Mededeling Small Business Act
Mededeling "Denk eerst klein", Een "Small Business Act" voor Europa
* Essentie voorstel
* Subsidiariteit en proportionaliteit
* Nederlandse positie
Datum Commissiedocument: 25 juni 2008
Nr. Commissiedocument: COM(2008) 394
Pre-lex:
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2008:0394:FI
N:NL:PDF
Nr. impact-assessment Commissie en Opinie Impact-assessment Board: SEC
(2008) 2101, 2102, 2103 en Opinie 3856.
Behandelingstraject Raad: Raadswerkgroep Concurrentievermogen en
Groei, Raad voor Concurrentievermogen december 2008 (Raadsconclusies).
Al eerder besproken tijdens informele Raad voor Concurrentievermogen
van april en juli.
Eerstverantwoordelijk ministerie: Ministerie van Economische Zaken
Essentie voorstel
Ondernemerschap en het MKB zijn van groot belang voor het
concurrentievermogen, de groei en de dynamiek van de economie, zoals
ook erkent in de Lissabonstrategie. Uit de tussentijdse evaluatie van
het moderne MKB-beleid van de EU voor de periode 2005-2007
(COM(2007)592) blijkt dat de lidstaten en de EU voortgang hebben
geboekt bij de totstandbrenging van een meer MKB-vriendelijk
ondernemingsklimaat. Meer is echter nodig om het potentieel van het
MKB ten volle te kunnen benutten, aangezien de groei van het MKB in de
EU achterloopt in vergelijking met bijvoorbeeld de VS. De Europese
Raad van maart 2008 heeft de Europese Commissie gevraagd te komen met
een Small Business Act (SBA), hetgeen de Commissie met deze mededeling
verwezenlijkt.
Met de SBA wordt een samenhangend beleidskader ontwikkeld om het
belang van ondernemerschap en het MKB in de Europese economie en
maatschappij te benadrukken en te versterken. De Commissie zet in de
SBA tien principes (zie 3) uiteen om het creëren en implementeren van
een ondernemers- en MKB-vriendelijk beleid op zowel EU- als op
lidstaatniveau te garanderen. Met deze tien principes beoogt de
Commissie om de erkenning van ondernemerschap te vergroten, het "denk
eerst klein" principe dat inhoudt dat de belangen van MKB bedrijven
meewegen in de beleidsvorming (van wetgeving tot publieke
dienstverlening) en de groei en concurrentiekracht van MKB- bedrijven
te stimuleren. Per principe worden naast reeds bestaande maatregelen
ook een aantal nieuwe maatregelen op Europees niveau en aanbevelingen
aan de lidstaten voorgesteld. Naast deze tien principes komt de
Commissie met een vijftal nieuwe wetgevingsvoorstellen op EU-niveau om
de mogelijkheden van het MKB binnen de EU verder te versterken (zie
onder 3).
De Commissie wenst dat de SBA volledig in de Lissabonstrategie wordt
geï ntegreerd en nodigt de lidstaten uit om de voortgang van de, aan
de SBA gerelateerde, beleidsacties in hun nationale hervormingsplannen
op te nemen.
Subsidiariteit en proportionaliteit
Kondigt de Commissie acties, maatregelen of concrete wet- en
regelgeving aan voor de toekomst? Zo ja, hoe luidt dan het voorlopige
Nederlandse oordeel over bevoegdheidsvaststelling, subsidiariteit en
proportionaliteit en hoe schat Nederland de financiële gevolgen in?
Ja, de Commissie komt met maatregelen of kondigt deze aan in de
mededeling. Deze maatregelen zijn op te delen in twee niveaus: 1.
concrete nieuwe wetgevingsvoorstellen en 2. tien principes met daar
bijhorend maatregelen op Europees niveau en suggesties aan lidstaten.
