Antwoord op Kamervragen over de risico's van een uitbraak van runder-TBC in Nederland
Directie Voedselkwaliteit en Diergezondheid
De Voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA 's-GRAVENHAGE
uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum
15 juli 2008
2070825310
VD. 2008/1589
26 augustus 2008
onderwerp bijlagen
Kamervragen over de risico's van een
uitbraak van runder-TBC in Nederland
Geachte Voorzitter,
In antwoord op vragen van het lid Thieme (PvdD), gesteld op 15 juli jl., over de risico's van
een uitbraak van rundertuberculose (runder-TBC) in Nederland, bericht ik u, mede namens
de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, het volgende:
1
Kent u het bericht runder-TBC bij kalveren in Nederland?
Ja.
2 en 3
Kunt u uiteenzetten of behandeling van besmette dieren mogelijk is en zo ja, op welke
wijze?
Kunt u uiteenzetten waarom in Nederland besmette dieren niet worden behandeld, maar
worden geruimd?
Tuberculose (TBC) is een bacteriële infectie. Bacteriële infecties worden over het algemeen
behandeld met antibiotica. De behandeling van TBC bij zowel mensen als dieren is lastig
en kostbaar. Gedurende een lange periode (drie tot zes maanden) moeten besmette
individuen behandeld worden met een hoge dosis antibiotica. Behandeling van runderen
met antibiotica kan leiden tot resistentieontwikkeling bij bacteriën. De bacterie die TBC
veroorzaakt, wordt steeds minder gevoelig voor antibiotica. Dit brengt risico's met zich
mee voor de behandeling van TBC bij mensen en dieren. Vanwege de zwaarte en de hoge
kosten van de behandeling en vanwege mogelijke resistentieontwikkeling bij de tuber-
culosebacterie, worden besmette runderen niet behandeld met antibiotica.
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
26 augustus 2008 VD. 2008/1589 2
4
Kunt u uiteenzetten of de transporteurs die deze besmette dieren naar Nederland hebben
vervoerd, gesanctioneerd worden voor het in gevaar brengen van de diergezondheid en
volksgezondheid in Nederland? Zo ja, op welke wijze en binnen welke termijn? Zo neen,
waarom niet?
De transporteurs die de besmette kalveren naar Nederland hebben vervoerd, worden niet
gesanctioneerd. De transporteurs hebben niet in strijd met de regelgeving gehandeld,
import van kalveren uit het Verenigd Koninkrijk is immers niet verboden. De besmette
kalveren komen van een officieel tuberculosevrij bedrijf, dat achteraf besmet bleek te zijn.
5 en 6
Is het waar dat alleen besmette dieren worden geruimd of kan het voorkomen dat ook
gezonde dieren worden afgemaakt ter preventie van verspreiding? Kunt u uiteenzetten
hoeveel dieren tot nu toe zijn afgemaakt die zijn besmet met runder-TBC?
TBC verspreidt zich niet zo snel als bijvoorbeeld mond-en klauwzeer, waarbij bij een
besmetting het hele bedrijf wordt geruimd. In bepaalde gevallen kan besloten worden om
kalveren uit voorzorg toch af te maken.
De twaalf kalveren die besmet waren met TBC zijn gedood. Deze twaalf kalveren waren
alle afkomstig van hetzelfde bedrijf uit het Verenigd Koninkrijk en vertoonden zeer
ernstige tuberculose-afwijkingen bij sectie. Om de risico's van verspreiding naar mens en
dier te beperken, zijn uit voorzorg vier kalveren gedood die van hetzelfde Britse bedrijf
afkomstig zijn als de twaalf besmette kalveren. Deze vier kalveren vertoonden bij sectie
gelukkig geen afwijkingen.
De twaalf besmette kalveren waren verspreid over zes bedrijven. Op deze bedrijven zijn
alle overige dieren onderzocht op TBC. Verder zijn op 21 bedrijven die contact hebben
gehad met de besmette bedrijven alle runderen onderzocht. Onderzoek op de bedrijven
vindt plaats door tuberculinatie.
