Universiteit Leiden

Literatuur in bioscoop en theater

Programma
Dinsdag 10 februari start een nieuwe serie lezingen over schrijvers, film en theater van Studium Generale in samenwerking met het LAKtheater en de Leidse Schouwburg. De eerste lezing is een uitgestelde over For Whom the Bell Tolls van de Amerikaanse schrijver Ernest Hemingway. De lezingen die steeds op dinsdagavond in Lipsiusgebouw gehouden worden staan in relatie tot theatervoorstellingen die in het LAKtheater en de Leidse Schouwburg plaatsvinden. Maar ze zijn ook als op zichzelf staande lezingen te volgen. De toegang tot de lezingen is gratis. Na de pauze worden films of filmfragmenten getoond. Het volledige programma is als volgt. 10 februari: De strijd tussen verlangen en plicht
(Herkansing van 29 september 2008)
Spreker: dr. Marguérite Corporaal, Radboud Universiteit Nijmegen. Ernest Hemingway (1899-1961), Amerikaans schrijver For Whom the Bell Tolls is in 1940 als roman geschreven. Centraal staat de Amerikaan Robert Jordan die, net als Hemingway zelf, naar Spanje afreisde om te helpen in de strijd tegen Franco's troepen tijdens de Burgeroorlog. Corporaal gaat in op de belangrijkste thema's: de strijd tussen het verlangen naar leven en liefde enerzijds, en loyaliteit aan ideologie en de plicht om te sterven anderzijds. Hierbij speelt een fascinatie en afkeer van de moderniteit een belangrijke rol. Verder bespreekt ze de tegenstelling Amerika-Europa tegen de achtergrond van Hemingway's positie als een 'expatriate writer'. Bij het verschijnen van de roman merkten critici op dat Hemingway voldeed aan de vraag uit Hollywood om boeken die gemakkelijk verfilmd konden worden. Fragmenten uit de film: For Whom the Bell Tolls - Sam Woods (1943) 17 februari: Naaktheid, laatste sluier van de ziel Spreker: dr. Ruud Ploegmakers, Universiteit Leiden Carlos Drummond de Andrade (1902-1987), Braziliaans dichter Iedereen kan zich herkennen in de gedichten van Drummond de Andrade. Drummonds suggesties, die te maken hebben met de strijd tussen het platoonse en het fysieke van de liefde, reiken over het individuele heen. Niet alleen de fysieke liefde staat de geestelijke in de weg, ook dagelijkse beslommeringen van heel andere aard belemmeren de concentratie op de liefde. Ploegmakers beschrijft voorafgaand aan de film O Amor Natural Drummonds pogingen een weg te vinden in deze paradoxen. Documentaire: O Amor Naturel (76 min) - Heddy Honigmann (1996) Theatergroep Flint - Midden op de weg, 21 maart, LAKtheater 24 februari:Duvelstoejager Bukowski: Over de films Barfly en Factotum Spreker: dr. Peter Verstraten, Universiteit Leiden Charles Bukowski (1920-1994), Amerikaans schrijver en dichter Het literaire werk van Bukowski is sterk verknoopt met zijn leven als bohémien aan de zelfkant van de maatschappij. '93 procent van wat ik schrijf, is autobiografisch en de rest is door mijn leven geïnspireerd', zei hij weleens schertsend. Zijn poëzie en proza gaan vooral over drank, vrouwen, gokken, zijn eentonige baantjes en zijn drang tot schrijven. Pas op late leeftijd verwierf hij als schrijver populariteit, met een piek in de tweede helft van de jaren tachtig. Zijn reputatie in deze periode uitmondt uit in de door hem geschreven film Barfly (Barbet Schroeder, 1987), met Mickey Rourke in de rol van onverbeterlijke alcoholist. Verstraten vergelijkt deze film met de relatief recente verfilming van zijn roman Factotum (Bent Hamer, 2005), die door een andere stijl van filmen eerder aansluit bij de eigentijdse tendens van de zogeheten smart cinema. Film: Factotum (94 min) - Bent Hamer (2005)
John Buysman - Buk, 13 mei, LAKtheater
3 maart: Zinkende bom, geld in de trom. Herman Heijermans' Op hoop van zegen Spreker: dr. Rob van der Zalm, Universiteit van Amsterdam Herman Heijermans (1864-1924), Nederlands toneelschrijver Op 24 december 1900 ging in de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam Op hoop van zegen in première. Met groot succes. Nog geen vijf maanden later werd in Groningen de honderdste voorstelling gespeeld. Ook het buitenland toonde zich geïnteresseerd in dit uiterst geloofwaardige, oer-Hollandse, en tegelijkertijd universele 'spel van het water'. In 1901 het stuk al te zien in Hamburg, Berlijn. Praag, Moskou en Parijs. Wenen en Londen volgden binnen enkele jaren. In Nederland zou het stuk tot aan de Tweede Wereldoorlog praktisch permanent op het repertoire blijven. Esther de Boer van Rijk speelde de rol van de visserweduwe Kniertje meer dan 1200 keer. Mede dankzij een aantal verfilmingen kon het stuk zo uitgroeien tot de tweede klassieker van het Nederlandse toneel, naast - uiteraard - de Gijsbrecht. Ook na de Tweede Wereldoorlog was Op hoop van zegen regelmatig te zien, al nam de frequentie toen iets af. Van der Zalm gaat in op de achtergronden, de specifieke kwaliteiten en de opvoeringsgeschiedenis van het stuk. Hij zoomt daarbij in op een aantal bijzondere producties. Fragmenten uit diverse verfilmingen/voorstellingsregistraties Het Toneel Speelt - Op hoop van zegen, 27 en 28 maart, Leidse Schouwburg Op hoop van zegen - Musical, 24 en 25 april, Leidse Schouwburg 10 maart:De representatie van het kwaad in de films van Roman Polanski Spreker: dr. Yasco Horsman, Universiteit Leiden
Roman Polanski (1933-), Pools-Franse acteur en filmmaker Het oeuvre van regisseur Polanski slingert heen en weer tussen pulperige genrefilms zoals Pirates (1986), Rosemary's Baby (1968), The Ninth Gate (1999) en Chinatown (1974), en serieuze kunstfilms als Death and the Maiden (1994), Macbeth (1971) en het holocaustdrama The Pianist (2002). Ondanks deze afwisseling in vorm toont zijn werk thematisch gezien een grote samenhang. Elke Polanski-film lijkt te draaien om de vraag: wat is het kwaad? Horsman bespreekt aan de hand van fragmenten uit onder andere Chinatown, Rosemary's Baby, Death and the Maiden en The Pianist de narratieve en cinematografische strategieën bespreken waarvan Polanski zich bedient om het kwaad weer te geven. Daarbij besteedt hij aandacht aan de manier waarop het kwaad in Polanski's films neergezet wordt als radicaal negatief:onkenbaar en onverwerkbaar. Film: Death and the Maiden (103 min) - Roman Polanski (1994) Edwin de Vries - De pianist, 14 mei, Leidse Schouwburg