4. Farmacotherapeutisch Kompas is jarig
Farmacotherapeutisch Kompas is jarig
Toespraak, 22 januari 2009
'Het Kompas speelt een belangrijke rol bij het verwezenlijken van onze
wens om nog doelmatiger voor te schrijven en voor te schrijven op
basis van richtlijnen.' Dat zei directeur GMT, Hugo Hurts, namens
minister Klink van Volksgezondheid bij de presentatie van de 25ste
editie van het farmaceutische naslagwerk op 22 januari 2009 in Den
Haag. 'Het is een grote uitdaging voor het CVZ om er voor te zorgen
dat ook de komende 25 jaar de kwaliteit én up to date én up to
standard blijven.'
Dames en heren,
Het Farmacotherapeutisch Kompas is jarig. Een kwart eeuw oud en
inmiddels heel volwassen. Gefeliciteerd! Het Kompas is uitgegroeid tot
één van de belangrijkste hulpmiddelen bij het voorschrijven van
geneesmiddelen. Hét standaardwerk voor artsen en apothekers. Het meest
gebruikte naslagwerk in de spreekkamer van elke voorschrijver.
Een medische encyclopedie, uitgegeven door het College voor
Zorgverzekeringen, waarin belangrijke informatie te vinden is over de
bruikbaarheid, werkzaamheid, dosering, alternatieven en kosten van
geneesmiddelen.
Ik vernam dat het vorige Kompas in boekvorm is verschenen in een
oplage van maar liefst 63.000 exemplaren. En aangezien het Kompas met
zijn tijd meegaat is er ook een internetsite, een versie op cd-rom en
een versie voor de pda. Het Kompas is een objectieve, deskundige en
onafhankelijke bron van informatie voor artsen en apothekers en dient
als tegenhanger van de soms subjectieve informatie van de
farmaceutische industrie.
Geachte aanwezigen, lovende woorden dus voor een boekwerk dat een
voorbeeld is van doelmatig en kwalitatief goed voorschrijven op grond
van de meest recente wetenschappelijke inzichten. En een boek dat ook
voortdurend zijn waarde bewijst in de opleiding van artsen en
apothekers. U begrijpt dat ik daarom graag het jubileumexemplaar van
het Kompas in ontvangst neem.
Ook voor de toekomst zie ik voor het Kompas een belangrijke rol bij
het verwezenlijken van onze wens om nog doelmatiger voor te schrijven
en voor te schrijven op basis van door de sector ontwikkelde
richtlijnen. De uitdaging wordt om het Kompas en richtlijnen meer op
elkaar aan te laten sluiten. Wellicht dat in een volgend Kompas
bijvoorbeeld al kan worden opgenomen in welke richtlijnen een bepaald
geneesmiddel voorkomt, inclusief de daarbij behorende
doelmatigheidsaspecten. Ik zeg dit laatste niet zonder reden.
Ondanks het bestaan van het Farmacotherapeutisch Kompas - het
Gecommentarieerd Geneesmiddelen Repertorium, zouden onze zuiderburen
zeggen - blijkt uit een benchmarkonderzoek van DGV, het Nederlands
instituut voor verantwoord medicijngebruik, dat er nog steeds
doelmatigheidswinst valt te behalen bij het voorschrijven van
geneesmiddelen. Deze Benchmark Voorschrijven, waar ik op doel, brengt
de kwaliteit van het voorschrijven van huisartsen in Nederland in
kaart met behulp van aan de NHG-standaarden ontleende indicatoren.
Volgens DGV zijn er bij 17 van de 25 indicatoren verbeteringen
mogelijk van meer dan tien procent. Met name bij het gebruik van de
maagzuurremmers en de cholesterolverlagers is nog steeds veel winst te
boeken, zowel wat betreft kwaliteit als de kosten.
Ik noem bijvoorbeeld het feit dat de keuze voor de
cholesterolverlagers simvastatine of pravastatine bij nieuwe
gebruikers achterblijft bij de aanbevelingen van de NHG-standaarden.
Als de richtlijn niet goed wordt opgevolgd, kost de behandeling rond
de 450 euro per patiënt per jaar, als de richtlijn of het Kompas
advies wel wordt opgevolgd is dat rond de 35 euro. Het verkeerd
voorschrijven kost de maatschappij onnodig veel geld. Het CVZ schat
zelf dat artsen alleen aan cholesterolverlagers voor minimaal 169
miljoen euro per jaar ondoelmatig voorschrijven.
Ik heb om deze reden de vergoedingsvoorwaarden van de
cholesterolverlagers met ingang van het jaar 2009 zo aangepast dat er
alleen vergoeding plaatsvindt van een statine als die voorgeschreven
wordt volgens de richtlijn. Ik wil deze gelegenheid dan ook nogmaals
aangrijpen om de voorschrijvers iets op het hart te drukken. Het enige
verstandige dat u kunt doen is om doelmatig voorschrijven tot een
automatisme te maken.
U kunt natuurlijk de maatregel om alleen cholesterolverlagers te
vergoeden die volgens de richtlijn zijn voorgeschreven afdoen als een
inbreuk op uw professionele autonomie en voorschrijfvrijheid. U kunt
de door de zorgverzekeraars ingestelde machtigingsprocedure wegzetten
als een onaanvaardbare extra administratieve last. Maar die beide
redeneringen zijn onzin. U behoudt uw volledige autonomie en
voorschrijfvrijheid. En als u werkelijk voorschrijft volgens de
NHG-richtlijn, is er nauwelijks een extra administratieve last. Ik
denk trouwens dat in dat geval ook niemand meer veel noodzaak zal zien
voor een machtigingsprocedure.
De Nederlandse samenleving verwacht van de voorschrijvers dat zij geen
onnodig dure dingen doen en mag dat ook verwachten. De voorschrijvers
mogen zich het prijsverschil tussen dure merkgeneesmiddelen en
goedkope generieke geneesmiddelen dan ook best realiseren, ook al
`kost het duurdere geneesmiddel de patiënt ogenschijnlijk niks omdat
het toch vergoed wordt'.
Natuurlijk zijn en blijven er altijd patiënten die echt zijn
aangewezen op specialité's. Voor hen zijn die middelen met nadruk niet
onnodig duur. Hier voorziet de richtlijn ook gewoon in en niemand doet
daar moeilijk over. Ik zeker niet.
Misschien speelt bij het voorschrijfgedrag een rol dat fabrikanten van
merkgeneesmiddelen een actieve campagne voeren om hun eigen product te
promoten. Nu is de farmaceutische industrie natuurlijk "gewoon" een
commerciële sector. En een commerciële setting is in beginsel goed
voor de ontwikkeling, productie en distributie van geneesmiddelen.
Inherent aan deze setting zijn verkoopbevorderende activiteiten zoals
marketing en gunstbetoon.
Artsen moeten zich daar wel terdege van bewust zijn en de patiënt moet
erop kunnen vertrouwen dat de arts het geneesmiddel voorschrijft dat
voor hem of haar het juiste is. Daarom ga ik ervan uit dat artsen geen
onnodige dure of ondoelmatige medicijnen voorschrijven. En dat brengt
mij weer terug bij het Kompas.
Als over 25 jaar één van mijn ambtsopvolgers de 50ste editie van het
Farmacotherapeutisch Kompas krijgt aangeboden, ziet de wereld er
waarschijnlijk heel anders uit. Voorschrijven volgens richtlijnen -
hele goede richtlijnen - is dan allang de normaalste zaak van de
wereld. Maar dat gaat alleen lukken met gebruikmaking van belangrijke
hulpmiddelen als het Kompas. Daaruit moeten de kennis, de inzichten en
de acceptatie worden gehaald die nodig zijn om, waar het gaat om
toepassing van geneesmiddelen, tot een nieuwe generatie van
richtlijnen te komen, die ook echt in de praktijk worden toegepast.
En waar het Kompas zo'n onmisbaar hulpmiddel is, moet het natuurlijk
van onbetwist niveau zijn als het gaat om kwaliteit en up to date en
up to standard zijn. In de afgelopen 25 jaar heeft het Kompas dat
niveau opgebouwd. En dat zal het voor de komende 25 jaar toch minimaal
moeten vasthouden. Dat is een belangrijke verantwoordelijkheid voor
het CVZ, maar ik hoop toch vooral: ook een grote uitdaging! Doorgaan
op dezelfde voet is iets anders dan teren op succes uit het verleden.
Blijvend succes vergt onderhoud en voortdurende vernieuwing. En die
uitdaging ligt in goede handen.
Dames en heren, ik rond af met u nog een goed 2009 toe te wensen en
voor vandaag een inspirerend symposium. Ik zie de resultaten van deze
dag met belangstelling tegemoet.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport