Ministerie van Algemene Zaken

NOS, Met het oog op morgen, Radio 1

Radio / TV-interview | 11-07-2008

Minister-president Balkenende, na afloop van de wekelijkse ministerraad, over Europa en de zaak Spijkers

SLOTBOOM:
Het laatste gesprek voor de zomer. Normaal gesproken ben ik degene die bepaald waar het over gaat, maar dit keer mag u zeggen wat het onderwerp is. Ik ben benieuwd.


BALKENENDE:
Ik zou het graag met u hebben over Nederland en Europa.

SLOTBOOM:
Want?


BALKENENDE:
Er is deze week veel gebeurd. Zowel wat betreft te bespreken zaken als bezoeken die ik heb afgelegd.

SLOTBOOM:
U bent in Spanje geweest.


BALKENENDE:
Ja, begin deze week hadden we het debat in de Eerste Kamer over het Verdrag van Lissabon. Een goed en lang debat dat er uiteindelijk in is uitgemond dat van de 75 leden van de senaat er 60 ja hebben gezegd tegen dat verdrag. Een belangrijk moment. Dat viel ook in het buitenland op, omdat Nederland daarmee, na een aantal jaren van reflectie na het nee in het referendum, nu kiest voor dit Verdrag van Lissabon.

SLOTBOOM:
Et probleem is of het er nog toe doet? Nu Ierland nee heeft gezegd zou het wel eens een papieren verdrag kunnen worden?


BALKENENDE:
De inzet is juist om er uit te komen met elkaar. Kijk, heronderhandelen heeft helemaal geen zin. Dat betekent dat je het weer langs alle parlementen moet. Da zou je niet moeten willen. Bovendien, het is ook van belang dat we eens een keer de gesprekken over institutionele aspecten kunnen afronden, want het gaat uiteindelijk om inhoud. Het gaat om energe, milieu, terrorisme, banen in Europa. Dat zijn de zaken waar het om gaat.

SLOTBOOM:
Wie gaat dat probleem dan oplossen?


BALKENENDE:
Het is natuurlijk zo dat de Ieren nu tot oktober de tijd hebben om nog eens goed aan te geven en te analyseren waarom het is gekomen tot een nee. Vervolgens kun je dan kijken hoe we hier dan uitkomen. Wat mij betreft zo snel mogelijk. Maar goed, dat is nu eerst een kwestie van Ierland aan zet laten en dan wel met elkaar proberen te komen tot een oplossing.

SLOTBOOM:
Even theoretisch gezien: kan het zo zijn dat er op 1 januari helemaal niks gebeurt?


BALKENENDE:
Dan krijg je natuurlijk een situatie...Stel dat er niks zou gebeuren, dan heb je straks een Europees Parlement op basis van de huidige regelingen. Dat betekent voor Nederland gewoon een zetel minder. Dat zou jammer zijn. Dat is maar een klein punt, maar wat ik veel belangrijker vind is dat een aantal verworvenheden van het verdrag van Lissabon - een sterkere rol van nationale parlementen, een sterker rol van het Europees Parlement, en goed aangeven waar Europa wel en niet voor is, rechten die burgers hebben- dat zijn grote voordelen. Het zou toch jammer zijn om die voordelen gewoon te laten lopen.

SLOTBOOM:
Heeft u het idee dat de Nederlander begrijpt wat er gebeurt in Europa? Er is natuurlijk heel veel kritiek geweest. We hebben het referendum gehad, het nieuwe verdrag waarvan u zei dat er geen referendum voor nodig is. Heeft u het idee dat de Nederlander begrijpt wat Europa is?


BALKENENDE:
Het is een toch beetje de vraag met wie je spreekt en wat mensen zelf ervaren. Laat ik een ander voorbeeld noemen dat k deze week onderging. Ik ben in Spanje geweest. De aanleiding was de Water Expo. Daar is ook de Prins van Oranje geweest. Een belangrijke manifestatie op het gebied van watermanagement. Uiteraard hoort Nederland daar aanwezig te zijn. Wat ik merk bij de Nederlanders die daar actief zijn is dat ze precies weten waarom Europa van belang is. Dat je je kennis ook in andere delen kunt gebruiken, dat je werkgelegenheid over en weer kunt versterken. Komende zondag ga ik naar Parijs, de Mediterrane Unie komt daar bij elkaar. Dan zullen we het ook hebben over vragen als: hoe zit het met migratiestromen, de behandeling van illegalen?

SLOTBOOM:
Als ik u even mag onderbreken. U noemt allemaal voorbeelden, maar denkt u nou dat Europa door dit soort voorbeelden gaat leven bij Nederlanders? We gaan straks met zijn allen door heel Europa op vakantie, maar tegelijkertijd is het zo abstract. Dan kunnen het wel belangrijke zaken zijn, maar tja..


BALKENENDE:
Nederlanders weten heel goed waarom je internatonaal zou moeten denken. Dat hangt samen met onze economie. Die kan niet functioneren zonder die enorme Europese dimensie. Wij verdienen gewoon geld. Ons bedrijfsleven doet het enorm goed. Als ik nu denk aan studenten- toen ik studeerde deed je dat in Amsterdam. Iets als uitwisselingsprogramma's kwam toen eigenlijk maar heel mondjesmaat voor. Op het ogenlik zie je dat studenten overal uit Nederland in Europa te vinden zijn. Een heel ander voorbeeld: we hebben nu één Euro. Dat zijn allemaal grote voordelen.

SLOTBOOM:
Prachtig, maar waar komt dan toch dat gevoel bij een hoop Nederlanders vandaan van 'wat moet ik nou met dat Europa?' Het is toch niet voor niks dat mensen in het referendum nee hebben gestemd?


BALKENENDE:
Dat is natuurlijk ook wel te begrijpen, want het ging bijvoorbeeld om de snelheid van de uitbreiding van de EU. Soms is het ook zo dat mensen denken: een Grondwet, wat blijft er dan van Nederland over? Dat soort gevoelens. Dan zeg ik: je moet heel reëel zijn. Europa heeft nu al meer dan 60 jaar vrede hier gebracht. Dat is in de geschiedenis nog nooit voorgekomen. De economie in Europa draait op het ogenblik goed. Dan denk ik wel eens: Nederland is een land geweest dat aan de wieg heeft gestaan van de EU, we zijn buitengewoon actief op tal van terreinen- ontwikkelingssamenwerking, Europese integratie, bedrijven die het geweldig goed doen, mensen die reizen- en hebben altijd die internationale oriëntatie gehad. Dan hoop ik dat dat ook het profiel van Nederland in het buitenland is. Dat cynisme over Europa, daar komen we geen stap verder mee. Geen stap.

SLOTBOOM:
Als ik een van uw collega's zou zijn in Europa, zou ik denken: die Balkenende moeten we hebben voor een Europese positie.


BALKENENDE:
Dan moet u die vraag vooral stellen.

SLOTBOOM:
Nou, bent u in voor een positie in Europa?


BALKENENDE:
Kijk, we zitten op het ogenblik...

SLOTBOOM:
Nee, nu stel ik de vraag, dan moet u ook een antwoord geven.


BALKENENDE:
Het is zo dat ik gewoon een succes wil maken van deze kabinetsperiode. Het punt van de voorzitter van de Europese Raad, dat thema is op het ogenblik een beetje weggeëbd. Een aantal maanden geleden werden een aantal namen genoemd, maar die discussie is helmaal weg op het ogenblik. Het is natuurlijk vooral de vraag of we in staat zijn dat Verdrag van Lissabon erdoor te krijgen.

SLOTBOOM:
Maar na deze kabinetsperiode ziet u het wel zitten?


BALKENENDE:
Ik denk nu gewoon in termen van: ik wil nog een goede kabinetsperiode, wil nog veel dingen doen en daar richt ik me volledig op.

SLOTBOOM:
We gaan het afwachten. Nog even over de kwestie Spijkers. Ik heb slecht één vraag aan u. Wat zou u aan de heer Spijkers willen zeggen?


BALKENENDE:
Ik zou tegen meneer Spijkers willen zeggen dat hij het slachtoffer is geworden van een hele nare en erge ontwikkeling. Er zijn fouten gemaakt. Er is niet voor niets in het verleden ook tegen hem gezegd dat zaken niet goed zijn gelopen. Niet voor niets is er een vaststellingsovereenkomst gekomen, waarin ook financiële compensatie is geboden. Daarmee neem je de pijn en moeite en verdriet niet weg. Ik hoop oprecht dat het mogelijk zal zijn om met Defensie de laatste dingen die opgelost moeten worden- en dat zijn zaken die samen hangen met de uitvoering van de vaststellingsovereenkomst- dat we daar snel een einde aan kunnen maken. Dat is in het belang van iedereen en daar heeft de heer Spijkers ook recht op. Ik hoop vurig dat het ook kan. (letterlijke tekst, ongecorrigeerd, TO)