Gemeente Zandvoort
BIBOB - Breder en agressiever (10-12-2008)
'Gemeente Zandvoort heeft de ambitie om de BIBOB te verbreden - dus niet alleen de horeca-ondernemer om gegevens vragen, maar graag ook dezelfde procedure voor ondernemers uit andere sectoren: bouw, transport of speelautomaten.'
Specifiek
Met die woorden introduceerde de portefeuillehouder Openbare orde en Veiligheid, burgemeester N. Meijer, de interne BIBOB-informatiesessie die deze week is gehouden in de raadszaal. BIBOB staat voor Bevordering Integriteitsbeoordelingen door het Openbaar Bestuur - zie kader. Direct na invoering, in 2004, is Zandvoort aan de slag gegaan met deze integriteitsbeoordelingen. Een BIBOB-beleidsplan werd door de gemeenteraad aangenomen. De aanpak werd specifiek gericht op horeca-vergunningaanvragen. Logisch ook, gegeven de omvang van de branche in Zandvoort en de urgentie.
Sector
Daarbij werd goed samengewerkt met de sector. In september 2004 verzorgde de gemeente voor de horeca-ondernemers een presentatie over de gevolgen van deze wet en wat voortaan de procedure zou zijn bij een vergunningaanvraag. De horeca-ondernemers die in Zandvoort aan de slag willen vullen vanaf die tijd de verplichte vragenlijst in. Beslist geen sinecure, want er wordt veel gevraagd, ondermeer een bedrijfsplan en een overzicht van de financiers. Er is gemor over de lengte en de gedetailleerdheid van de lijst, maar er is ook veel begrip voor de procedure. Iedereen onderschrijft het belang dat ermee gediend is.
Bonafide
Nu, vijf jaar verder, wil de burgemeester dat de BIBOB-blik ook op andere sectoren wordt gericht. In Meijer z'n beleving stelt BIBOB de gemeente in staat om sterk te sturen op het binnenhalen, binden en behouden van de bonafide ondernemer; dus de ondernemer die volgens de gebruikelijke regels zijn werk wil doen. 'De malafide ondernemer dient actief te worden aangepakt. Die moet worden tegengehouden of er sneller 'uitgewerkt', niet alleen omdat criminaliteit bestreden moet worden, maar ook omdat malafide praktijken bijna altijd ook 'oneigenlijke concurrentie' betekent'.
Agressiever
Meijer maakt zich niet alleen sterk voor deze verbreding. De aanpak moet ook agressiever. Ook als een analyse niet helemaal 100% waterdicht is moet de gemeente optreden en de vergunning weigeren, vindt de eerste burger. 'We moeten laten zien dat we hieraan prioriteit geven en dat het ons menens is. Laten we -zonodig- maar voor de rechter uitvechten of onze vergunningweigering terecht is of niet.'
Uitvechten
Uitvechten dus. Vijf jaar BIBOB heeft in Zandvoort tot enkele stormachtige cases geleid. Scherp in het geheugen gegrift staat de 'uitvechtzaak' 'Queens'. Op 27 november 2006 heeft de rechtbank Haarlem uitspraak gedaan in de beroepszaak die Queens International BV had aangespannen tegen een besluit van de burgemeester van Zandvoort om een door 'Queens' aangevraagde exploitatievergunning voor een seksinrichting te weigeren. De rechter stelde de gemeente in het gelijk.
Stijgt
Het aantal BIBOB-zaken stijgt: lokaal en landelijk. In Zandvoort 'lopen' er nu een handjevol. Dat past in het landelijke beeld. Het aantal zaken waarover bureau BIBOB dat adviseert over dossiers die door de gemeente worden voorgelegd, is flink gestegen: van 50 (2004) naar 263 (2007).
Inzicht
In die landelijke coördinatie schuilt de kracht van de criminaliteitsbestrijding. De medewerkers van het landelijk bureau kunnen bij het opstellen van hun advies putten uit verschillende nationale databases, onder meer van politie, belastingen, fiscale recherche, brandweer. Ze hebben ook toegang tot geheime informatie. De gegevens die zij hieruit destilleren monden uit in een advies dat de gemeenten weer gebruiken kunnen om de vergunningaanvraag te weigeren of een vergunning in te trekken.
Analyse
Uit de gegevensanalyses blijkt dat de georganiseerde misdaad internationaal georganiseerd is, maar lokaal opereert. 'Fout geld' gaat de hele wereld over voor het ergens in een gemeente witgewassen en al geïnvesteerd wordt. De methoden zijn ingenieus.Het bureau functioneert pas effectief bij een goed onderhouden informatievoorziening. De gemeente draagt daaraan bij. Niet alleen door de vergunningaanvrager de lijst te laten vullen, maar ook door gewoon goed op te letten hoe het zakelijke contact verloopt.
Let op
Dat de gemeenten meer kunnen doen benadrukt de adviseur van het landelijk bureau met klem. 'Ondernemers kunnen op een vervelende manier de behandelend ambtenaar benaderen. Ze proberen de druk op te voeren door dagelijks te gaan bellen met de vraag hoe het met de afhandeling van de vergunningaanvraag zit. Maak daarvan een aantekening. Lever die bij ons in. Het lijkt een niemendalletje - maar binnen onze analyse kan dat al een belangrijke vingerwijzing zijn.'
Regionaal expertisecentrum
Gemeenten met een vastgesteld BIBOB-beleid, waarin BIBOB-adviseurs en coördinatoren werken, hebben een machtig criminaliteitsinstrument in handen. Maar elke keten is zo sterk als zijn zwakste schakel. Malafide ondernemers, die hier geweigerd worden, proberen het elders weer. Gemeenten dienen hun ervaringen veel beter uit te wisselen. Ook de kennis en de expertise aangaande de BIBOB moeten beter worden geborgd bij de gemeenten. Een goed ingevoerde medewerker die vertrekt betekent in de praktijk een 'braindrain'. Terug naar af. Een van de instrumenten om kennis, kunde en effect beter te borgen, is het opzetten van een regionaal expertisecentrum. De regiogemeenten in Kennemerland Zuid onderzoeken de haalbaarheid van dit centrum.
Kader
Wat is BIBOB?
De Wet BIBOB (Bevordering Integriteitsbeoordelingen door het Openbaar Bestuur) verruimt de mogelijkheden van de gemeente, om zich te beschermen tegen het risico dat ze criminele activiteiten faciliteren. De bescherming is nodig omdat criminele organisaties in sommige gevallen onbedoeld afhankelijk zijn van bestuurlijke beslissingen voor de continuering en afscherming van criminele activiteiten. Bijvoorbeeld illegale transporten die met behulp van vergunningen worden uitgevoerd of deelname aan bouwprojecten om illegaal opgebouwd vermogen wit te wassen.
Eveneens komt het voor dat legale personen of bedrijven overtredingen begaan of misdrijven plegen met gebruikmaking van of ter verkrijging van bepaalde vergunningen of subsidies. Ook om dit incidentele misbruik van overheidsbeslissingen en de nadelige gevolgen hiervan voor bonafide ondernemers te voorkomen, is de Wet BIBOB in het leven geroepen.