Derde rapportage van de Committee of Experts van de Raad van Europa over de toepassing van het Europees Handvest voor Regionale Talen of Talen van Minderheden, is kritisch.
Eén keer in de drie jaar schrijft het Committee of Experts (CoE) van de Raad van Europa, een rapport. De commissie peilt in dat rapport of de Nederlandse regering de verplichtingen nakomt die de regering is aangegaan door het ratificeren van het Europees Handvest voor Regionale Talen of Talen van Minderheden. Het CoE werkt in opdracht van het Committee of Ministers van de Raad van Europa. Het Committee of Ministers stuurt de aanbevelingen naar aanleiding van het rapport naar de Nederlandse overheid. Het rapport, de derde alweer, is vorige week uitgekomen.
Het Europees Handvest voor Regionale Talen of Talen van Minderheden heeft als doel om regionale talen en talen van minderheden te beschermen en te bevorderen. Het Handvest is op 1 maart 1998 in Nederland in werking getreden. Voor het Fries heeft de Nederlandse overheid zich verplicht om 48 bepalingen op het gebied van onderwijs, justitie, openbaar bestuur, media, cultuur, contacten over de grens en economisch en sociaal leven uit te voeren.
De Nederlandse overheid is verder verplicht om één keer in de drie jaar zelf een evaluatierapport te maken voor de Raad van Europa betreffende de uitvoering van het Handvest. Het CoE gebruikt dat evaluatierapport als basis voor zijn eigen rapportage. Daarnaast hoort het CoE organisaties tijdens een 'on the spot visit', gouvernementeel of niet-gouvernementeel, die haar bezig houden met een minderheids of streektaal. Deze keer was de Nederlandse overheid 15 maanden te laat met het evaluatierapport en dat heeft het werk van de CoE zeer gehinderd. De Nederlandse regering wordt hier op terechtgewezen.
Het rapport is verder zeer kritisch over de verplichtingen die het onderwijs aangaan en gebruikt hier vaker dan in voorgaande rapporten de term 'strongly urges' (sterk aandringen). Er wordt bij de Nederlandse overheid sterk op aangedrongen om een samenhangend en overlappend beleid te ontwikkelen om het Fries in alle niveaus van het onderwijs een plek te geven en concrete maatregelen te nemen om dat te bereiken.
Daarnaast wordt er op aangedrongen om in substantieel deel fan het voorschoolse en primair onderwijs in het Fries aan te bieden en de situatie van het Fries in het voortgezet onderwijs te verbeteren. Volgens het CoE maakt het Fries in het voorschoolse en primaire onderwijs nog niet een substantieel deel uit van het lespakket en in het voortgezet onderwijs nog niet een integraal deel. Het verlagen van de kerndoelen voor het Fries wordt als een negatieve ontwikkeling gezien, al is het nog wel te vroeg om harde conclusies te trekken. Ook zijn er te veel ongekwalificeerde leerkrachten Fries in het onderwijs.
Op het gebied van media wordt er op aangedrongen om het Fries ook bij commerciële omroepen te laten gebruiken. Omrop Fryslân, zou een meer structurele subsidie moeten krijgen als de andere regionale omroepen omdat Omrop Fryslân als enige uitzender van en in het Fries een speciale status heeft. Een andere belangrijke aanbeveling is om het gebruik van het Fries te bevorderen in communicatie door en met gedecentraliseerde rijksdiensten zoals de Belastingdienst of Rijkswaterstaat.
Op het gebied van justitie en contacten over de grens heeft het Rijk aan alle verplichtingen voldaan.
De volledige tekst van het rapport is te lezen op:
http://www.coe.int/t/dg4/education/minlang/Report/EvaluationReports/NetherlandsECRML3_en.pdf
Het Consultatief Orgaan Fries geeft advies aan de Minister van Binnenlandse zaken en komt in september met een uitgebreidere reactie.
Noot voor de redactie,
Provincie Friesland