PH Nieuwsbrief 311.10

Wekelijkse nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health van het Julius Centrum, Utrecht


SPOEDZORG GROEIT JAARLIJKS MET 6,8%


Het zorggebruik, gemeten in aantal contacten, bij Huisartsenposten (HAP's), ambulancezorg en Spoedeisende hulpafdelingen van ziekenhuizen (SEH's) groeide over de periode 2004 -2008 met 6,8% per jaar. De eerste twee groeiden sneller en de SEH's langzamer dan 6,8%. Dit blijkt uit een tijdreeksanalyse van meetweken gehouden in de Provincie utrecht over de jaren 2004 - 2008. De groei is voor 1,2% verklaarbaar door demografische ontwikkelingen. De overige 5,6% is trendmatig. Het aantal spoedzorgcontacten in verband met ongevallen in verkeer, sport, bedrijven en thuis verminderde de afgelopen jaren. Statistische verklaringen voor de hoge trendmatige groei zijn nog niet beschikbaar. Vooralsnog is dat gissen. De groei van 6,8% is bijna tweemaal zo hoog als voor de totale gezondheidszorg wordt toegestaan: het kabinet gaat uit van een groei van 3,5% in de VWS begroting voor 2008. Al deze gegevens staan vermeld in het boek Atlas en Scenario's voor spoedzorg, dat uitkomt op 19 september tijdens het achtste nationale congres over Recente ontwikkelingen in de spoedzorg te Utrecht. Het boek kwam tot stand onder leiding van ondergetekende. Het Atlasdeel bevat vele kaartjes, grafieken en tabellen, waarin de groei van de afgelopen jaren in beeld wordt gebracht. Het scenariodeel bevat vooruitberekeningen tot 2015. Ook komen daarin medisch-organisatorische scenario's naar voren over het zorggebruik onder gewijzigde omstandigheden. Bijvoorbeeld indien alle HAP's en SEH's in spoedposten zouden samenwerken. Vanaf 19 september is het boek beschikbaar. Congresgangers krijgen het die dag uitgereikt. Ondergetekende licht op het congres de belangrijkste uitkomsten toe. Op het congres komen ook vele andere recente ontwikkelingen bij beleid, veld, zorgverzekeraars en wetenschap aan de orde. Er zijn vele parallellsessies met workshops. Wil je naar het congres? Meld je aan via www.integratedcare.nl doorklikken op nascholingsagenda. De bibliografische gegevens van het boek zijn Guus Schrijvers c.s., Atlas en scenario's voor spoedzorg, Igitur Publishing Services, Utrecht. Voor journalisten en redacteuren is een drukproef van het boek nu al beschikbaar. Vraag die aan bij mijn secretaresse Annet Esser op A.F.Esser@umcutrecht.nl


ENGELSE SEH'S BIEDEN TE WEINIG NAZORG


Driekwart van de patiënten van Engelse Spoedeisende Hulpafdelingen (Emergency Departments) gaat na behandeling naar huis. De meesten uit deze groep krijgen geen advies over hulp en gedrag die het herstel thuis kunnen bevorderen. Wie medicijnen voorgeschreven krijgt voor gebruik thuis, krijgt in één van de twee gevallen geen uitleg over bijverschijnselen. Eenderde van de patiënten die thuis alert moeten blijven op signalen over hun conditie, kreeg niet te horen dat dat moest. Onder meer deze informatie geeft de Londense topambtenaar Ian Seccombe op het achtste congres over recente ontwikkelingen in het beleid, veld en onderzoek over spoedzorg, dat op 19 september plaats vindt in Utrecht. Seccombe is eindverantwoordelijke voor de Emergency Department Questionnair en de Ambulance Experience Questionnair naar ervaringen van patiënten bij SEH's en de ambulancezorg. Op 22 juli bezochten Juliusonderzoekers dr. Rob de Leeuw, drs. Mascha Berk en ondergetekende het Picker Institute te Oxford, dat op verzoek van Seccombe dit vragenlijstonderzoek uitvoert. De EDQ en de AEQ blijken vergelijkbaar te zijn met de CQ Index in Nederland, al bestaan er enige verschillen. Belangstellende Nieuwsbrieflezers kunnen op twee manieren kennis nemen van de Engelse pogingen om patiëntervaringen op SEH's en ambulancezorg in kaart te brengen. Ten eerste ben je welkom op het congres op 19 september. Meld je aan via www.integratedcare.nl doorklikken op nascholingsagenda. Ten tweede organiseren wij op 18 september, 10.00 -12.30 uur een workshop met Ian Seccombe over de validiteit, betrouwbaarheid en voorbereidend testonderzoek van de vragenlijsten. Deze workshop is gratis. Er kunnen maximaal 25 personen deelnemen. Je meldt je ervoor aan bij workshoporganisator Margriet Hageman via g.m.c.hageman@umcutrecht.nl