Tuberculinatie is een snelle test die een goede indicatie geeft, maar voor een definitieve
diagnose is het noodzakelijk sectie te doen met aansluitend bacteriologisch onderzoek.
Daarom worden alle dieren die positief op de tuberculinatie reageren en alle dieren met
een dubieuze uitslag door de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) overgenomen en
afgevoerd voor voortgezet onderzoek.
Op de zes bedrijven waar de besmette dieren uit Engeland stonden, hebben in totaal
32 dieren positief gereageerd op tuberculinatie en hadden 60 dieren een dubieuze uitslag.
Op vier contactbedrijven waren 13 dieren met een dubieuze uitslag. In totaal zijn er dus
121 dieren gedood.
Bij sectie zijn naast de twaalf kalveren uit het Verenigd Koninkrijk bij drie andere dieren
tuberculosehaarden aangetroffen (gesloten TBC). De overige dieren die positief
gereageerd hadden op de tuberculinatie zijn waarschijnlijk wel met de TBC-bacterie in
aanraking geweest, maar hadden nog geen ziekte ontwikkeld.
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
26 augustus 2008 VD. 2008/1589 3
7 en 8
Kunt u uiteenzetten waarom het is toegestaan runderen te importeren uit een land dat zijn
controle en registratie van runder-TBC niet goed op orde heeft? Kunt u uiteenzetten
waarom er geen importverbod is ingesteld van kalveren uit het Verenigd Koninkrijk om
verdere uitbraken te voorkomen, omdat de controle op runder-TBC ontoereikend is?
Nederland is lid van de Europese Unie en verbindt zich daarmee aan de Europees
geldende regelgeving. Het Verenigd Koninkrijk heeft een bestrijdingsprogramma waarbij
onderscheid gemaakt wordt tussen besmette en vrije bedrijven. Het is alleen toegestaan
om dieren te importeren van bedrijven die vrij zijn van runder-TBC. Bedrijven worden
regelmatig gecontroleerd op het aanwezig zijn van de TBC-bacterie. In dit geval is de
besmetting op het bedrijf pas gevonden toen de dieren al geëxporteerd waren.
Het eenzijdig afkondigen van een importverbod voor uit het Verenigd Koninkrijk
afkomstige dieren is in strijd met de Europese gedachte van één markt en geharmoni-
seerde regelgeving.
9
Deelt u de mening dat de kalversector laat zien dat zij geen eigen verantwoordelijkheid
neemt in de preventie van dierziekteuitbraken in Nederland omdat zij onverminderd
doorgaat met de import van runderen uit het Verenigd Koninkrijk terwijl LTO en de NBHV
oproepen tot een importverbod?
Ik deel de mening dat de kalversector haar eigen verantwoordelijkheid in deze dient te
nemen en heb de kalversector meerdere malen gewezen op haar verantwoordelijkheid.
10
Kunt u uiteenzetten of u een indicatie heeft dat inmiddels ook mensen besmet zijn met
runder-TBC?
Er heeft overdracht plaatsgevonden van koe naar koe. Omdat de overdracht naar mensen
op dezelfde wijze plaatsvindt, moeten we er vanuit gaan dat overdracht naar mensen
mogelijk is geweest. De GGD-en hebben in het gebied waarin de besmette stallen zich
bevinden onderzoek gestart bij de betrokken personen. Mensen die het meest intensief
contact hebben gehad met een besmette (zieke) koe lopen het meeste risico.
Daarom zijn in eerste instantie alleen de mensen onderzocht die regelmatig betrokken zijn
bij de verzorging van de dieren. Daarnaast zijn ook mensen met een verminderde afweer
onderzocht, omdat zij eerder kans hebben op het ontwikkelen van TBC. De eerste resul-
taten van de onderzochte mensen laten geen besmettingen zien. Over acht tot tien weken
worden de mensen nogmaals gecontroleerd.