1. De nieuwe wetgevingsvoorstellen
De Commissie koppelt vijf nieuwe voorstellen aan de SBA. Daarvan heeft
zij er drie tegelijkertijd of direct na de presentatie van de SBA
uitgebracht. Het gaat dan om de algemene vrijstellingsverordening voor
staatssteun aan het MKB, het voorstel voor een verordening betreffende
een statuut voor een Europees Besloten Vennootschap (COM (2008)396) en
een voorstel voor een richtlijn over verlaagde BTW tarieven
(COM(2008)428). De algemene vrijstellingsverordening is gebaseerd op
een autonome bevoegdheid van de Commissie om bepaalde soorten
steunmaatregelen vrij te stellen van voorafgaande melding. Deze
verordening is reeds aangenomen door de Commissie (d.d. 7 juli 2008)
en zal in augustus 2008 in werking treden. In voorbereiding zijn een
wetgevingsvoorstel voor verdere modernisering, vereenvoudiging en
harmonisatie van de bestaande regels over BTW-facturering om de lasten
voor het bedrijfsleven te verlichten en een voorstel voor een
wijziging van richtlijn 2000/35/EG over betalingsachterstand waarin op
Europees niveau de wettelijke betalingstermijnen en mogelijke boetes
bij te late betalingen zijn vastgelegd.
2. Tien Principes
In de SBA zet de Commissie de volgende tien principes uiteen:
1. een gunstig klimaat scheppen voor ondernemers en familiebedrijven,
waarin ondernemerschap beloond wordt;
2. ervoor zorgen dat eerlijke ondernemers die failliet gegaan zijn
snel een tweede kans krijgen;
3. bij het opstellen van regels uitgaan van het principe "denk eerst
klein";
4. ervoor zorgen dat overheden openstaan voor de behoeften van het
MKB;
5. ee beleidsinstrumenten aanpassen aan de behoeften van het MKB:
deelname van het MKB aan de overheidsopdrachten vergemakkelijken en
gebruikmaken van de mogelijkheden van staatssteun voor het MKB;
6. ee toegang van het MKB tot financiering vergemakkelijken en
ontwikkelen van een ondernemersklimaat dat tijdige betaling bevordert;
7. het MKB helpen om de mogelijkheden van de interne markt beter te
benutten;
8. bijscholing en alle vormen van innovatie in het MKB bevorderen;
9. het MKB in staat stellen in te spelen op uitdagingen op
milieugebied;
10. het MKB steunen en stimuleren om van groeiende markten te
profiteren;
Deze tien principes dragen bij aan het bereiken van de drie
doelstellingen van de SBA: het erkennen van het belang van
ondernemerschap, het verankeren van het `denk eerst klein'
uitgangspunt en het bevorderen van de groei en het
concurrentievermogen van het MKB. Veel maatregelen die de Commissie in
de SBA heeft opgenomen betreffen lopend beleid. Nieuwe maatregelen die
de Commissie naast de vijf wetgevingsvoorstellen aankondigt zijn onder
andere:
o de actualisering van het doorlopende vereenvoudigingsprogramma begin
2009;
o invoering van een MKB toets in de impact assesment bij nieuwe EU
wetgeving;
o ontwikkeling van een vrijwillige gedragscode voor aanbestedende
diensten;
o bezien van mogelijkheden om grensoverschrijdende investeringen door
venture capital fondsen te bevorderen;
o de lidstaten ondersteunen bij het opzetten van hoogwaardige
programma's om de investeringsgereedheid van ondernemers te vergroten;
o uitbrengen van een actieplan in 2008 om het gebruik van
interoperabele elektronische handtekeningen en elektronische
authenticatie te stimuleren..
Daarnaast nodigt de Commissie de lidstaten uit om actie ten nemen,
waaronder:
o ondernemerschap verankeren in onderwijs in alle middelbare scholen;
o stakeholders, waaronder het MKB, minimaal 8 weken voor het doen van
voorstellen te consulteren;
o de aanbestedende diensten te stimuleren om de toegang voor het MKB
te vergemakkelijken;
o de toegang voor venture capital fondsen opererend binnen de EU tot
de eigen markt te vergemakkelijken;
o te zorgen voor een evenwichtige samenstelling van
normalisatiecomités en de normalisatie-instituten te vragen hun
businessmodellen tegen het licht te houden om de kosten van toegang
tot normen te verlagen.
