Belastingplan 2009 door Eerste Kamer
17 december 2008
De Eerste Kamer heeft, na een debat met staatssecretaris De Jager dat
was gespreid over twee dagen, dinsdag 16 december ingestemd met het
Belastingplan 2009 ( 31.704 ). De fracties van SP en VVD lieten
aantekenen tegen het Belastingplan te zijn. Ook een reeks overige
fiscale maatregelen en de Fiscale Onderhoudswet 2009 kregen de
instemming van de senaat, inclusief de fracties van VVD en SP ( 31.705
en 31.717 ).
Vlaktaks, doorwerkbonus, de houdbaarheidsbelasting ('Bos-tax'),
modernisering van de vennootschapsplicht van overheidsbedrijven en
vergroening van het belastingstelsel waren enkele thema's die in de
bijdragen van de senatoren aan de orde kwamen.
Senator Biermans (VVD) hield het kort: zowel de doorwerkbonus als de
Bos-belasting kunnen niet op steun van de VVD rekenen. De VVD vindt
dat de houdbaarheid van de overheidsfinanciën veel beter gediend is
met een soepel ontslagrecht en met een rigoureuze beperking van de
overheidsuitgaven om de staatsschuld af te lossen. Overigens vindt
Biermans dat het voorstel om 65-plussers vanaf 2011 (het gaat om
mensen die zijn geboren na 1 januari 1946) extra te belasten om de AOW
betaalbaar te houden in een apart wetsvoorstel aan de Staten-Generaal
had moeten worden voorgelegd en niet verstopt had moeten zijn in het
Belastingplan 2009. Hij kreeg voor deze opvatting steun van andere
fracties.
Ook na de vereenvoudigingen die de regering heeft doorgevoerd in de
vliegtaks en de verpakkingsbelasting blijft de VVD daar tegen. "Beide
belastingen dienen te worden afgeschaft. Zij dragen in het geheel
niet bij aan een schoner milieu of de klimaatverbetering en tasten wel
het vestigingsklimaat aan," oordeelde Biermans
De VVD-senator haakte in op recente berichten dat ook het CDA nu
voorstander zou zijn van invoering van een vlaktaks: een tarief in de
inkomstenbelasting overigens met handhaving van de mogelijkheid de
hypotheekrente als aftrekpost op te voeren."De vlaktaks leidt tot
lagere tarieven en tot meer dynamiek. Een hogere arbeidsparticipatie
zal het gevolg zijn," voorspelde senator Biermans. Het leverde hem een
weerwoord op van senator Reuten (SP) die erop wees dat invoering van
een gemiddeld belastingtarief ertoe leidt dat hogere inkomens minder
en mensen met lagere inkomens juist meer belasting gaan betalen. Zowel
Biermans als Reuten vroegen wat de regering vindt van een vlaktaks.
Staatssecretaris De Jager zei dat de regering niet van plan is met
voorstellen te komen in de lopende regeringsperiode.
In zijn bijdrage aan het debat wees senator Reuten erop dat handhaving
van de aftrek van de hypotheekrente eigenlijk niet past bij een
vlaktaks. De SP is juist voor invoering van extra schijven in de
belastingheffing en extra aftopping van hogere inkomens.
De Bos-belasting noemde Reuten een bejaardenbelasting en hij vroeg de
regering wat het wezenlijke verschil is met de houdbaarheidsbijdrage
die de regering voorstelt. Kritiek had Reuten op de doorwerkbonus die
voor mensen met hogere inkomens ook hoger uitpakt dan voor mensen met
lagere inkomens. "Dat is strijdig met ons rechtvaardigheidsgevoel,"
zei Reuten. Ook vindt hij het vreemd dat de doorwerkbonus geen
rekening houdt met het aantal gewerkte jaren.
Senator Reuten deed een uitgewerkt voorstel om het wetgevingsproces te
vergemakkelijken voor de Eerste Kamer. Hij wees erop dat de Eerste
Kamer aan het einde van het proces vaak in heel korte tijd heel veel
informatie moet verwerken. Hij drong er daarom op aan dat de regering
in digitale documenten laat zien wat er gedurende het
wetgevingsproces, vanaf de advisering door de Raad van State tot het
eindoordeel van de Tweede Kamer, is veranderd aan het oorspronkelijke
voorstel. De SP-senator krijgt steun voor zijn verzoek van PvdA en
CDA. De staatssecretaris zegde na enig aandringen toe aan een
informeel overleg te willen deelnemen over de vraag hoe aan de
informatiebehoefte van de senaat tegemoet kan worden gekomen. Aan dat
overleg moeten dan ook de ministeries van Justitie en BZK meedoen,
omdat deze ministeries verantwoordelijk zijn voor het
wetgevingsproces.
Senator Böhler van GroenLinks zette het geheel van de
belastingmaatregelen in het teken van duurzaamheid. "Duurzaamheid is
voor ons een breed maatschappelijk begrip. Een duurzame samenleving
betekent individuele ontplooiing, emancipatie en solidariteit, nu en
voor de toekomst. En duurzaamheid is van essentieel belang voor de
overheidsfinanciën." Mevrouw Böhler constateerde dat de vaart eruit
is bij de vergroening van het belastingstelsel. Zij meent dat juist in
een periode van economische tegenwind het noodzakelijk is het beleid
te richten op duurzaam herstel. Het kabinet wil de reductie van de
CO2-uitstoot bereiken door de ontwikkeling van zuinige auto's te
stimuleren en de inzet van kilometerbeprijzing. Over het beleid op
deze punten is GroenLinks niet gerust.
Ook over de noodzaak en effectiviteit van de doorwerkbonus heeft
GroenLinks vragen. Wegen de kosten wel tegen de baten op? En waarom is
de bonus steeds hoger tot het 65e jaar en neemt hij vervolgens sterk
af?
Senator De Boer sprak namens de ChristenUnie en SGP waardering uit
voor de manier waarop het kabinet de financiële crisis te lijf gaat.
Wel vraagt hij zich af of het kabinet voldoende doet met fiscale
maatregelen om de milieudoelstellingen te halen. Hij stelt voor om de
verpakkingenbelasting te verhogen zoals ook in Denemarken en Ierland
is gebeurd. CU en SGP steunen de bonus om jonge senioren langer te
laten doorwerken vanuit de notie dat zij nog zoveel jaren hun kennis
en kunde beschikbaar blijven stellen aan de maatschappij. De fracties
vragen echter wel of deze maatregel niet ongunstig uitpakt voor
jongeren die op zoek zijn naar een baan. Senator De Boer verwees ook
naar het voorstel van de bouwondernemers om de BTW te verlagen naar 6%
om de bouw te stimuleren.
Senator Ten Hoeve wees namens de Onafhankelijke Senaatsfractie en D66
op de mogelijkheid dat de stijgende werkloosheid wel eens het succes
van de doorwerkbonus in de weg kan staan. Ten Hoeve vindt het
overigens niet terecht dat ouderen van voor 1 januari 1946 niet te
maken krijgen met een extra belastingheffing Dat past volgens OSF en
D66 niet bij het uitgangspunt bijdragen naar draagkracht en maakt het
belastingsysteem er ook niet overzichtelijker op. Hij pleit voor
handhaving van de zelfstandigenaftrek voor dorpswinkels en
kleinschalige ambachten en de vele zzp'ers die vaak op de rand van wat
mogelijk is zitten, maar wel maatschappelijke waarde hebben.