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
26 augustus 2008 VD. 2008/1589 4
11
Kunt u uiteenzetten op welke wijze runder-TBC zich bij mensen manifesteert, welke ziekte-
verschijnselen zij krijgen, of besmette mensen andere mensen kunnen besmetten, en of
deze ziekte dodelijke gevolgen kan hebben?
Ziekteverschijnselen, overdracht en ziekteverloop zijn gelijk voor TBC veroorzaakt door
Mycobacterium bovis (runder-TBC) en Mycobacterium tuberculosis (de bacterie die meestal
TBC bij mensen veroorzaakt).
Jaarlijks is er in Nederland een tiental mensen met ziekteverschijnselen veroorzaakt door
M. bovis (totaal TBC in Nederland +/- 1000 per jaar). Meestal zijn dit immigranten of
oudere Nederlanders die vroeger in contact zijn geweest met runder-TBC. Geïnfecteerde
mensen kunnen andere mensen alleen besmetten als zij zelf ziek zijn van TBC. Het duurt
geruime tijd voordat mensen ziek worden. Gezien de periode dat de geïnfecteerde
kalveren in de stallen hebben gestaan, is de kans dat mensen nu al ziek zijn en andere
mensen kunnen besmetten erg klein.
12 en 13
Deelt u de mening dat de sector aansprakelijk gesteld dient te worden als mensen ziek
worden van zoönosen die zij heeft veroorzaakt. Zo ja, welke voorzieningen wilt u hiervoor
treffen en binnen welke termijn? Zo neen, waarom niet?
Deelt u de mening dat door de stijging van het aantal uitbraken van dierziekten die ook
gevaarlijk zijn voor mensen, zoals runder-tbc, Q-koorts, MRSA en vogelpest, steeds meer
burgers het slachtoffer kunnen worden van de uitwassen van de bio-industrie? Zo ja, welke
preventieve maatregelen neemt u en binnen welke termijn? Zo neen, waarom niet?
Juridisch gezien kan van aansprakelijkstelling van een gehele sector als zodanig geen
sprake zijn. Voor het overige geldt dat op de verhoudingen tussen individuele houders van
dieren en andere burgers de reguliere aansprakelijkheidsregelgeving van toepassing is.
Indien een burger daartoe gronden aanwezig acht, kan hij een veehouder aansprakelijk
stellen.
Ten algemene zijn dierziekten en zoönosen van alle tijden en zullen deze ook altijd blijven
voorkomen. In het geval van runder-tbc is er geen sprake van een stijging van het aantal
uitbraken. Vroeger kwam deze ziekte endemisch voor in Nederland. Juist door de goed
georganiseerde veehouderij en strenge hygiënemaatregelen hebben we in Nederland
deze ziekte en vele andere dierziekten kunnen uitroeien.
14
Bent u bereid het gesleep met kalveren door Europa te verbieden om zo de verspreiding
van zeer besmettelijke dierziekten te voorkomen? Zo ja, op welke wijze en binnen welke
termijn? Zo neen, waarom niet?
Het vervoer van levend vee vormt een belangrijke risicofactor voor de verspreiding van
besmettelijke dierziekten. Om dit risico te verkleinen mag dit transport alleen plaatsvinden
onder de voorwaarden die in de Europese regelgeving zijn vastgelegd. Hiermee wordt het
risico belangrijk gereduceerd.
Datum Kenmerk Paraaf: Vervolgblad
26 augustus 2008 VD. 2008/1589 5
Omdat het altijd enige tijd duurt voordat een besmetting ontdekt wordt, blijft er altijd een
zeker risico. Ik ben geen voorstander van een verbod op het intracommunautaire vervoer
van kalveren.
DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN
VOEDSELKWALITEIT,
G. Verburg
---- --
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit