NMa blikt terug op resultaten eerste half jaar
11-07-2008
De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) heeft in het eerste half
jaar van 2008 zes (on)aangekondigde bedrijfsbezoeken afgelegd bij
awbz-instellingen in de zorgsector, ondernemingen in de food- en
agrisector, de cosmeticabranche en de bouwsector. Daarnaast heeft de
toezichthouder twee rapporten opgemaakt tegen ondernemingen actief in
de thuiszorg wegens een vermoeden van een overtreding van de
Mededingingswet. Het betreft voorlopige bevindingen. In een volgende
fase van de procedure worden de betrokken ondernemingen gehoord.
Het ontduiken van een boete die de NMa heeft opgelegd, loont niet. Dit
blijkt uit een rechtszaak die de NMa had aangespannen tegen een
bouwbedrijf dat aangaf de boete die de NMa had opgelegd wegens
deelname aan een bouwkartel, niet te kunnen betalen. De rechter achtte
dit niet bewezen en was het met de NMa eens dat er sprake was van
betalingsonwil. Hij veroordeelde de directeur de boete, plus alle aan
het proces verbonden kosten met rente volledig te betalen. Wat wel kan
lonen, is het doen van een clementieverzoek. Dit blijkt uit een
speciale voorlichtingsfilm over de clementieregeling die de NMa sinds
april op haar website beschikbaar stelt. Deelnemers aan een kartel
kunnen boetevermindering of zelfs volledige kwijtschelding krijgen,
indien zij hun betrokkenheid tijdig aan de NMa opbiechten en
informatie verstrekken waarmee dit kartel kan worden opgespoord. Doel
van de film is de bekendheid van deze regeling te vergroten, zowel bij
professionals, ondernemers als bij een groter publiek. De NMa ontving
in het eerste en tweede kwartaal in totaal negen clementieverzoeken.
Op het vlak van het toetsen van voorgenomen fusies en overnames,
ontving de NMa het eerste half jaar 63 meldingen, nam zij 61
goedkeuringsbesluiten na een eerste onderzoek en stelde zij aan de
overname van Gouden Gids (onderdeel van Truvo Nederland) door De
Telefoongids (onderdeel van European Directories) een vergunningseis,
hetgeen inhoudt dat de NMa met het oog op mogelijke
concurrentiebelemmeringen nader onderzoek wil doen. Deze partijen
hebben inmiddels een vergunning aangevraagd. Ook heeft de NMa eisen
gesteld aan de fusie tussen Evean Groep, Philadelphia Zorg en Woonzorg
Nederland. De oorspronkelijke fusieplannen stuitten op
mededingingsbezwaren. Na wijziging van de gemelde concentratie,
waarbij Woonzorg zich verplichtte 11 verpleeg- en/of verzorgingshuizen
af te stoten, ging de NMa akkoord met de fusie. Partijen vormden na de
goedkeuring een personele unie die als concentratie is aan te merken
en waarvoor goedkeuring van de NMa nodig is. Minister Vogelaar van
Wonen, Wijken en Integratie (WWI) heeft eind juni een verdere
integratie van woonzorg Nederland met de zorginstellingen
tegengehouden omdat dit strijdig is met de huidige regelgeving. Het is
nadrukkelijk niet toegestaan dat woningcorporaties ook zorgtaken op
zich nemen, aldus de Minister. Ook heeft de NMa eisen gesteld aan de
Stichting Amsterdam Thuiszorg voordat zij kan fuseren met de Stichting
Cordaan Groep. Nadat Amsterdam Thuiszorg een kwart van haar
activiteiten op het gebied van huishoudelijke verzorging, persoonlijke
verzorging en verpleging en begeleiding heeft afgestoten, is de NMa
akkoord gegaan met de voorgenomen fusie. Door deze beslissing van de
NMa zal het marktaandeel van Cordaan en Amsterdam Thuiszorg samen
kleiner zijn dan het marktaandeel van Amsterdam Thuiszorg was vóór de
fusie. De nieuwe combinatie ondervindt bovendien concurrentiedruk van
de andere spelers op de Amsterdamse zorgmarkt.
De fusie van Cordares Holding N.V. door APG Groep N.V., dochter van
Stichting Pensioenfonds ABP, ontving een akkoord. In augustus 2007
heeft de NMa aangegeven het samengaan van Stichting AMC de Meren en
Stichting JellinekMentrum nader te willen onderzoeken. Na uitgebreid
onderzoek in de vergunningsfase heeft de NMa in april haar goedkeuring
verleend aan deze fusie in de sector van de geestelijke
gezondheidszorg.
De NMa consulteerde bedrijfsleven, advocatuur en andere
belanghebbenden over de uitvaartbranche en SEPA, de invoering van de
Single Euro Payments Area dat voorziet in één Europese betaalmarkt.
Pieter Kalbfleisch, voorzitter van de Raad van Bestuur van de NMa over
SEPA: Ik maak mij zorgen over uitingen van banken dat er in SEPA geen
toekomst zou zijn voor PIN. Als banken gezamenlijk speculeren over de
afschaffing van PIN, creëren zij een situatie waarin de
concurrentiepositie van PIN op voorhand wordt verzwakt ten opzichte
van andere betaalproducten. Een belangrijke conclusie uit de marktscan
van de uitvaartbranche is dat bijbetalingen als het grootste probleem
in de sector ervaren wordt. Nabestaanden moeten vaak onverwacht nog
grote bedragen bijbetalen, hoewel ze dachten dat de hele uitvaart door
de verzekeraar zou worden vergoed. Mogelijk zijn een gebrek aan
transparantie en communicatie, alsmede verschillende interpretaties
van polisvoorwaarden de oorzaken van onverwacht hoge bijbetalingen
voor een uitvaart. Meer transparantie in de markt kan gerealiseerd
worden als uitvaartverzekeraars duidelijker naar consumenten
communiceren waarvoor ze precies verzekerd zijn en voor welke
voorzieningen klanten extra moeten bijbetalen. De NMa heeft de sector
opgeroepen om deze transparantie te realiseren.
Eind juni maakte de NMa bekend dat ouders in Amsterdam mogelijk in hun
keuzemogelijkheden werden beperkt doordat vijf Amsterdamse
kinderopvangorganisaties afspraken maakten over het al dan
niet toetreden tot elkaars werkgebied. De kinderopvangorganisaties
zegden de NMa toe per direct hun gedrag aantoonbaar te wijzigen
waardoor zij een mogelijke boete van de toezichthouder ontlopen. De
NMa houdt de naleving van deze toezegging scherp in de gaten. Indien
een onderneming de toezegging niet nakomt, dan kan de NMa een boete
opleggen van ten hoogste tien procent van de jaaromzet. Kalbfleisch
vertelt dat het de eerste keer is dat de NMa een zogenaamd
toezeggingsbesluit neemt. Ondernemingen kunnen sinds 1 oktober 2007
bij de NMa een toezegging indienen. Kortgezegd betekent dit dat zij
hun gedrag, dat mogelijk in strijd is met de Mededingingswet,
aantoonbaar staken of niet (meer) vertonen, zo licht de
bestuursvoorzitter toe.
Per 1 juni kent de NMa een directie Mededinging, die is ontstaan uit
de samenvoeging van de directies Concurrentietoezicht en
Concentratiecontrole. Door een bundeling van de kennis van de
verschillende markten vanuit het concurrentie- en fusietoezicht kan de
NMa haar taken als toezichthouder beter vervullen in de toekomst.
Tevens is de naam van een sectorspecifieke toezichthouder binnen de
NMa, de Directie Toezicht Energie (DTe), gewijzigd in Energiekamer
waardoor één lijn getrokken wordt in de benaming van de onderdelen
binnen de NMa die toezien op specifieke sectoren binnen onze economie.
Belangrijk voor de regulerende taak van de Energiekamer van de NMa was
de bekendmaking in februari van het methodebesluit 2008-2010 en de
hoogte van de efficiencykortingen op basis waarvan de
transporttarieven voor de regionale gasnetbeheerders worden berekend.
Vervolgens hebben de netbeheerders op basis hiervan voorstellen gedaan
voor de tarieven in 2008. De NMa heeft deze tarieven voor negen
netbeheerders op 20 juni en voor de overige drie beheerders op 1 juli
bekendgemaakt. De reden van de latere vaststelling is dat de drie
netbeheerders een spoedprocedure bij het College van Beroep voor het
Bedrijfsleven (CBb) hadden aangespannen tegen het methodebesluit, op
basis waarvan de NMa de tarieven vaststelt. Het CBb heeft het verzoek
van deze netbeheerders om het methodebesluit te schorsen afgewezen en
heeft ook voor deze bedrijven de tarieven vastgesteld. Gemiddeld gaan
huishoudens in 2008 acht euro per jaar minder betalen aan de levering
van gas.