Subsidariteit- en proportionaliteitsoordeel
Nederland ondersteunt de doelstelling van de Commissie om het
ondernemingsklimaat meer ondernemers- en MKB-vriendelijk te maken.
MKB-beleid is primair een nationale aangelegenheid, omdat het MKB
vanwege zijn omvang met name gericht is op nationale en regionale
structuren. Een Europese aanpak heeft meerwaarde om de werking van de
interne markt te verbeteren en de regelgeving te vereenvoudigen.
Daarnaast heeft de EG een rol bij het versterken en verbreden van
publieke/private financieringsinstrumenten voor onder andere
risicokapitaal en garanties. De Commissie beoogt dit te bereiken met
deze mededeling, met specifieke aandacht voor de groei en
concurrentiekracht van het MKB. Nederland beoordeelt de subsidiariteit
dan ook als positief.
Nederland beoordeelt ook de proportionaliteit als positief. De SBA is
een actieplan dat niet juridisch bindend is . Nederland acht dit voor
een terrein, waarvan de verantwoordelijkheid primair bij de lidstaten
ligt, een geschikt instrument. Het overgrote deel van de maatregelen
die de Commissie voor zichzelf voorstelt, is van het juiste
ambitieniveau en de suggesties voor de lidstaten richten zich op de
juiste knelpunten. Bij sommige suggesties gericht aan de lidstaten
gaat de Commissie echter te ver, doordat deze te gedetailleerd zijn
geformuleerd. Voorbeelden hiervan zijn het consulteren van het MKB 8
weken voordat een voorstel uitkomt, het verlenen van vergunningen
binnen een maand, de gedetailleerde suggesties rond aanpak van
ondernemerschap in het onderwijscurriculum, en de 3-jarige
statistiekvakantie. Hiermee krijgen de lidstaten te weinig ruimte voor
een nationale invulling die afgestemd is op de specifieke situatie in
de betreffende lidstaat. Hoewel suggesties niet bindend zijn, had
Nederland liever gezien dat de Commissie met meer algemene suggesties
was gekomen.
De aangekondigde voorstellen (zoals het voorstel voor een wijziging
van Richtlijn 2000/35/EG inzake betalingsachterstand, het actieplan
interoperabele elektronische handtekeningen en authenticatie) zullen
later, na de presentatie door de Commissie, op eigen merites worden
beoordeeld.
Aangezien deze mededeling voornamelijk bestaat uit lopend beleid,
heeft deze mededeling vooralsnog beperkte financiële gevolgen voor de
EU-begroting. Uit de door de EU uitgevoerde Impact Assessment blijkt
dat de voorgestelde maatregelen binnen de huidige EU budgetten kunnen
worden opgevangen. Vooralsnog heeft deze mededeling geen nationale
financiële gevolgen. Eventuele nationale financiële gevolgen dienen te
worden ingepast op de begroting van de beleidsverantwoordelijke
departementen, conform de gangbare regels budgetdiscipline.
Nederlandse positie
Nederland steunt het doel en de integrale aanpak van de Commissie om
het belang van ondernemerschap en MKB stevig in het beleid te
verankeren om zo de groei en het concurrentievermogen te versterken.
Het MKB is van groot belang voor economische groei en werkgelegenheid.
