Commissie Mans bepleit regionale omgevingsdiensten
10-07-2008
De handhaving van regels op het gebied van milieu, ruimte en bouwen
schiet tekort. Handhavers worden ingehaald door nieuwe ontwikkelingen
zoals complexere technologie en globalisering, de inrichting van
handhavingsorganisaties is niet toegesneden op de taak die zij moeten
vervullen. Dat concludeert de Commissie Herziening handhavingsstelsel
VROM-regelgeving in haar rapport 'De tijd is rijp'. Het rapport werd
door voorzitter Jan Mans aangeboden aan de ministers Cramer (Ruimte en
Milieu) en Hirsch Ballin (Justitie). De Commissie Mans adviseert de
ministers om wettelijk te regelen dat er 25 regionale
omgevingsdiensten worden ingericht om de handhaving beter te kunnen
uitvoeren.
Nu zijn meer dan 500 instanties betrokken bij de handhaving van regels
voor de omgeving. Die instanties (gemeenten, waterschappen,
provincies, milieudiensten, politie, Openbaar Ministerie,
VROM-Inspectie) slagen er vaak niet in effectief en efficiënt naleving
van regels af te dwingen op een manier die burgers en bedrijven zo
weinig mogelijk belast, constateert de Commissie. Het lukt onvoldoende
om een aangepaste reactie te geven op verschillende soorten van
overtredingen van omgevingsregels.
Handhaving van de regels bij complexe bedrijfsprocessen met
(middel-)hoge risicos en bij mobiele bronnen (transport) en ketens
(zoals bij vervuilde bodem en asbest) schiet tekort. De aanpak van
calculerende en ronduit criminele organisaties is niet of nauwelijks
van de grond gekomen. Landelijke strategieën en plannen worden lokaal
niet opgepakt, van de beoogde samenhang tussen bestuursrechtelijke en
strafrechtelijke aanpak komt weinig terecht. En strafrechtelijke
aanpak van (zware) milieucriminaliteit komt onvoldoende van de grond
door gebrekkige analyse en uitwisseling van informatie. Gemeenten zijn
over de hele linie zeer terughoudend om méér te doen dan waarschuwen.
De schaal van veel gemeenten is te klein voor het niveau waarop
handhaving moet plaatsvinden. Bedrijven hebben last van gebrek aan
deskundigheid van inspecteurs.
Fragmentatie van de handhavingsorganisaties samen met vrijblijvendheid
in de samenwerking tussen die organisaties zijn het centrale probleem,
aldus Mans. Dit leidt tot grote en onrechtvaardige verschillen in de
aanpak van de handhaving en in de behandeling van burgers en
bedrijven. Ook is de aanpak van mobiele en ketenactiviteiten vrijwel
onmogelijk.
Daarom pleit de Commissie Mans voor regionale omgevingsdiensten waar
alle gemeenten en provincies en liefst ook de waterschappen verplicht
aan deel moeten nemen. De regionale diensten volgen de indeling van de
politieregios, houden toezicht op de naleving van een groot deel van
de omgevingsregels en bereiden sanctiebesluiten voor. Gemeenten en
provincies houden hun bevoegdheden en blijven formeel verantwoordelijk
voor de sancties.
Bepaalde taken zoals toezicht op de horeca, woningtoezicht,
leefbaarheidszaken en evenementen kunnen wel lokaal worden
afgehandeld, meent de commissie.
Daarnaast zijn er landelijke handhavingsorganisaties voor de opsporing
en vervolging van zware milieudelicten en voor taken die specifieke
expertise vragen of maar heel weinig voorkomen zoals het toezicht op
BRZO-bedrijven en op internationale afvaltransporten. Veel meer zaken
zouden via het bestuursrecht moeten worden afgedaan, het strafrecht
moet zoveel mogelijk worden gereserveerd voor (middel-)zware
criminaliteit.
Het kabinet zal zijn reactie op het rapport uiterlijk in november aan
de Tweede Kamer sturen.
De Commissie Herziening Handhavingsstelsel VROM-regelgeving bestaat
uit drs. J.H.H. Mans (voorzitter), oud-burgemeester van Enschede, H.A.
Jansen, Commissaris van politie b.d., prof. mr. drs. F.C.M.A.
Michiels, Hoogleraar bestuursrecht, i.h.b. handhavingsrecht, UvT,
prof. dr. J. de Ridder, Hoogleraar Bestuurskunde aan de RUG.
Download
Zie het origineel
* De tijd is rijp (pdf, 351 KB)