele duizenden inwoners van Noord-Holland, die tijdens de dagen en uren waarop er gestaakt werd niet met de bus hebben kunnen reizen. De SP vindt dat het college die verantwoordelijkheid niet gemakszuchtig op het bordje van de openbaar vervoerbedrijven, de buschauffeurs, de vakbonden of de regering kan afschuiven.
De manier waarop Gedeputeerde Staten van Noord-Holland het openbaar vervoer openbaar aanbesteden is een van de oorzaken van de financiële situatie van de vervoerbedrijven en de "claim" die zij bij staatssecretaris Huizinga hebben neergelegd. De regering heeft ¤ 16 miljoen aan de decentrale overheden ter beschikking gesteld om te verdelen onder de vervoerders die in hun concessies opereren.
Eén van de manieren om ongewenste prijs- en bezuinigingseffecten van aanbesteden te voorkomen is het kiezen voor een andere wijze van aanbesteden. Nu de neoliberale mist in Europa - met dank aan de Europarlementariërs van de SP - eindelijk is opgetrokken, blijkt dat de Europese Unie het onderhands aanbesteden (onder bepaalde voorwaarden) wèl toestaat.
Nog een andere manier van aanbesteden om ongewenste prijs- en bezuinigingseffecten te voorkomen is het aanbesteden volgens het zogenoemde Zeeuwse model. Hierbij gaat het weliswaar om een openbare aanbesteding, maar stelt de "concessieverlener" een reëel bedrag vast (gekoppeld aan een voorgeschreven minimumvoorzieningenniveau) waaronder inschrijvers in hun offertes niet hoeven te zakken. Met andere woorden: zij hoeven zich niet gedwongen te voelen een irreëel financieel bod uit te brengen. Een dergelijke aanpak vereist een andere en waarschijnlijk een actievere rol van de concessieverlener. Toegepast op de sector openbaar vervoer kan dan gedacht worden aan de manier waarop de provincie Noord-Brabant het openbaar vervoer aanbesteedt: die trekt een veel grotere verantwoordelijkheid voor het ontwerpen en voorschrijven van lijnvoering en frequenties naar zich toe.