Participatie werknemers
24 december 2008
De Eerste Kamer heeft op de laatste dag voor het reces ingestemd met
een reeks maatregelen die de deelneming van mensen met een uitkering
aan het arbeidsproces moet vergemakkelijken. Met wisselende
meerderheden werd een zestal wetsvoorstellen aangenomen. In twee
gevallen stemde de VVD-fractie tegen in vijf gevallen de fractie van
de SP. Alleen het voorstel over decentralisatie van de
langdurigheidtoeslag en bevordering van maatschappelijke participatie
van huishoudens met schoolgaande kinderen werd met algemene stemmen
aangenomen.
Minister Donner van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zei dat de
maatschappij intussen zo ingewikkeld is geworden dat
reïntegratieprojecten niet gemist kunnen worden om vraag en aanbod op
de arbeidsmarkt op elkaar af stemmen. Hij verdedigde de invoering van
loonkostensubsidies gedurende drie jaar voor mensen zonder werk die
door werkgevers worden ingenomen in een reeds bestaande vacature. "Als
na drie jaar blijkt dat het niet werkt stoppen we ermee", zei de
minister. VVD-senator Swenker had juist betoogd, dat eerst maar eens
moest worden aangetoond met wetenschappelijk onderzoek dat het
instrument werkt.
Op vragen van de senatoren Goyert (CDA) en Lagerwerf-Vergunst (CU) of
de kredietcrisis leidt tot aanpassing van het beleid zei de minister
dat het misschien moeilijker wordt om mensen aan het werk te krijgen
of aan het werk te houden, maar dat de instrumenten die nu worden
voorgesteld daarbij behulpzaam kunnen zijn.
Mevrouw Van Bijsterveld, staatssecretaris van OCW, zei in antwoord op
vragen van SP-senator Elzinga over de volwasseneneducatie dat de
Regionale Opleidingscentra de mogelijkheid hebben om in te spelen op
wat de gemeenten nodig hebben. De vijftig miljoen euro die de Tweede
Kamer extra heeft uitgetrokken wordt o.m. gebruikt om 16- en
17-jarigen te ondersteunen. Senator Strik van GroenLinks kreeg de
uitleg dat het geld is bedoeld om de preventieve kant te versterken.
Dit gaat ten koste van de curatieve kant. Gemeenten moeten taal- en
rekencursussen aanbieden aan werkzoekenden tot MBO-4-niveau.
VVD-senator Swenker zei dat de ROC's tientallen miljoenen euro's
verspild hebben doordat lokalen hebben leeggestaan vanwege onvoldoende
aanmeldingen voor inburgeringcursisten.
De nieuwe staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid, die in de Eerste Kamer haar debuut maakte in haar
contact met de volksvertegenwoordiging, zei dat de hele reeks wetten
gerichte op bevordering van de participatie het gemeenten
gemakkelijker moeten maken om 'niemand aan de kant' te laten staan.
De overheveling van de toekenning van de langdurigheidtoeslag naar
gemeenten
leidde tot uitvoerige debatten in de Eerste Kamer. Uiteindelijk zegde
staatssecretaris Klijnsma op aandringen van de fracties van PvdA en
GroenLinks toe dat zij erop zal toezien dat de verantwoordelijkheid
van het Rijk voor het verzekeren van een bestaansminimum voor alle
burgers niet in het gedrang komt nu gemeenten een deel van de
inkomensvoorziening voor hun rekening kunnen nemen. De SP-fractie was
zonder meer tegen deze decentralisatie van een inkomensbestanddeel
voor mensen met lagere inkomens.
Senator Westerveld waarschuwde namens de PvdA-fractie voor een
verwatering van de Wet Werk en Inkomen door er telkens nieuwe stukjes
wetgeving aan toe te voegen die afbreuk doen aan de logische
vormgeving die de wet bij vaststelling enkele jaren geleden heeft
meegekregen. Daarin ligt het zwaartepunt van de uitvoering bij de
gemeenten. Staatssecretaris Klijnsma zei dat zij aan de hand van de
wetsgeschiedenis zal proberen paal en perk te stellen aan het
teloorgaan van de strakke lijnen van de WWB.
