Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen

23-07-2008

Succesvol wave-experiment in De Kuip

Op zaterdag 19 juli is in de Rotterdamse Kuip een wetenschappelijk experiment met 45.000 deelnemers uitgevoerd. Tijdens de jubileumdag van Feyenoord, dat dit jaar zijn honderdjarig bestaan viert, is onderzocht of een menselijke wave in een stadion zich net zo gedraagt als de uit de natuurkunde bekende soliton. In het kader van het tweehonderdjarig bestaan van de KNAW heeft Akademielid GertJan van Heijst de kans gekregen om te onderzoeken wat er gebeurt als twee stadiongolven tegen elkaar botsen.

Bij het experiment in De Kuip werden de golven opgewekt door de mensen in een aangewezen vak na het aftellen door stadionpresentator Koert Westerman massaal op te laten staan en vervolgens weer te laten zitten. Het resultaat was snel zichtbaar: vanuit dit vak ontstond er slechts één golf die met een min of meer constante snelheid rechtsom (met de klok mee) door het stadion liep. Dit is opmerkelijk, want meer dan 95 procent van de spontaan ingezette waves loopt ook in deze richting.

Bij het tweede experiment werd vooraf de instructie gegeven om op tien buren rechts en tien buren links te letten en te gaan staan als deze buren omhoog komen. Vanuit het startvak gingen nu twee golven lopen: één rechtsom en één linksom. De toeschouwers lieten de golven met veel enthousiasme door het stadion rollen en de golven botsten keer op keer, waarna ze hun weg gewoon voortzetten. Deze opmerkelijke waarnemingen suggereren dat de stadiongolf inderdaad eigenschappen gemeen heeft met de soliton: de solitaire golf die met constante vorm en snelheid voortbeweegt en na botsing met een andere solitaire golf zijn weg ongeschonden voortzet. Na een nauwkeurige analyse van de filmbeelden van de stadiongolven zal worden geprobeerd om ook een meer kwantitatieve vergelijking te maken met botsende solitonen. Hoogleraar transportfysica Van Heijst zal de resultaten van het massa-experiment op 3 oktober toelichten tijdens een seminar van de Virtual Knowledge Studio (VKS-KNAW) in Rotterdam.

* Quest: Hoe onderzoek ik de wave?

* NU.tv: Feijenoorders doen wave voor de wetenschap