Date : 17 July 2008
Sender Name: Cour des comptes - Rekenhof
Rekenhof onderzocht consultancyopdrachten gegund door de kabinetten
Het Rekenhof onderzocht de consultancyopdrachten die de kabinetten hebben gegund tussen 22 juli 2004 en 31 december 2007. Op basis van artikel 8 van het kabinetsbesluit mochten kabinetten expertise via consultancy aantrekken. Bij de gunning van die opdrachten bleek de vertrouwensband tussen een minister en zijn consultant op gespannen voet te staan met het principe van de mededinging. Door artikel 8 met ingang van 1 januari 2008 te schrappen, is de Vlaamse Regering tegemoetgekomen aan de aanbevelingen van de Vlaamse Ombudsdienst. Het Rekenhof wijst de kabinetten erop dat zij bij het sluiten en uitvoeren van contracten altijd de wetgeving overheidsopdrachten, rijkscomptabiliteit en motivering bestuurshandelingen dienen na te leven. Het protocol tussen het Vlaams Parlement en de Vlaamse Regering, dat een jaarlijkse rapportering over consultants, experts en kabinetsmedewerkers voorschrijft, moet worden aangepast aan de gewijzigde situatie. Omwille van de transparantie in de kabinetssamenstelling is een betere afstemming van het protocol op het kabinetsbesluit wenselijk.
Inleiding
In het kader van artikel 8 van het besluit van de Vlaamse Regering van 14 september 2001 (kabinetsbesluit) konden ministers een beroep doen op experts of consultants voor in de tijd beperkte of specifieke opdrachten. Enerzijds zijn consultancyopdrachten onderworpen aan de overheidsopdrachtenwet, die o.a. de naleving van het mededingingsprincipe oplegt. Anderzijds worden experts en consultants beschouwd als volwaardige kabinetsleden, met wie de minister een vertrouwensband heeft. Het is evident dat een spanningsveld bestaat tussen die vertrouwensband en de mededinging. Op 23 november 2007 besliste de Vlaamse Regering artikel 8 met ingang van 1 januari 2008 te schrappen, dit ter uitvoering van de aanbevelingen van de Vlaamse Ombudsdienst. Op verzoek van het Vlaams Parlement onderzocht het Rekenhof de consultancyopdrachten gegund door de tien Vlaamse kabinetten tussen 22 juli 2004 (het begin van de huidige legislatuur) en 31 december 2007. Alle 68 opdrachten werden gegund via de onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking of op aangenomen factuur. De grote meerderheid sloeg op het inhuren van juridische diensten. Naargelang van de minister werd in mindere of meerdere mate een beroep gedaan op consultancy.
Naleving van de regelgeving bij consultancyopdrachten Het Rekenhof heeft talrijke inbreuken op de naleving van de wetgeving vastgesteld. Zo is de onderhandelingsprocedure een uitzonderingsprocedure, want in principe dienen overheidsopdrachten te worden gegund met een aanbesteding of offerteaanvraag. Overeenkomstig de principes van goed bestuur en de motiveringsplicht moet in ieder geval worden verantwoord waarom werd gekozen voor de onderhandelingsprocedure en geen beroep werd gedaan op de mededinging. Uit het onderzoek bleek dat de kabinetten meestal de toepassing van de onderhandelingsprocedure niet of onvoldoende hebben gemotiveerd. Meestal werd geen beroep gedaan op de mededinging, doorgaans zonder motivering. Andere inbreuken hielden o.a. verband met splitsing van de opdrachten om te ontsnappen aan de grensbedragen, onderhandse verlenging, facturatie, borgstelling. Voor verscheidene contracten zijn geen volledige dossiers meer beschikbaar op de kabinetten, zodat de rechten en plichten van de partijen niet altijd meer te achterhalen zijn.
Rapportering over consultants en experts
Overeenkomstig het protocol tussen de Vlaamse Regering en het Vlaams Parlement van 17 april 2001 bezorgt de regering elk jaar aan het parlement een overzicht van alle kabinetsmedewerkers, inclusief de experts en de consultancyopdrachten. De jaarlijkse rapportering vertoonde voor de periode 2004-2006 gebreken op het vlak van nauwkeurigheid en volledigheid, zeker wat de consultants betreft. Er waren wel sterke verschillen naargelang van de minister. In de laatste rapportering (toestand op 31 december 2007) was de situatie genormaliseerd. De jaarrapportering is echter nog steeds onvoldoende afgestemd op het kabinetsbesluit, waardoor het niet mogelijk is na te gaan of de regering haar eigen besluit naleeft inzake samenstelling van de kabinetten. In de jaarrapporteringen voor deze legislatuur werden voor 0,9 miljoen EUR opdrachten opgenomen. Volgens de cijfers van het Rekenhof is 1,7 miljoen EUR betaald. De jaarrapportering bevatte dus maar de helft van de werkelijke uitgaven. De beoogde transparantie werd voor de consultancyopdrachten dan ook niet gerealiseerd.
Respons op de aanbevelingen van de Vlaamse Ombudsdienst De Vlaamse Regering reageerde positief op de aanbevelingen die de Vlaamse Ombudsdienst formuleerde in zijn verslag van 9 oktober 2007. Dat blijkt o.a. uit de afschaffing van artikel 8 van het kabinetsbesluit, een versterkt toezicht op de naleving van overheidsopdrachtenwet en een versterkte interne controle, alsook uit de invoering van een deontologische code voor de kabinetsleden.
Reactie van de minister
Met zijn brief van 13 juni 2008 heeft de minister-president akte genomen van de onderzoeksresultaten. De afschaffing van artikel 8 van het kabinetsbesluit en de andere maatregelen moeten bijdragen tot een integere en correcte behandeling van de financiële dossiers binnen de kabinetten. Over de jaarlijkse rapportering aan het parlement stelde de minister-president dat het rapporteringsstramien in overeenstemming zal worden gebracht met het gewijzigde kabinetsbesluit en dat met de parlementsvoorzitter een nieuw protocol zal worden afgesloten.
Het verslag van het Rekenhof aan het Vlaams Parlement Consultancyopdrachten gegund door de kabinetten staat integraal op de internetsite van het Rekenhof (www.rekenhof.be).
Met eventuele vragen kan u terecht bij Terry Weytens of Marc Galle, stafdienst Publicaties, telefoon: 02/551.84.66 of 02/551.86.65.
URL: