Partij van de Arbeid

Den Haag, 10 december 2008

Bijdrage Mariëtte Hamer (fractievoorzitter PvdA) aan Debat over de gevolgen van de kredietcrisis

Gesproken woord geldt!

Voorzitter,

De kredietcrisis raast met een reusachtige vaart over de wereld. Na de financiële instellingen krijgen nu bedrijven rake klappen. Dat is met de cijfers van het CPB bevestigd. Gelukkig laat het CPB ook zien dat ook deze kredietcrisis te beheersen is. Dat neem niet weg dat bij de poorten van bedrijven er veel onzekerheid heerst. De kredietcrisis vergroot de angst voor veranderingen waar veel burgers daarvoor al last van hadden. Maar de kunst is om door de crisis heen te kijken en te werken aan een eerlijker en beter Nederland. Want deze financiële crisis zet de wereld ook zo op zijn kop dat we de scheefgetrokken verhoudingen die zijn ontstaan weer recht kunnen trekken. Dat laatste moet het kabinet nu met grote urgentie aanpakken.

Wat ligt er aan de crisis ten grondslag
De afgelopen jaren lag de nadruk op de verkeerde zaken. In zekere zin zijn we allemaal bewust of onbewust consument en belegger geworden. We willen de beste kwaliteit voor de laagste prijs. We willen meer en meer en meer. Laten we eerlijk zijn: ook in Nederland woedt soms de geest van lenen, lenen en pas later betalen. In de financiële wereld werd dit het meest zichtbaar.

Daar was het consumentisme zo sterk is dat op het laatst niemand meer precies wist waar hij mee bezig was. Belangen van bedrijven en werknemers zijn uit het oog verloren. Het casinokapitalisme leidde tot het nemen van grote risico's, te grote risico. Het leidde tot onverantwoord ondernemen.Daar ligt de fundamentele oorzaak van deze crisis.

Maar daar ligt ook de oplossing. Want we zijn ook allemaal burgers. We willen allemaal de zekerheid van een baan, de veiligheid van onze wijk en een goede toekomst voor onze kinderen..Als burgers weten we ook dat uiteindelijk sociale waarden boven het pure materialisme gaan.

Laten ik er heel helder over zijn: 2009 wordt een zwaar jaar.

Een jaar dat ons op de proef zal stellen. Miljoenen mensen dreigen hier en elders de dupe te worden van de crisis.

Wat moeten we doen om de crisis te bestrijden
De eerste stap is nu om mensen op korte termijn weer houvast te geven. Daarom was het zo belangrijk dat onze minister van Financiën direct in actie kwam om het vertrouwen van spaarders te herstellen. Dat ging dus niet over het in het zadel houden van bankbestuurders maar om de centen mensen die daar hard voor gewerkt hebben. Want als de banken, de kredietverleners, in ons land instorten, stort in zekere zin het hele land in. De MP en de minister van Financiën hebben zich wat mij betreft de afgelopen weken bewezen als uitstekende crisismanagers.

Komende periode
Houvast geven aan spaarders is dus de eerste stap. Nu zitten we in de situatie waar reële economie en de financiële crisis elkaar tegenkomen. De situatie op de arbeidsmarkt baart daarbij het meeste zorgen. Dat vraagt wel om een gerichte aanpak. Ook hier gaat het nu om rust en daadkracht.

Het kabinet moet de komende tijd alles op alles zetten om de economie te laten draaien, om bedrijven te laten ondernemen en om mensen aan het werk te houden. De PvdA ondersteunt de maatregelen die het kabinet hiervoor heeft aangekondigd. Maar wij vinden wel dat de maatregelen goed moeten worden gevolgd en indien nodig worden bijgesteld of aangevuld. Graag hoor ik dan ook van het kabinet hoe zij dit gaat doen?

Economie
Daarnaast kan de economie nog meer worden gestimuleerd door bijvoorbeeld de bouwsector een impuls te geven. Bijvoorbeeld door de omzetting van koop naar huur zodat corporaties bouwprojecten van commerciële partijen kunnen overnemen; of door het creëren van een energiebesparingsfonds waarmee mensen tegen lage rente geld kunnen lenen voor energiebesparingsmaatregelen. Ik roep het kabinet op om in overleg met onder andere de gemeenten te kijken hoe dit soort voorbeelden kunnen worden opgepakt. De PvdA vraagt dus economisch stimulerende maatregelen naar voren te halen! Ook hierover hoor ik graag hoe het kabinet dat gaat doen?

Arbeidsmarkt
Dan het punt van de mismatch op de arbeidsmarkt. Het kabinet geeft bedrijven die hard worden getroffen door de kredietcrisis de mogelijkheid om een beroep te doen op de Werktijdverkortingsregeling. Ook hier geld dat de maatregel zo gericht mogelijk moet zijn. Om dat te garanderen, moet deze regeling wat ons betreft in januari worden geëvalueerd. Dan weten we of hij effectief is of dat er wellicht een andere regeling nodig is. Een regeling waarin meer ruimte is voor om- en bijscholing en mobiliteit. De PvdA vraagt de minister van Werkgelegenheid om hierover zo snel mogelijk met de sociale partners om de tafel te gaan zitten.

Hij moet nu dus op volle toeren aan de slag.

- Met het inzichtelijk maken waar de vraag en waar het aanbod zit
- Met regionale mobiliteitscentra om mensen van werk naar werk helpen.
- Met een heroverweging van de sluiting van CWI vestigingen omdat men juist daar mensen aan de slag moet helpen.
- Met het stimuleren van werkgelegenheid voor de meest kwetsbaren op de arbeidsmarkt met behulp van loonkostensubsidies en brugbanen e.d.

Ook wil ik vragen om een spoedadvies van de Stichting van de Arbeid en de Raad voor Werk en Inkomen over de vraag hoe, om- her- en bijscholing, het komende jaar kan worden benut om werknemers te helpen overstappen naar die sectoren waar juist tekorten te verwachten zijn. En welke rol A&O fondsen en O&O fondsen daar bij kunnen vervullen? Ik hoop dat de Stichting bereid is deze vraag snel voor ons te beantwoorden.

Het is nu zaak om mensen en bedrijven op een goede manier door deze barre tijd te loodsen. Dat doe je door gerichte maatregelen en gedegen leiderschap.

Hoe komen we beter uit de crisis dan we er in gingen. Als we voor de langere termijn met onze samenleving vooruit willen, zullen we het tij fundamenteel moeten keren. Alleen dan kunnen we de Nederlandse economie structureel uit het dal krijgen. Dat is ook de achterliggende gedachte van het Masterplan voor de Nieuwe Nederlandse Economie waar ik vorige week voor heb gepleit: ween breed gedragen plan zodat we onze economie innovatief, duurzaam en concurrentiebestendig voor de toekomst kunnen maken.

Het gaat dan om voorrang te geven aan terreinen die ons perspectief op vooruitgang geven. Daarmee ontstijgen we het crisismanagement en komen we tot een robuuste, toekomstgerichte en constructieve aanpak.

De PvdA-fractie vraagt het kabinet een vorm te vinden waarbinnen dit Masterplan voor Nederland kan worden geformuleerd. De nadruk ligt daarbij op het versnellen van de activiteiten op de volgende terreinen:
* Een solide en verantwoordelijke financiële sector
* Een duurzaam energie en milieubeleid

* Een innovatieve economie met kwalitatief hoogwaardig beroepsonderwijs
* Een betere verdeling tussen arbeid en zorg
* Een impuls aan stedelijke vernieuwing

Op deze vijf punten roep ik het kabinet op krachtig aan de slag te gaan. Niet alleen, maar in samenspraak met al diegene die daar een rol inspelen. Dit kabinet startte met het motto Samen leven, Samen werken. Laten we er Samen oplossen aan toevoegen. En dat kan.
- Met de financiële wereld kunnen nieuwe codes worden afgesproken over verantwoordelijk investeren en verantwoordelijk financieel beheer.
- Met sectoren kunnen afspraken worden gemaakt over hoe je duurzaam en milieubewust investeren kunt stimuleren.
- Met de onderwijsinstellingen en het innovatieplatform kan er gewerkt aan innovatie en een sterker beroepsonderwijs
- Met werkgevers en werknemers kunnen afspraken gemaakt worden hoe je juist nu werk beter verdeeld. Hoe mensen meer uren aan de slag kunnen in het onderwijs en de zorg. En hoe anderen meer in deeltijd kunnen werken in sectoren die onder druk staan.
- En tenslotte kunnen we met gemeenten en de woningbouwsector stedelijke vernieuwing impulsen geven aan die wijken en steden waar de boel het meeste onder druk staat.

Natuurlijk de PvdA beseft dat dit allemaal niet allemaal morgen geregeld is. Maar juist vandaag is het moment om mensen hoop en perspectief te geven om te bouwen aan een Nederland dat beter uit deze kredietcrisis komt dan dat we er in gingen.

En als de huidige financiële crisis ons weer iets in herinnering heeft gebracht, is het wel dat alles in onze wereld steeds meer met elkaar verbonden is. Dat vraagt dus ook om een internationale aanpak. Om het samen zoeken naar oplossingen voor de wereldwijde problemen die ons bedreigen. En ik vraag het kabinet dus ook om in europees en mondiaal verband verbinding te leggen tussen de aanpak van de kredietcrisis, de voedselcrisis en de klimaatcrisis. Dat vraagt veel. Maar iedereen in de wereld heeft hierbij te winnen.

Conclusie
Naar de overtuiging van de PvdA moeten we de crisis aangrijpen om richting te geven aan een duurzame, solidaire en meer ontspannen samenleving. Dat is meer dan 'alleen' economische welvaart. Het vergt ook besef dat er een einde aan de groei is. Dat het meer dan ooit ook over de sociale dimensie van onze samenleving gaat. En alleen als we dat besef tussen de oren krijgen kunnen we over pakweg 10 jaar terugkijken en concluderen dat we juist nu de basis voor een sterkere en socialere samenleving hebben gelegd.

Persvoorlichting Tweede Kamer-fractie Partij van de Arbeid Plein 2
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
T 070 318 2694
E s.boting@tweedekamer.nl