GEZAMENLIJKE BESLUITVORMING PATIËNT EN ARTS VOORAL VAN BELANG VOOR CHRONISCH ZIEKE


Een onderzoeksgroep van de Universiteit Nijmegen, Het Julius Centrum en het Londense Imperial College heeft een literatuurstudie gepubliceerd over het nut van gezamenlijke besluitvorming (shared decision making, SDM) van arts en patiënt voor 1. patiënttevredenheid, 2. therapietrouw en 3. gezondheid van de patiënt. Bij SDM geven patiënten niet alleen toestemming voor de behandeling. De arts bespreekt in principe bij SDM alle opties van (differentiaal) diagnoses en mogelijkheden voor (niet-)behandeling. Vaak gebeurt dat in twee sessies: een voor het informeren van de patiënt en één voor de besluitvorming. Vaak wordt bij SDM ook een video meegegeven aan patiënten ter ondersteuning van de besluitvorming van hun kant. De genoemde onderzoeksgroep heeft via een systematische literatuurstudie elf gerandomiseerde klinische onderzoeken (Randomized Controlled Trials RCT's) gevonden naar het effect van SDM en heeft zelf een twaalfde in voorbereiding. Vijf van de elf hadden geen effect op de drie genoemde uitkomsten. Deze betroffen vooral eenvoudige en kortdurende ingrepen. SDM had wel effecten bij de zes andere RCT's die gingen over beslissingen 1. met lange termijn gevolgen 2. bij chronische aandoeningen en 3. bij psychiatrische aandoeningen. SDM-interventies met meer dan één sessie waren effectiever dan die met één sessie. Juliusonderzoeker Dr. Gerdien de Weert - Van Oene is als co-promotor nauw betrokken bij deze publicatie. Haar emailadres is G.H.deWeert@umcutrecht.nl Het artikel is als volgt te vinden op Pubmed: Joosten EAG c.s., Systematic Review of the Effects of Shared Decision-making on Patient Satisfaction, Treatment Adherence and Health Status, Psychother Psychosom 2008;77:219-226.


HYPOCRIETE ORGANISATIES KOMEN VAAK VOOR


Indien een organisatie A zegt, B besluit en C doet, dan is deze organisatie hypocriet. Het verschijnsel komt voor bij commerciële bedrijven, overheidsinstanties en ook bij zorginstellingen. De kans op deze hypocrisie neemt toe, onder twee omstandigheden. Ten eerste, indien belanghebbenden binnen en buiten de organisatie sterk verschillende visies hebben, kan de Raad van bestuur (of de manager, directeur, politieke bewindspersoon) ertoe komen A te zeggen, B te besluiten terwijl de -slechts gedeeltelijk aan te sturen- professional C doet. De tweede omstandigheid doet zich voor, indien besluiten niet bedoeld zijn om de productie of dienstverlening aan te sturen. Ze kunnen ook bedoeld zijn om extern te legitimeren (bijvoorbeeld hoog extern te scoren op enkele belangrijk geachte indicatoren) of om te mobiliseren (aandeelhouders te krijgen, kiezers te winnen of patiënten te werven). Al deze waarnemingen staan centraal in het boek The organization of Hypocrisy,talk, decisions and actions in organizations dat de Stockholmse hoogleraar management Nils Brunsson in 1989 schreef en in 2002 opnieuw uitgaf. Het boek is in de Scandinavische landen een klassieker. Het is in gebruik bij management opleidingen en masterclasses voor Raden van Bestuur voor de gezondheidszorg aldaar. Een Zweedse collega attendeerde mij op het boek in maart 2008. Ik las het de afgelopen weken. Het verfrissende van het boek is, dat het uitgaat van een vaak voorkomende realiteit. Het is niet normatief . Er wordt geen ideale organisatie beschreven waarin A, B en C naadloos op elkaar aansluiten. Aan het einde van het boek geeft Brunsson vier adviezen aan leidinggevenden van hypocriete organisaties waarin A, B en C ontkoppeld zijn: 1. wees afstandelijk (principle of distance) en kies geen partij voor een van de belanghebbenden 2.toon je eigen normen en waarden (principle of morality) bijvoorbeeld bij ernstige of feestelijke gebeurtenissen in het bedrijf 3. wees scherp op het toedelen van verantwoordelijkheden (principle of responsibility) en geef aan waarvoor je zelf wel en niet verantwoordelijk bent en 4. probeer geleidelijk de organisatie te hervormen (principle of reform) en probeer een koppeling tussen A, B en C tot stand te brengen. Het boek is een eye opener voor RVB leden en andere leidinggevenden die functioneren in slangenkuilen en wespennesten. Het is jammer dat het zo saai, abstract en met veel herhalingen is geschreven in 240 pagina's. Het boek is te bestellen bij de Copenhagen Business School Press. Zelf ga ik het laatste hoofdstuk met de vier genoemde principes gebruiken in de vier masterclasses disease management, spoedzorg, medical leadership en prestatiemanagement, die het Julius Centrum organiseert.


INTEGRATIE ZORGVERZEKERAAR EN ZIEKENHUIS ONVERMIJDELIJK


Indien ziekenhuizen grote investeringen moeten doen en hoog-gespecialiseerden moeten aannemen om specifieke patiëntenzorg te verlenen, dan willen zij contracten voor lange tijd sluiten, met zorgverzekeraars. Zij willen niet jaarlijks het risico lopen, dat zij een verzekeraar kwijt raken en omzet verliezen. Omgekeerd willen zorgverzekeraars niet ieder jaar opnieuw met tal van aanbieders onderhandelen, offertes, kostprijzen en kwaliteit vergelijken en betrouwbaarheid van de gesprekspartner inschatten. Want dan worden hun transactiekosten torenhoog. Ook zij streven naar langjarige, vaste relaties. Daardoor gaat er geleidelijk een integratie plaats vinden van tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraar. Tot deze conclusie komt Claudia Brandenburg die op 4 september, 15.30 uur promoveert bij de hoogleraren Vosselman, Groenewegen en ondergetekende. Zij baseert haar conclusies op de transactiekosten theorie van Williamson. Brandenburg is bereikbaar voor interviews en toezending van haar proefschrift op Claudia.brandenburg@protiviti.nl Op 7 oktober, 1500 -1700 uur licht zij samen met haar promotoren haar conclusies toe op het Julius Centrum. Je meldt je aan voor deze -gratis- workshop via workshoporganisator Margriet Hageman op G.M.C.Hageman@umcutrecht.nl Zie ook de twee berichten hieronder.


GRATIS ARTIKELEN OP INTERNET WORDEN MEER GELEZEN


Zestienhonderdennegentien artikelen verschenen in elf internationale medische tijdschriften gedurende de eerste vier maanden van 2007. Voor niet-abonnees zijn deze te downloaden van het internet tegen elektronische betaling van pakweg 15 euro. De redacties van de elf tijdschriften selecteerden at rondom 247 artikelen uit die 1619 publicaties, die ze gratis te downloaden aanboden. De controlegroep, het restant van 1372 artikelen, bleef alleen tegen betaling te downloaden. Een onderzoeksgroep van de Amerikaanse Cornell University onderzocht het effect van deze interventie op download-incidentie en op citatie-incidentie in andere publicaties gedurende 12 maanden na verschijnen. Zij publiceerden hierover een paar weken geleden in de British Medical Journal (BMJ). Voor de experimentele groep artikelen was het aantal downloads per 100 artikelen 89% hoger dan voor de controlegroep. De auteurs van de eerste groep werden NIET vaker geciteerd dan de auteurs van de tweede groep. De onderzoeksgroep van de Cornell University noemt het waarschijnlijk, dat de extra downloads komen van niet-universitaire instituten. Want anders was de citatie-incidentie wel gestegen. Tot zover dit bericht. Het gratis op internet toegankelijk maken voor de samenleving van wetenschappelijke artikelen die met overheidsgeld zijn geproduceerd, is een hot issue in de wereld van wetenschappelijke tijdschriften, uitgevers en bibliotheken. In Nederland is de grote pleitbezorger daarvan Bas Savenije. Hij is de universiteitsbibliothecaris van de Universiteit Utrecht. Zelf ben ik hoofdredacteur van een zogeheten open access tijdschrift: het International Journal of Integrated Care (zie www.ijic.org) . Ik ben voor gratis toegang van alle wetenschappelijke kennis waarvoor de gemeenschap heeft betaald. Je kunt het hier besproken artikel via pubmed vinden op Davis PM, c.s., Open access publishing, article downloads and citations: randomised controlled trial. BMJ 2008; 337:a568. Downloaden bij BMJ kost 15 euro.


INTEGRATIE ZORGVERZEKERAAR EN ZIEKENHUIS VERBIEDEN


Selectieve contracten tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders vormen een cruciale bouwsteen van het nieuwe zorgstelsel. Doordat zorgverzekeraars kunnen kiezen met welke zorgaanbieder ze wél of níet in zee gaan, prikkelen ze hen om doelmatige en kwalitatief goede zorg te verlenen. Verdergaande vormen van samenwerking en integratie zoals fusies en exclusieve afspraken kunnen de concurrentie echter beperken. Als een zorgverzekeraar en een groot, of gespecialiseerd, ziekenhuis met elkaar fuseren, kunnen ze samen concurrerende aanbieders of verzekeraars 'uit de markt drukken'. Voor exclusieve contracten is dit risico beperkt omdat contracten, anders dan fusies, tijdelijk zijn. De NMa en de NZa zouden daarom vooral fusies kritisch tegen het licht moeten houden. Dit concluderen de CPB-onderzoekers Michiel Bijlsma, Arno Meijer en Victoria Shestalova in de CPB-studie 'Vertical relationships between health insurers and healthcare providers'. Zij baseren zich op een aantal, Amerikaanse empirische studies. Het stuk is gepubliceerd op www.cpb.nl Op 7 oktober, 1500 -1700 uur lichten deze onderzoekers hun conclusies toe op het Julius Centrum tijdens een workshop waarop ook Claudia Brandenburg optreedt (zie bericht hierboven). Je meldt je aan voor deze -gratis- workshop via workshoporganisator Margriet Hageman op G.M.C.Hageman@umcutrecht.nl Zie ook het bericht hieronder.

DALING STERFGEVALLEN IN NEDERLAND VOORBIJ


Het aantal sterfgevallen is het eerste halfjaar van 2008 licht gestegen. Met deze toename lijkt een einde te zijn gekomen aan een uitzonderlijk lange periode van dalende aantallen overledenen. Dat blijkt uit cijfers van het CBS over de bevolkingsontwikkeling in de eerste helft van dit jaar. Vanaf 2002 overleden steeds minder mensen. Dat kwam omdat extreme weeromstandigheden en griepgolven uitbleven, maar ook omdat het risico om te overlijden door verkeersongevallen of aan hart- en vaatziekten kleiner werd. Zo kwam het dat het aantal sterfgevallen in 2007 ongeveer 10.000 lager was dan in 2002. Je vindt de cijfers door te surfen naar www.cbs.nl

INTEGRATIE ZORGVERZEKERAAR EN ZORGAANBIEDER VERLAAGT KOSTEN


Eind september bezoekt een delegatie van dertig RVB leden van zorgorganisaties Kaiser Permanente (KP). KP integreert de rollen van zorgverzekeraar, zorgaanbieder en werkgever van artsen. Artsen sturen dit geheel aan. Het zorggebruik bij KP is aanzienlijk lager dan gebruikelijk in de USA. De reis vindt plaats onder leiding van Juliusdocent dr. Henk van der Steeg en ondergetekende. Op 7 oktober, 1500 -1700 uur licht ik de laatste resultaten van Kaiser permanente toe op het Julius Centrum tijdens een workshop waarop Claudia Brandenburg en onderzoekers van het Centraal Planbureau optreden (zie berichten hierboven). Je meldt je aan voor deze -gratis- workshop via workshoporganisator Margriet Hageman op G.M.C.Hageman@umcutrecht.nl Zie ook het bericht hieronder.