Senator Leijnse van de PvdA prees het kabinet omdat het de ingezette
vergroening van de autobelasting dit jaar voortzet. Wel vroeg hij hoe
de regering omgaat met de dalende olieprijzen en roep om technische
innovaties die onzuinig en vervuilend rijden kunnen tegengaan. Hij
pleit voor stimulans van de bouw van een netwerk van stations waar
elektrische auto's kunnen worden opgeladen. Leijnse ziet in de
doorwerkbonus een stimulans om vormen van
deeltijdpensionering te gaan toepassen, naast en in combinatie met
deeltijdarbeid voor oudere werknemers. Hij voorziet een zeer
geleidelijk traject van vermindering van de betaalde arbeid tussen het
60e en 70e levensjaar,
waarin iedere werknemers zijn eigen tempo en vorm kan kiezen. "De
doorwerkbonus zien wij graag als een eerste fiscale maatregel ter
stimulering van dit geleidelijke pensioneringstraject," zei senator
Leijnse. In het kader van de fiscalisering van de AOW noemde Leijnse
het een goede ontwikkeling dat de AOW steeds meer uit de algemene
middelen wordt betaald. Geleidelijke verlaging van de AOW-premie zou
deze ontwikkeling kunnen stimuleren. Leijnse vindt het beter als ook
mensen die op 1 januari 2011 ouderen zijn dan 65 jaar de
houdbaarheidsbijdrage gaan betalen.
Leijnse sprak de hoop uit dat de verstandhouding met de
woningbouwcorporaties verder verbetert zodat zij een bijdrage kunnen
leveren aan de crisis op de woningmarkt. Hij vroeg in dit verband
aandacht voor de vennootschapsbelasting op ondernemingen die een
gedeeltelijke publieke taak hebben. In het kader van de
Maatschappelijke Onderneming zou meer aandacht voor de fiscale
behandeling moeten zijn.
CDA-senator Essers vindt dat de nieuwe term 'houdbaarheidsbijdrage'
beter klinkt dan de 'Bos-tax'. Hij vindt wel dat de regering hier een
afzonderlijk wetsvoorstel voor had moeten indienen. Ook de
doorwerkbonus had beter afzonderlijk behandeld kunnen worden 'vanwege
het belang van de thematiek.' De CDA-fractie ziet de afbouw van de
zelfstandigenaftrek in het voordeel van verruiming van de
MKB-winstvrijstelling en terugdringen van de invloed van het
urencriterium als bijdragen aan de structuurverbetering van de
belastingheffing van IB-ondernemingen.
Senator Essers herinnerde aan de toezegging van staatssecretaris De
Jager over de vrijstelling van successierecht voor niet commerciële
dorpshuizen. De toezegging betreft de bestuursleden van deze niet
commerciële dorpshuizen Als zij voor de door hen voor de instelling
verrichte werkzaamheden geen andere beloning ontvangen dan een
vergoeding voor gemaakte onkosten en een niet bovenmatig vacatiegeld
is sprake van een niet commercieel dorpshuis. In het verlengde hiervan
pleit senator Essers voor soepeler fiscaal regime voor
sportverenigingen, buurthuizen en jeugdgroepen door hen als algemeen
nut beogende instellingen aan te merken. Ook herinnerde senator Essers
aan zijn eigen motie die vorig jaar door de hele Eerste Kamer is
ondersteund en waarin een route werd aangegeven waarlangs de vrede
tussen regering en de woningbouwcorporaties die met de invoering
vennootschapsbelasting in de gordijnen werden gejaagd hersteld zou
kunnen worden.
De CDA-senator drong verder aan op een debat in het voorjaar van 2009
over de heffing van belasting bij overheidsbedrijven. Ook de
VVD-fractie is daar voorstander van.
Op een verzoek van VVD en CU/SGP om een op een toe te zeggen dat de
geheven vennootschapsbelasting bij stadsherstellichamen via een
subsidie van OCW wordt gecompenseerd reageerde staatssecretaris De
Jager afhoudend. Hij zei dat voor het lopende jaar is toegezegd dat 2
miljoen euro wordt gesubsidieerd en dat is afgesproken dat het
ministerie van OCW bij deze zaak het voortouw neemt.
* stenogram 15 december 2008
* stenogram 16 december 2008
Eerste Kamer der Staten Generaal