Boeiend boek is even opwindend als spannende film
Datum: 13 augustus 2008
Als Keanu Reeves in de film The Matrix op de richel van een
wolkenkrabber zijn houvast dreigt te verliezen, stokt het hart in je
keel en breekt het zweet je uit. Je beleeft het alsof je eigen leven
op het spel staat. Als we zien hoe iemand een bepaalde emotie
ondergaat, activeren we hersenregionen die we ook activeren als we
zelf die emotie ondergaan. Maar een dergelijke scène in een boek kan
even pakkend zijn. Dat tonen Mbemba Jabbi en Christian Keysers van het
Universitair Medisch Centrum Groningen/Rijksuniversiteit Groningen aan
in een publicatie in PLoS-One deze week.
Op het NeuroImaging Center van het Universitair Medisch Centrum
Groningen vergeleken zij hersenactiviteit die wordt opgewekt door het
zien van geëmotioneerde gezichtsuitdrukkingen met hersenactiviteit
opgeroepen door het lezen over emoties.
Kokhalzende dronkenlap
Proefpersonen werden in een fMRI-scanner gezet om hun hersenactiviteit
te meten. Eerst zagen ze een filmfragment van drie seconden waarin een
acteur een slokje neemt uit een kopje en daarna kijkt alsof hij met
afschuw vervuld is. Daarna werd de proefpersonen gevraagd om korte
emotioneel beladen scènes te lezen die ze zich goed moesten inbeelden.
Keysers: `Bijvoorbeeld over een vunzige dronkelap waar ze op straat
tegenaan botsen, die dan vervolgens begint te kokhalzen. Ze moesten
zich dan voorstellen dat stukjes van zijn kots in hun mond terecht
kwamen.' Als laatste maten de onderzoekers de hersenactiviteit van
proefpersonen die in de scanner onplezierig smakende drankjes dronken.
Zelfde hersengebied
`Het resultaat was verrassend', zegt Keysers. `In alle drie de
gevallen lichtte hetzelfde gebiedje in de Anterior Insula op.' De
Anterior Insula is het deel van de hersens waarin ons gevoel van
weerzin zetelt. Patiënten met hersenletsel in dat gebied, bijvoorbeeld
als gevolg van een infectie, verliezen het vermogen om walging te
voelen. Bedorven melk drinken ze vrolijk op alsof het limonade is.
Levendige emoties
Dat betekent, aldus Keysers, dat altijd hetzelfde gebeurt. `Of we nu
een film zien of een verhaal lezen: we activeren lichamelijk een
gevoel van afschuw. Dat is waarom zowel een boek lezen als een film
zien, ons het gevoel geeft alsof we echt voelen wat de held in het
verhaal meemaakt.' Met de opmerking, dat dit in een wereld die meer en
meer gedomineerd wordt door visuele media, goed nieuws is voor de
geschreven media, rondt de onderzoeker af. `Een boeiend geschreven
boek of krantenartikel kan even levendige emoties oproepen als het
aanschouwen van een film.'
Prof. dr. Christian Keysers is wetenschappelijk directeur van het
NeuroImaging Center in Groningen en hoogleraar Social Brain. Hij leidt
een onderzoeksgroep die probeert te ontraadselen hoe wij intuïtief en
als vanzelf delen in de emoties en gevoelens van de mensen om ons
heen.
Rijksuniversiteit Groningen