NIEUWE DRUK UIT VAN HANDBOEK GEZONDHEIDSRECHT


Dertienhonderdtachtig pagina's telt de derde, van de week uitgekomen druk van het Handboek Tekst & Commentaar Gezondheidsrecht. Het boek bevat gezaghebbend commentaar van vele gezondheidsjuristen op de in totaal 25 wetten waarmee de Nederlandse gezondheidszorg te maken heeft. De derde druk bevat aanvullingen en actualisering van de tweede druk. De hoofdstukken over de Wet Big en over de Geneesmiddelenwet zijn ingrijpend vernieuwd. De eerste twee redacteuren van het handboek zijn de Leidse oud-hoogleraar Gezondheidsrecht B. Sluijters en de zittende gezondheidsjuriste van het Julius Centrum mr. Monique Biesaart. Deze derde druk hoort beschikbaar te zijn in elke instellingen en instantie in de gezondheidszorg. Het is uitgegeven bij Kluwer.


LEO KLIPHUIS GAAT GEÏNTEGREERDE EERSTELIJN AANVOEREN


De directeur van de landelijke Vereniging voor de Georganiseerde Eerstelijn (LVG) Nico Bernts vertrekt per 1 december 2008 de LVG. Hij gaat met pensioen. Dankzij zijn onvermoeibare inzet is de geïntegreerde eerstelijnszorg duidelijk op de kaart gezet .Inmiddels is een nieuwe directeur aangetrokken in de persoon van de heer Leo Kliphuis, MPH. Hij is op dit moment plaatsvervangend directeur van de Directie Publieke Gezondheid op het Ministerie van VWS. Daarvoor was hij hoofd van de afdeling Eerstelijns- en Ketenzorg van de Directie Curatieve Zorg. Hij is goed ingevoerd in de eerstelijnsgezondheidszorg en beschikt over een uitgebreid netwerk bij de overheid, aanbieders en verzekeraars en kent de bestuurlijke complexiteit van de sector goed. De heer Kliphuis treedt in dienst per 1 november 2008. Vanaf 1 december neemt hij officieel de taken over van de huidige directeur. Ik feliciteer Leo Kliphuis, de LVG en de patiënten in de eerstelijnszorg met deze benoeming. Kliphuis is tot 1 november bereikbaar via email L.Kliphuis@minvws.nl


VERANTWOORDING Hierbij ontving je de wekelijkse Nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health. Wil je meer weten over een bericht? Neem dan contact op. Wil je delen van de nieuwsbrief verspreiden onder collega's, doe dat. Je collega's kunnen zich ook aanmelden voor rechtstreekse toezending. Je meldt je aan en af door een mail te sturen naar PH.Nieuwsbrief@planet.nl Bij afmelding of wijziging graag vermelden welke versie (bv 293.1, 293.2, etc) je ontving.

De nieuwsbrief is gericht aan een aantal relaties van de Disciplinegroep: collega's binnen en buiten het Julius Centrum, pao- en keuzeblok studenten, gastdocenten, stage-verleners aan co assistenten Sociale Geneeskunde, onderzoeksrelaties, subsidiënten en overigen die geïnteresseerd zijn in Utrechts Volksgezondheids onderwijs en in onderzoek naar zorginnovaties, ketenzorg en transmurale zorg. De Nieuwsbrief verschijnt wekelijks op zondag of maandag. Eerdere edities tref je aan vanaf nr 65 op de internetsite www.integratedcare.nl

Heb je belangstelling voor nieuws over ketenzorg en zorginnovaties in het buitenland? Surf dan naar de website van het international Network of integrated Care: www.intergratedcarenetwork.org Wil je wetenschappelijke artikelen lezen over deze onderwerpen? Lees dan het peer reviewed internettijdschrift International Journal of Integrated Care op www.ijic.org Dit is een gratis tijdschrift, dat online publiceert en is opgenomen in Pubmed. Ook submissions van concept artikelen zijn welkom.
Opsteller van deze nieuwsbrief is:

Guus Schrijvers
Hoogleraar Public health in het bijzonder Structuur en functioneren van de
Gezondheidszorg
Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen
en Eerstelijnsgeneeskunde
Universitair Medisch Centrum Utrecht
email: a.j.p.schrijvers@umcutrecht.nl
tel: 088 755 9356