5 september 2008
Het vertrouwen dat mensen hebben in elkaar en in de samenleving valt
niet af te dwingen door het streven om onzekerheid zoveel mogelijk uit
te bannen. Dat was de boodschap van Pauline Meurs die samen met twee
andere hoogleraren gisteren de eerste Verweij-Jonker-lezing voor haar
rekening nam. De pogingen van veel maatschappelijke instellingen als
ziekenhuizen om zich te rechtvaardigen via meetbare indicatoren kan
zelfs contraproductief uitpakken, zo waarschuwde de Rotterdamse
hoogleraar bestuur van de gezondheidszorg.
Meurs wees erop dat Nederland in betrekkelijk korte tijd veranderd is
van een high trust samenleving in een low trust samenleving. Het
vertrouwen in overheid en de politiek is flink afgenomen, maar ook
maatschappelijke instellingen liggen onder vuur. Kranten schrijven
regelmatig over falende scholen en thuiszorginstellingen die niet de
zorg leveren die van hen verwacht mag worden.
Een van de manieren waarop politici en bestuurders met dat afnemende
vertrouwen omgaan is door het opvoeren van verantwoording en controle.
Onderwijsinstellingen en ziekenhuizen moeten steeds meer informatie
leveren over waar ze mee bezig zijn. Van alles moeten ze aangeven via
meetbare indicatoren die de inzichtelijkheid en de voorspelbaarheid
moeten vergroten waardoor ook het vertrouwen zou moeten toenemen.
"Deze manier van vertrouwen bevalt me niet", zei Meurs. Ze wees erop
dat veel prestatie-indicatoren vaak weinig zeggen over daadwerkelijke
kwaliteit en ook nog eens middelmatigheid in de hand werken die ervoor
zal zorgen dat burgers nog minder enthousiast worden over hoe die
scholen en ziekenhuizen presteren.
Binnen bedrijven
Een zelfde manier van omgaan met onzekerheid ziet Meurs ook in de
politiek. Politici proberen krampachtig om de kloof die er zou zijn
met de burgers te dichten door meer te doen wat zij denken dat de
burger van hun verwacht. De gemiddelde burger .... ... ook in het
integratiedebat. Het opschroeven van de eisen aan nieuwkomers moet
leiden tot een grotere voorspelbaarheid. "Eerst moeten ze zo worden
zoals wij. Pas dan kan er sprake zijn van vertrouwen."
Werken aan vertrouwen is volgens haar dan ook alleen mogelijk als
mensen bereid zijn om onzekerheden toe te staan. Volgens Meurs is
sociaal vertrouwen dan ook vooral een kwestie van durf.
Een videoverslag van de lezing verschijnt binnenkort op deze site.
Sociaal-Economische Raad