Universiteit van Amsterdam

Gepubliceerd op 5 januari 2009

377ste Dies Natalis Universiteit van Amsterdam

Gepubliceerd op 5 januari 2009
Diesrede van Harry Büller
Eredoctoraten
UvA-docent van het jaar
Tijd en locatie

De Universiteit van Amsterdam (UvA) viert op donderdag 8 januari haar 377ste Dies Natalis. Rector magnificus prof. dr. Dymph van den Boom houdt een openingstoespraak. Daarna verzorgt prof. dr. Harry Büller, hoogleraar Inwendige geneeskunde, de Diesrede. Na beide voordrachten worden eredoctoraten uitgereikt aan aan de Britse malariadeskundige Nick White en de Amerikaanse wiskundig econoom William Brock. De middag eindigt met de prijsuitreiking `UvA-docent van het jaar 2008'.

Diesrede van Harry Büller

De Diesrede van prof. dr. Harry Büller is getiteld Hoe het een volksziekte verging. Büller vertelt hoe - begin jaren tachtig aan het begin van zijn wetenschappelijke loopbaan - vreemd werd opgekeken toen hij aangaf zich te willen richten op de ziekte trombose. Het was destijds not done om je als academicus bezig te houden met een `ordinaire volksziekte'. De geschiedenis van de geneeskundewetenschap is nog zeer jong, zeker ten opzichte van andere wetenschappelijke disciplines Autoriteit, aanzien en een soort van magie omringde de geneeskunde. Medici verdiepten zich vooral in zeer zeldzame aandoeningen en deden voornamelijk beschrijvend onderzoek. In de jaren tachtig begon een nieuwe garde binnen de geneeskunde te botsen met de oude en brak een transitiefase aan. Gebruikmakend van de methodologie van de klinische epidemiologie, biostatistiek en biochemie kreeg de geneeskunde een hypothesegenererende en hypothesetoetsende kant, een systematische onderzoeksaanpak die in andere wetenschappelijke disciplines al veel langer gebruik was. In zijn schets van de laatste vijfentwintig jaar gaat Büller in het bijzonder in op de vooruitgang op het terrein van de veneuze trombo-embolie (bloedstolsels in bloedvaten en longen). Wat betreft de etiologie (oorzaak), diagnostiek, behandeling én preventie is veel succes geboekt. Büller behandelt in zijn voordracht met name de etiologische, diagnostische en therapeutische verbeteringen, en het maatschappelijk belang hiervan.

Eredoctoraten

Prof. Nick J. White (1951), hoogleraar Tropische geneeskunde in Oxford en Bangkok, is een van de meest vooraanstaande onderzoekers op het gebied van malaria. White werkt sinds het begin van de jaren tachtig in Zuidoost-Azië, voornamelijk in Thailand en Vietnam. Hij was jarenlang directeur van het Wellcome-Oxford-Mahidol Research Programme on Tropical Medicine, dat onder zijn leiding uitgroeide tot een van de belangrijkste onderzoekscentra op het gebied van infectieziekten in ontwikkelingslanden. White heeft de basis gelegd voor de wetenschappelijke benadering van de behandeling van malaria. Tot de jaren tachtig van de vorige eeuw was de behandeling voornamelijk gebaseerd op trial and error. White zorgde voor verandering door de introductie van farmacokinetiek en farmacodynamiek. Hij was een drijvende kracht achter de bestudering van de uit China afkomstige nieuwe geneesmiddelen tegen malaria, artemisininepreparaten, en zette zich in om kennis over deze preparaten wereldwijd te verspreiden. De combinatietherapie op basis van artemisinine wordt - mede door White's inspanningen - tegenwoordig ook door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en Roll Back Malaria (RBM) als de standaardbehandeling van malaria beschouwd. White heeft zich ook met andere volksziekten beziggehouden, waaronder melioidose, (buik)tyfus, tetanus en tuberculose. Ook met betrekking tot deze aandoeningen leverde hij belangrijke bijdragen aan de epidemiologie, pathofysiologie, kliniek en behandeling. White streeft naar het op grote schaal en goedkoop ter beschikking stellen van geneesmiddelen in gebieden waar de sterfte aan malaria hoog is en de bevolking niet de financiële middelen heeft om levensreddende medicamenten aan te schaffen. Erepromotor is prof. dr. Piet Kager, hoogleraar Tropische geneeskunde.

Prof. William A. Brock (1941), hoogleraar Economie aan de University of Wisconsin (Madison, Verenigde Staten), leverde als wiskundig econoom als een van de eersten fundamentele bijdragen aan de theorie van complexe niet-lineaire systemen en de toepassing daarvan in de economische wetenschap. Midden jaren tachtig was Brock een van de pioniers in het zoeken naar deterministische chaos in beurskoersen en macro-economische tijdreeksen. Een ingewikkelde zoektocht omdat, in tegenstelling tot natuurkundige systemen, economische systemen altijd onderhevig zijn aan storingen van buitenaf. Om systemen met ruis te kunnen onderzoeken ontwikkelde hij de zogeheten BDS-toets (genoemd naar Brock-Dechert-Scheinkman), tegenwoordig een van de standaardtoetsen voor niet-lineaire structuur in statistische softwarepakketten. Brocks modellen - waarin hij de economie ziet als een complex systeem met lokale interactie tussen consumenten, bedrijven en investeerders - zijn geïnspireerd door modellen uit de fysica. Brock is sinds het eind van de jaren negentig nauw betrokken bij de `Resilience Alliance', een internationaal wetenschappelijk netwerk van vooraanstaande ecologen en economen dat zich richt op het onderzoeken en beheersen van complexe economische-ecologische systemen. In dit netwerk speelt Brock een belangrijke rol bij het in kaart brengen van sociaal-economische aspecten die een rol spelen bij het management en het beheer van complexe ecosystemen. Een goede afweging van economische versus ecologische belangen is cruciaal bij het beheersen van mogelijk catastrofale en onomkeerbare transities in complexe ecosystemen zoals ondiepe meren of de atmosfeer. Erepromotor is prof. dr. Cars Hommes, hoogleraar Economische dynamica.

UvA-docent van het jaar

Aan het eind van de viering van de Dies Natalis wordt de prijs voor de beste UvA-docent van 2008 uitgereikt. Bijna 2.000 studenten hebben meer 500 docenten genomineerd, aan de hand van acht criteria waaraan een goede docent moet voldoen. Deze individuele voordrachten zijn daarna door de studieverenigingen teruggebracht tot één voordracht per vakgebied. Dat leidde tot de longlist met 29 docenten. De jury, bestaande uit studenten van alle faculteiten, koos uit de longlist vervolgens een shortlist met de namen van zes docenten. Deze zes voordrachten werden op 11 december in het Comedy Theater in de Nes door de bijbehorende studieverenigingen aan de jury en aan het publiek toegelicht en aangeprezen.

De genomineerden zijn:

* - Bernard Kruithof, voorgedragen door studenten Gedrag en Samenleving

* - Mathieu de Bakker, voorgedragen door studenten Griekse en Latijnse Taal en Cultuur

* - Jeroen Groenendijk, voorgedragen door studenten Filosofie
* - Leo Dorst, voorgedragen door studenten Kunstmatige Intelligentie
* - Dan Hassler-Forest, voorgedragen door studenten Media en Cultuur
* - Jean-Sébastien Caux, voorgedragen door studenten Natuurkunde

Na het voorlezen van het juryrapport reikt juryvoorzitter Thomas Smits (bestuurslid ASVA) samen met de rector magnificus de prijzen uit: de prijs voor de docent van het jaar en vijf speciale prijzen voor de andere genomineerden. Zie www.docentvanhetjaar.uva.nl voor meer informatie en het verslag van de nominatieavond.

Tijd en locatie

De viering van de Dies Natalis vindt plaats op donderdag 8 januari om 15.00 uur in de Aula van UvA, Singel 411, Amsterdam.