Nederlands Vaccinatie Instituut
Minder hersenvliesontsteking door pneumokokkenvaccin
dinsdag, 27 januari 2009
Het aantal gevallen van hersenvliesontsteking door pneumokokken is in
de Verenigde Staten sterk gedaald sinds de introductie van een
pneumokokkenvaccin voor kinderen in 2000, zo laat een recente studie
zien.
Het aantal gevallen van meningitis (hersenvliesontsteking) veroorzaakt
door de pneumokokkenbacterie is in Amerika met 64% gedaald onder
kinderen van twee jaar in de periode 1998-1999 tot 2004-2005, zo
blijkt uit een studie die onlangs verscheen in de New England Journal
of Medicine. Het Amerikaanse Centers for Disease Control and
Prevention (CDC, vergelijkbaar met het Nederlandse RIVM) raadt het
vaccin aan voor kinderen van twee maanden tot twee jaar en voor
kinderen van 2 tot 5 die een verhoogd risico lopen.
In Nederland is het pneumokokkenvaccin op 1 april 2006 ingevoerd in
het RVP. Hierdoor is het aantal hersenvliesontstekingen veroorzaakt
door pneumokokken onder nul- tot tweejarigen met zeventig procent
gedaald, zo bleek in oktober 2008 uit de gegevens van het Nederlands
Referentielaboratorium voor Bacteriële Meningitis in het AMC.
Ouderen profijt
Doordat er minder besmette baby's zijn die de ziekteverwekkers
verspreiden, worden ook minder oudere kinderen en volwassenen ziek, zo
zegt co-auteur Nancy Bennett, professor aan de Universiteit van de
Rochester School of Medicine and Dentistry. In de algemene populatie
daalde het aantal gevallen van pneumokokken-meningitis met 30%, van
1,13 gevallen op de 100.000 mensen tot 0,79 gevallen per 100.000
inwoners. Nog indrukwekkender is dat het aantal gevallen van de ziekte
bij ouderen boven de 65 jaar is gedaald met 54%, aldus Bennett.
Deze zogenoemde groepsimmuniteit of kudde-immuniteit (herd immunity),
waarbij vaccinatie zelfs mensen beschermd die niet gevaccineerd zijn,
is vooral belangrijk voor ouderen, volgens Bennett. Jongeren kunnen
immers de meningitisbacterie verspreiden naar hun grootouders en deze
vorm van meningitis is zelfs nog dodelijker voor ouderen dan voor
kinderen. Uit de studie van Bennett blijkt dat 1 op de 12 kinderen
overlijdt aan de meningitis, tegen 1 op de 5 bij volwassenen. Zoals
bij alle vaccins, weten de artsen nog niet hoe lang de immuniteit zal
duren, aldus Benett.
Nieuwe typen
Artsen hebben opgemerkt dat het vaccin ook andere ziekten reduceert
die veroorzaakt worden door de pneumokokkenbacterie, zoals
bloedinfecties, vertelt Janet Englund, lid van het vaccinatiecomité
van de CDC en kinderarts aan het kinderziekenhuis van Seattle, die
overigens niet betrokken was bij de studie. Volgens Englund blijkt uit
de studie ook een verontrustende trend: het soort bacterie dat
meningitis veroorzaakt is aan het veranderen.
Het vaccin dat zowel in de Verenigde Staten als in Nederland gebruikt
wordt (Prevenar) beschermt tegen 7 belangrijke typen pneumokokken.
Maar de studie laat zien dat andere typen die niet in het huidige
vaccin zitten, toenemen, ook typen die niet door de standaard
antibiotica kunnen worden gedood. Volgens Englund van de CDC zijn
artsen tegenwoordig al alert op mogelijke resistente bacteriën en
behandelen ze daarom patiënten regelmatig met twee soorten
antibiotica.
Het aantal gevallen van meningitis dat veroorzaakt wordt door deze
resistente bacteriën is erg klein vergeleken met het grote aantal
gevallen dat door het vaccin voorkomen wordt, zegt Benett.
Onderzoekers zijn al bezig met de ontwikkeling van vaccins die wel
tegen 13 typen van de bacterie beschermen.
Bronnen:
New England Journal of Medicine, 15 januari 2009:
Hsu, Heather E., Shutt, Kathleen A., Moore, Matthew R., Beall, Bernard
W., Bennett, Nancy M., Craig, Allen S., Farley, Monica M., Jorgensen,
James H., Lexau, Catherine A., Petit, Susan, Reingold, Arthur,
Schaffner, William, Thomas, Ann, Whitney, Cynthia G., Harrison, Lee H.
Effect of Pneumococcal Conjugate Vaccine on Pneumococcal Meningitis
USA Today, 14 januari 2009:
Kids\' vaccine slashes meningitis