In april namen toezichthouders, netwerkbeheerders en marktpartijen uit
de Noordwest-Europese landen die lid zijn bij het Gas Regional
Initiative North West (GRI NW) een routekaart aan voor de periode
2008-2012. Dit gebeurde op een gezamenlijke bijeenkomst in het
West-Indisch Huis te Amsterdam waar afgevaardigden uit België,
Denemarken, Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Ierland,
Zweden, Nederland en Noorwegen bij aanwezig waren. Het doel van deze
roadmap is om de voltooiing van de interne Europese gasmarkt, met als
tussenstap een regionale Noordwest-Europese markt, dichterbij te
brengen. De routekaart geeft weer hoe de partijen binnen het GRI NW
door samenwerking een stap kunnen zetten in de goede richting om op de
langere termijn een volledige liberale gasmarkt in heel Europa te
bereiken. Daarbij moeten zoveel mogelijk obstakels die het handelen op
de Europese gasmarkt nu nog in de weg staan, aangepakt worden.
Verder publiceerde de NMa begin mei een onderzoek naar websites van
energiebedrijven waaruit bleek dat consumenten nu meer dan voorheen
kunnen vertrouwen op de informatie over prijs en voorwaarden op deze
sites. Aanleiding voor dit onderzoek vormde het feit dat deze sites
tot voor kort niet voldoende vergelijkbare informatie boden voor
consumenten. Met de juiste informatie is het voor consumenten
eenvoudiger om energiebedrijven goed met elkaar te vergelijken en
makkelijker over te stappen. Daartoe heeft de NMa op
www.ConsuWijzer.nl een Informatiepakket over energie geplaatst. Dit
pakket bestaat uit 5 informatieve bladen met concrete tips over de
belangrijkste energieonderwerpen, zoals het vergelijken van
energiebedrijven, overstappen, aandachtspunten bij klantenwerving en
de energierekening.
De NMa heeft in oktober 2007 de technische voorwaarden vastgesteld
voor flexibiliteitsdiensten. Flexibiliteitsdiensten
stellen leveranciers van gas in staat om voorspelbare en
onvoorspelbare schommelingen in de gasafname op te vangen,
bijvoorbeeld wanneer er sterke temperatuurverschillen optreden. Dit
besluit zou in werking treden op 1 juli 2008, maar de NMa heeft in
juni, na bezwaren over de haalbaarheid van deze termijn door
marktpartijen, besloten deze datum uit te stellen naar 1 januari 2009.
Alle overige bezwaren tegen de technische voorwaarden zijn afgewezen.
In juni heeft de NMa tevens geoordeeld dat de elektriciteitsnetwerken
van recreatieparken gekwalificeerd moeten worden als een net wanneer
de recreatiewoningen die op dit netwerk zijn aangesloten in het bezit
zijn van derden. Dit houdt ondermeer in dat voor deze
elektriciteitsnetwerken een netbeheerder verantwoordelijk is. Een
netbeheerder is een onafhankelijk nutsbedrijf dat een transportnetwerk
voor energie beheert. Indien de woningen eigendom zijn van de eigenaar
van een recreatiepark, dan hoeft voor het beheer van het netwerk geen
aparte netbeheerder aangewezen te worden en is de eigenaar
verantwoordelijk voor het beheer ervan. Deze vraag kwam aan de orde in
een zaak aangespannen door eigenaren van recreatiewoningen op Park
Emslandermeer.
De NMa heeft eind juni vijf leveranciers van verkeersregeltoestellen
en verkeersregelinstallaties beboet voor ruim EUR 400.000 wegens het
maken van kartelafspraken vanaf januari 1998 tot en met december 2003.
Dit is de laatste zaak waarbij de NMa bouwondernemingen naar
aanleiding van de zogeheten bouwfraudeaffaire de mogelijkheid geboden
heeft deel te nemen aan de versnelde sanctieprocedure om de bedrijven
in staat te stellen snel schoon schip te maken. Deze procedure hield
onder meer in dat de bedrijven niet individueel werden gehoord, maar
hun zienswijze op het rapport collectief naar voren hebben gebracht
via een vertegenwoordiger. Alle kartelzaken tegen bouwondernemingen
die aan deze regeling hebben deelgenomen, heeft de NMa inmiddels
afgerond.