Nederland heeft dan ook in het Beleidsprogramma 2007-2011 het belang
van ondernemerschap en MKB stevig geagendeerd. Voor Nederland staan
twee uitgangspunten centraal in de beoordeling van de mededeling:
o De Small Business Act moet zich, zoals ook in het voorstel gebeurt,
in hoofdzaak richten op die zaken waar echt sprake is van toegevoegde
waarde van actie op Europees niveau, zoals het verbeteren van de
werking van de interne markt en het vereenvoudigen van Europese
wetgeving. Daarnaast heeft de Commissie een rol bij het versterken en
verbreden van publieke/private financieringsinstrumenten voor onder
andere risicokapitaal en garanties. De Commissie gaat in een aantal
van haar suggesties aan de lidstaten te ver, door te gedetailleerd
voor te stellen op welke wijze de knelpunten aangepakt dienen te
worden. Dit doet geen recht aan de onderlinge verschillen in de
lidstaten. Het gaat dan bijvoorbeeld om gedetailleerde suggesties rond
aanpak van ondernemerschap in het onderwijscurriculum en rond
regelgeving (verplicht 8 weken vooraf consulteren, vergunningverlening
binnen 1 maand en invoering van de 3-jaar statistiekvakantie). Ook de
aanbeveling van de Commissie om nationaal instrumenten te ontwikkelen
voor een financieringsbehoefte tot EUR1 mln. is volgens Nederland te
gedetailleerd. De knelpunten rond financieringsbehoeften verschillen
per lidstaat. In Nederland heeft het MKB met name moeite om toegang te
krijgen tot financiering voor bedragen tot EUR5 miljoen. Met de
kapitaalmarktinstrumenten, zoals de Borgstellingsregeling voor het
MKB, bevordert Nederland de toegang tot financiering.
o Daarnaast heeft Nederland ook aangegeven dat de voorgestelde
maatregelen moeten aansluiten bij de knelpunten van het MKB in de
praktijk. Nederland steunt de Commissie dan ook om geen MKB quota op
te nemen voor overheidsaanbestedingen en het Zevende Kaderprogramma.
Dergelijke quota grijpen te zeer in op respectievelijk de inzet van
overheidsmiddelen en de effectiviteit van programma's. Daarnaast komen
voorkeursmaatregelen onvoldoende tegemoet aan problemen waarvoor het
MKB zich gesteld ziet.
Met de Small Business Act geeft de Commissie een integraal overzicht
van reeds lopende initiatieven gericht op het MKB en wordt een aantal
nieuwe acties geïnitieerd. De
integrale aanpak zoals de Commissie deze voorstelt in de SBA wordt
door Nederland verwelkomd. Hieronder wordt de Nederlandse positie
weergegeven ten aanzien van een aantal belangrijke maatregelen en
suggesties aan de lidstaten die in de SBA zijn opgenomen.
o Nederland steunt de actieve inzet van de Commissie om de
administratieve procedures zo eenvoudig en snel mogelijk te maken en
door concrete acties ter vermindering van de regeldruk door te voeren.
Het initiatief van de Commissie om het `denk eerst klein' principe toe
te passen door op Europees niveau een MKB test in de impact assesments
van nieuwe wetgeving op te nemen, door het MKB als specifieke
stakeholder vroegtijdig te betrekken bij nieuwe Europese regelgeving
en door het definiëren van terreinen waar een lichter regime (of een
vrijstelling) voor het MKB kan gelden, in het kader van de 25%
lastenverlichting, beoordeelt Nederland als positief. Bij het
verlichten van de regeldruk voor het MKB in EU-verband zijn voor
Nederland met name de volgende domeinen prioritair, aangezien daar de
EU-lasten voor het MKB relatief hoog zijn: jaarrekening, statistieken,
etikettering en arbo-regelgeving.
o Ook ondersteuning van het MKB bij het benutten van de kansen van de
interne markt en verbetering van de werking van de interne markt heeft
de steun van Nederland. Deze initiatieven liggen duidelijk binnen de
competentie van de EU.
o Nederland steunt het streven om de grensoverschrijdende mobiliteit
van het MKB te bevorderen. Het voorstel voor een Europees B.V. statuut
kan hieraan een bijdrage leveren. Het voorstel roept nog wel vragen
op, met name over de rechtszekerheid en betrouwbaarheid. Nederland
vindt het belangrijk dat er een rechtsvorm ontstaat die betrouwbaar en
praktisch werkbaar is. Dan zal de Europese B.V. een toegevoegde waarde
hebben.
o Nederland is blij met de goedgekeurde algemene
groepsvrijstellingsverordening, waarin ook MKB-vrijstellingen voor
staatssteun zijn opgenomen. Door de nadruk op horizontale steun sluit
de verordening goed aan bij het streven naar "minder en beter
gerichte" staatsteun. Wat Nederland betreft is hiermee een afdoende
kader geschapen voor steun aan het MKB.
o De initiatieven van de Commissie om het MKB te faciliteren bij de
toegang tot financiering door implementatie van reeds ingezette
acties, zoals risico kapitaal, garantieregelingen en
grensoverschrijdende investeringen door venture capital fondsen,
steunt Nederland. Ook het initiatief van de Commissie om lidstaten te
ondersteunen bij het inrichten van programma's om de
investeringsgereedheid van ondernemers te bevorderen, steunt
Nederland. Veel MKB-ers hebben moeite om kapitaal aan te trekken om
internationale activiteiten binnen de EU te financieren. Het zou goed
zijn als de Commissie bekijkt of en hoe zij een rol kan spelen bij het
oplossen van de problemen die Europese MKB'ers ondervinden bij het
financieren van hun internationale activiteiten in de EU.
o Nederland steunt de gedachte dat MKB-belangen moeten worden
meegenomen bij het tot stand komen van normen. Normalisatie is primair
een activiteit die wordt bepaald door marktbehoeften en die wordt
uitgevoerd door de markt. Haar succes is afhankelijk van het
commitment van stakeholders om deel te nemen. Deelname aan het
totstandkomingproces van normen door alle betrokken partijen, zoals
het MKB en de gebruikers, is hierbij van belang. Nederland vindt het
daarom goed om zowel Europese als nationale
standaardisatie-instellingen te vragen hun business models tegen het
licht te houden.
o De Commissie komt nog met een voorstel over de aanpak van te late
betalingen. Nederland vindt dat de lange betalingstermijnen onderdeel
vormen van een breder probleem, met enerzijds te grote marktmacht van
grote bedrijven en anderzijds beperkt debiteurenbeheer vanuit het MKB
zelf, als oorzaak. Met name voorlichting over het belang van goed
debiteurenbeheer op nationaal niveau zou hierin mogelijk verbetering
kunnen brengen. De Tweede Kamer heeft de motie Aptroot/Vos (II
2007-2008, 31 200 XIII, nr. 62) aangenomen waarin de regering wordt
verzocht de problemen te inventariseren die het MKB in verschillende
sectoren door onvoldoende tegenmacht hebben met de marktmacht van
grote partijen. Over deze inventarisatie en de mogelijke oplossingen
van de problemen zal de Tweede Kamer afzonderlijk worden geïnformeerd.
o Nederland deelt de mening van de Commissie dat de lidstaten een
belangrijke rol hebben in de verbetering van de toegang van het MKB
tot aanbesteden. Er blijkt in de praktijk een aantal belemmeringen te
zijn voor het MKB om mee te doen bij aanbesteden, onder andere hoge
lasten, onnodig hoge eisen en informatietekort. Nederland is van
mening dat de Commissie naast de uitgebrachte vrijwillige code of
conduct ook zou moeten onderzoeken op welke wijze de aanbestedende
diensten van de Europese lidstaten de richtlijnen naleven en
handhaven. Tevens zal Nederland onder de aandacht brengen dat ook de
Europese instellingen zich bij hun aanbestedingen committeren aan
oplossing van de geconstateerde knelpunten.
* Ministerie van Buitenlandse Zaken
* Bezuidenhoutseweg 67
* Postbus 20061
* 2500 EB Den Haag
* Tel.: 070-3 486 486
* Fax: 070-3 484 848
* Internet: www.minbuza.nl
Ministerie van Buitenlandse Zaken