Het Koninklijk Huis
Kersttoespraak van Hare Majesteit de Koningin, 25 december 2008
In de kerstnacht schijnt het licht van de geboorte van Jezus. In oude
vertellingen wordt die gebeurtenis verbonden met de plaats van dit
kind in de geschiedenis van opeenvolgende generaties. Ieder mens heeft
natuurlijk een moeder en een vader, en ook grootouders en verre
voorvaderen. Ons bestaan wordt sterk bepaald door de plek waar we
worden geboren en de tijd waarin wij leven. Wij staan niet los van wie
er voor ons waren en na ons komen: de band tussen de generaties vormt
het decor van onze tijd op aarde.
Kersttoespraak van Hare Majesteit de Koningin, 25 december 2008
Vergroten
In één tijdperk leven mensen van verschillende leeftijden samen: van
zeer oud tot heel jong. In ons land bepalen ouderen meer en meer het
beeld. De maatschappelijke gevolgen daarvan worden steeds vaker als
zorgelijk ervaren.
Terwijl ouderen hoogbejaard worden, komen tegenwoordig minder kinderen
ter wereld. Daardoor worden de verhoudingen tussen de generaties onder
druk gezet. De maatschappelijke solidariteit waar ons hele sociale
bestel op berust, legt een zware last op jonge schouders. Maar in deze
tijd willen veel jongeren zelf bepalen waarvoor zij
verantwoordelijkheid aanvaarden. Voor hen geldt de opgelegde zorg voor
ouderen niet meer als vanzelfsprekend. Toch zal elke nieuwe generatie
zich bewust moeten worden van verplichtingen tegenover mensen die niet
voor zichzelf kunnen zorgen.
Dynamiek in onze samenleving verwachten wij vooral van de jonge
generatie. Opvoeding en onderwijs zijn dan ook gericht op weerbaarheid
en eigen initiatief. "De jeugd heeft de toekomst." Maar de jongeren
van nu zijn de ouderen van straks. Met alle problemen die de nieuwe
verhoudingen meebrengen, blijft verantwoordelijkheid voor elkaar het
maatschappelijk fundament.
Ouderdom wordt vaak alleen als probleem gezien. Daarbij denkt men aan
gebreken en hulpbehoevendheid, oplopende kosten en hoge eisen aan de
gezondheidszorg. Maar de maatschappij kan zich niet veroorloven
ouderen af te schrijven; vergrijzing heeft ook een verrijkende kant.
De vrije tijd kan positief worden benut. Er komt ruimte om na te
denken, nieuwe wegen in te slaan, activiteiten te ontplooien en zich
in te zetten voor anderen. Levenservaring en wijsheid kunnen worden
verzilverd als ouderen die mogelijkheden ook zelf aangrijpen.
Helaas zijn er ook omstandigheden waarin ouderdom daadwerkelijk
problemen oproept. Het menselijk bestaan is vergankelijk en ouder
worden onontkoombaar. Iedereen kan in eigen omgeving zien dat zorgen
toenemen en dat op de eenzame wegen van ziekte en onmacht er meer
behoefte komt aan hulp en waakzame aandacht.
In vroeger tijden, toen families groter waren en sterk op elkaar
aangewezen, was er tussen de generaties een vanzelfsprekende
betrokkenheid. Tegenwoordig staat het kleinere gezin meer op zichzelf.
De mogelijkheden om in alle omstandigheden de nodige hulp te bieden
ontbreken dikwijls.
In het algemeen zijn de verhoudingen tussen jong en oud kwetsbaarder
geworden. Met elkaar rekening houden kan soms een proces zijn van
harde lessen tussen gezinsleden. Opvoeden is sturen en grenzen
stellen, met liefde en zorg. Confrontaties en emoties kunnen fors
aankomen. Maar moeilijkheden komen nu eenmaal op ieders levensweg: bij
huwelijk en opvoeding, volwassen worden, zich staande houden in de
maatschappij. Daar ontkomt niemand aan.
De spanning tussen ouders en kinderen kan omslaan in verwijdering als
er geen begrip meer is. Waar het gesprek stokt raken de verhoudingen
verstoord. Om zulke tegenstellingen tussen generaties te overwinnen
wordt wijsheid gevraagd en de wil anderen te begrijpen. Juist vanuit
levenservaring kunnen mensen groeien in mildheid en het vermogen
vooroordelen eerlijk te toetsen.
Met de jaren groeit ook de ervaring van verdriet, teleurstelling en
tegenslag, van pijn die mensen elkaar aandoen, onverschilligheid of
onmacht om omstandigheden en relaties beter te maken. Beproevingen
horen bij het leven en vormen een mens; hoe zwaar ook, wij moeten
leren ze te verwerken. Je ziet de dingen anders met ogen die gehuild
hebben.
Ook in het samenleven binnen gezin en familie zijn verzoening en vrede
met elkaar en in onszelf belangrijk. Elk woord, elk gebaar van
vergiffenis draagt bij aan vrede. Het is nooit te laat om een hand te
reiken, weerstand te overwinnen, wantrouwen te doorbreken, onenigheid
bij te leggen. Het is nooit te laat om lief te hebben. In liefde houd
je mensen vast.
Kerstmis is het feest van Gods liefde in de geboorte van zijn zoon.
Ieder kind dat ter wereld komt, mag warmte en geborgenheid verwachten.
Het scheppen van vertrouwen en een gevoel van veiligheid ligt op de
weg van ouders. In de verhouding tussen de generaties blijft het nodig
waarden en tradities voor te leven. Door te leren omgaan met goed en
kwaad wordt het geweten gevormd en komen jongeren sterker in het leven
te staan.
In verbondenheid draagt elke generatie geloof over in wat het leven
zin geeft en houvast biedt. Generaties gaan, generaties komen; maar
in Gods liefde blijven wij allen opgenomen.
Ik wens U een gezegend Kerstfeest toe.