Vrije Universiteit Amsterdam
Persbericht
15-01-2009
Taalcentrum-VU reikt Duidelijketaalprijs uit
Alexander Pechtold opnieuw de duidelijkste politicus
Van de Nederlandse politici is Alexander Pechtold degene die zijn boodschap het beste over het voetlicht krijgt. Dat is de conclusie van een onderzoek dat politicoloog André Krouwel van de Vrije Universiteit heeft uitgevoerd op verzoek van het Taalcentrum-VU. Hij ontvangt hiervoor vrijdag 6 februari de Duidelijketaalprijs uit handen van de Amsterdamse dominee Gremdaat tijdens het jubileumcongres van het Taalcentrum-VU.
Krouwel analyseerde ruim driehonderd televisieoptredens - zowel op de publieke als de commerciële zenders - van de bekendste Nederlandse politici in de periode januari-juni 2008. Daarin waren politici te zien tijdens persconferenties, als gast in een praatprogramma, maar ook bij spontane interviews op straat en in hun thuissituatie. Op verzoek van het Taalcentrum-VU lette hij speciaal op het taalgebruik. Krouwel: 'Politici moeten in uiteenlopende situaties duidelijk kunnen overbrengen wat hun standpunt over allerlei zaken is. Ze moeten zonder veel aarzeling en hapering duidelijke zinnen formuleren. Ze dienen argumenten en voorbeelden te geven en ze moeten een heldere eigen lijn volgen. En ze moeten een breed repertoire hebben. Opvallend is dat onze premier eigenlijk maar één manier beheerst. Hij is in zijn achtertuin dezelfde man als in Nieuwspoort, met dezelfde zinnen en dezelfde lichaamstaal.' Krouwel stelt vast dat D66-leider Pechtold helder spreekt, sluitend argumenteert en altijd uitgaat van een herkenbare eigen koers. Hij heeft ook een heel breed repertoire en wisselt soepel tussen humor en diepgang. 'Pechtold kan een complex politiek probleem in voor iedereen begrijpelijke termen en voorbeelden omzetten.'
Ook vice-premier Wouter Bos scoort hoog. Hij spreekt natuurlijk en overtuigend in uiteenlopende settings. Over Geert Wilders is het oordeel daarentegen heel gemengd. Krouwel: 'Wilders bezigt een heel helder taalgebruik. Op herhalingen, jargon of dooddoeners betrap je hem niet zo gauw, dus op die aspecten scoort hij goed. Maar hij scoort extreem laag op argumentatie. Hij onderbouwt niet, hij trekt geen conclusies, hij roept maar.'
In het onderzoek komt VVD-leider Rutte er niet zo goed vanaf. 'Dat komt doordat Rutte vooral het nieuws haalt als hij reageert op zaken. Hij zet niet zozeer een eigen lijn neer en dat is in ons onderzoek nu juist wel een belangrijk criterium. De eigen onderwerpen waarmee Rutte de rubrieken haalt zijn de verpakkingsbelasting of de koopzondag. Daar kun je weinig retorisch talent in kwijt. Pas als Rutte de ruimte krijgt, zoals in Nova, komen zijn kwaliteiten tot hun recht.'
De laagste score is voor Rouvoet. Krouwel: 'De goede man begint altijd over procedures en vervalt heel snel in ambtelijk jargon. Dat bleek bij het embryodebat waar hij tegenover staatssecretaris Bussemaker stond. In plaats van duidelijk stelling te nemen bleef hij maar verwijzen naar overleg in de ministerraad. Ook spreekt hij heel monotoon en hapert hij vaak.'
Krouwel voerde zijn onderzoek uit ter gelegenheid van het jubileumcongres van het Taalcentrum-VU op 6 februari. Het congres is gewijd aan duidelijke communicatie en heeft de titel Op de stoel van de lezer. Directeur Rob Doeve van het Taalcentrum-VU: 'Wij zijn twintig jaar bezig met het verbeteren van de taalvaardigheid van mensen, met trainingen en advies. We werken veel voor overheden en de publieke sector. Het leek mij een aardig idee om op ons jubileum door een onafhankelijke wetenschapper te laten onderzoeken, wie nou echt een lichtend voorbeeld is. Pechtold heeft al eerder de Klare Taalprijs 2008 gewonnen, maar dat was een verkiezing. Wij wilden naast die schoonheidswedstrijd een onderzoek zetten. Dat Pechtold het opnieuw heel goed doet, is alleen maar meegenomen.'