In haar bijdrage zette senator Swenker die sprak namens zowel de
VVD-fractie als D66 de vraag centraal wat nu de effectiviteit is van
alle maatregelen die de regering voorstelt om regulier werk aan te
passen voor uitkeringsgerechtigden en werklozen. In beginsel wijst de
VVD loonkostensubsidies af. Twijfels heeft de VVD over de
effectiviteit van de participatiebanen (vroegere Melkertbanen). In elk
geval behoren mensen met een uitkering een bijdrage te leveren aan de
maatschappij in de vorm van vrijwilligerswerk of een andere nuttige
activiteit. De voorgestelde verbetering van de arbeidspositie van
alleenstaande ouders vond de VVD-fractie overbodig, omdat dit al is
geregeld in de Wet Werk en Bijstand.
Senator Westerveld zette namens de PvdA-fractie vraagtekens bij de
verplichte aanbesteding van reïntegratieprojecten. Wordt er niet
teveel alleen op de prijs gelet en te weinig op de kwaliteit? Zorgen
heeft de PvdA-fractie over de rechtsgelijkheid bij de toekenning van
de langdurigheidtoeslag door gemeenten. Senator Westerveld herinnerde
aan de toezegging van de voorganger van mevrouw Klijnsma dat hij de
vinger aan de pols zou houden om te voorkomen dat het gemeentelijk
sanctiebeleid te zeer uiteen zou gaan lopen met uiteenlopende
inkomensgevolgen. De PvdA-senator zag mogelijk strijd met artikel 1
van de Grondwet ontstaan rond de langdurigheidtoeslag door gemeenten.
Senator Goyert uitte zorgen namens de CDA-fractie over de vele taken
die gemeenten hebben bij de armoedebestrijding. Zij pleitte voor een
systeem waarbij in het kader van planning en controle met eenvoudige
uidraaien de resultaten van het beleid zijn te volgen 'in plaats van
eindeloze rapporten'. Zij wees ook op de verantwoordelijkheid van
werkgevers om hun steentje aan de participatie van werknemers bij te
dragen.
Senator Lagerwerf-Vergunst die sprak namens de fracties van
ChristenUnie en SGP wees in het bijzonder op de gevolgen voor kinderen
van armoede en sociale uitsluiting. Zij kunnen een 'litteken' oplopen
dat ook weer kan doorwerken op hun kansen op de arbeidsmarkt.
Senator Strik van GroenLinks maakte zich sterk voor de kansen van
alleenstaanden die voor kinderen moeten zorgen, maar ook hun kansen op
de arbeidsmarkt willen krijgen. 'Het is riskant hen lange tijd uit de
arbeidsmarkt te houden,' zei senator Strik, doelend op het voorstel
van de regering om alleenstaanden met kinderen jonger dan vijf jaar
vrij te stellen van de sollicitatieplicht. 'Beter is het om hen te
prikkelen zich te blijven ontwikkelen om hun kans op
arbeidsmarktinschakeling te vergroten, maar dat wel volop met steun
van goede randvoorwaarden als kinderopvang, coaching en scholing,'
aldus Strik.
Senator Elzinga van de SP-fractie zei dat de kredietcrisis dwingt om
de doelstellingen ten aanzien van de economische groei te herzien,
omdat anders een Malthusiaanse catastrofe van hongersnood op grote
schaal dreigt. Volgens de SP zijn geen grote beleidswijzigingen nodig
om een groeiende groep ouderen te onderhouden en een toenemend beroep
op bepaalde voorzieningen te bekostigen. Arbeidsparticipatie noemde
hij een middel en geen doel op zichzelf, wat hij wel in de
regeringsmaatregelen bespeurde.
* Stenogram 23 december 2008
* Stenogram 22 december 2008
Eerste Kamer der Staten Generaal