De NMa heeft eind juni eveneens boetes aan ProRail opgelegd voor in
totaal 826.000 en een last onder dwangsom wegens overtredingen van de
Spoorwegwet. ProRail, de beheerder van het Nederlandse spoorwegnet
heeft zich niet gehouden aan de regels van de Spoorwegwet die moeten
waarborgen dat spoorwegondernemingen op een goede en eerlijke manier
gebruik kunnen maken van de hoofdspoorweginfrastructuur. Uit ons
onderzoek blijkt dat ProRail de spoorwegondernemingen niet alleen
onjuist, maar ook onvolledig geïnformeerd heeft. Daarnaast heeft
ProRail na de verdeling van capaciteit ten behoeve van de jaardienst
2007 toch nog capaciteit aan haar eigen onderneming verdeeld, die ten
koste ging van de reeds verdeelde capaciteit aan de
spoorwegondernemingen, aldus Kalbfleisch. Het is van groot belang dat
de regels, die de toegang tot het spoor waarborgen, eerlijk en
non-discriminatoir worden toegepast. Alleen dan zijn de
spoorwegondernemingen in staat een goed product te bieden aan hun
klanten, de reizigers en verladers, namelijk een trein die op tijd
rijdt.
Het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBb) heeft in juni
uitspraak gedaan in een zaak die sinds 1999 speelde over een
bergingsregeling voor gestrande autos (het systeem van
Incidentmanagement). Deze regeling wordt uitgevoerd door de Stichting
Incident Management Nederland (SIMN), die acht alarmcentrales
vertegenwoordigt. De NMa heeft ontheffing verleend voor dit
samenwerkingverband omdat het bergen van gestrande voertuigen zo
efficiënt kan verlopen op de rijkswegen (hoofdwegennet). De Vereniging
Bergers Belangen vertegenwoordigt een groep bergers die zich door
middel van verschillende procedures hebben verzet tegen de invoering
van het systeem van Incidentmanagement en de ontheffing die de NMa
voor dit systeem heeft verleend. De rechter heeft het beroep van de
bergers ongegrond verklaard omdat de VBB geen argumenten heeft
aangedragen waarom de ontheffing voor het hoofdwegennet moet worden
ingetrokken.
De Vervoerkamer van de NMa heeft vijf klachten afgehandeld van
spoorwegondernemingen over het optreden van ProRail, de beheerder van
het spoorwegnet. De geschillen hadden betrekking op de wijze waarop
ProRail de onderhoudswerkzaamheden op het spoor had ingepland
gedurende de jaardienstregeling 2008. ProRail is als beheerder van het
spoor verantwoordelijk voor de verdeling van capaciteit. ProRail had
teveel capaciteit verdeeld aan zichzelf. Een vergelijkbaar geschil dat
NS aanhangig heeft gemaakt heeft de NMa nog in behandeling. Een klacht
ingediend door Rover over hetzelfde onderwerp heeft de NMa niet
ontvankelijk verklaard, omdat deze geen klachten van
reizigers(organisaties) in behandeling kan nemen.
De NMa heeft op basis van de Wet personenvervoer 2000 het protocol
vastgesteld waarin aanbieders van gemeentelijk openbaar vervoer (bus,
tram, metro) verklaren een gescheiden boekhouding te zullen hanteren.
De NMa controleert of de verklaring juist is opgesteld en bekend
gemaakt. Voor de derde NMa Spoormonitor heeft de NMa partijen die
actief zijn op de spoorvervoermarkt geconsulteerd, waaronder de meeste
spoorwegondernemingen en ProRail. Doel van de spoormonitor is om
inzicht te krijgen in hoe partijen aankijken tegen de uitvoering van
de Spoorwegwet in het kader van de relatie beheerder - vervoerder. De
NMa heeft de partijen ook geconsulteerd over het toezicht en de
prioritering van de Vervoerkamer.
De NMa heeft de Weighed Average Cost of Capital (WACC) als methode tot
berekening van de vermogenskostenvoet vastgesteld voor het Loodswezen.
Het berekenen van de vermogenskosten is van belang bij het bepalen van
de maximale inkomsten uit de tarieven voor het loodsen van zeeschepen.
De Nederlandse Loodsencorporatie, die de maximale tariefinkomsten
bepaalt, dient rekening te houden met de door de NMa vastgestelde
WACC.
Het afgelopen half jaar wisten ruim 6200 consumenten de NMa via
www.ConsuWijzer.nl te vinden. Het bedrijvenloket van de NMa telde zon
1800 contacten.
Nederlandse mededingingsautoriteit (NMa)