1 1
> Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag
De voorzitter van de Tweede Kamer Plesmanweg 1-6
der Staten Generaal 2597 JG Den Haag
Binnenhof 4 Postbus 20901
2500 EX Den Haag
2513 AA DEN HAAG T 070 351 6171
Contactpersoon
---
T -
Ons kenmerk
VENW/DGMo-2009/137
Uw kenmerk
2009Z00019 / 2080908920
Datum 18 februari 2009
Bijlage(n)
Onderwerp Vragen van het lid Roemer 1
Geachte voorzitter,
Hiermee beantwoorden wij de vragen die het lid Roemer heeft gesteld over de
conducteur op de trein. Tevens is bijgevoegd de beantwoording van de
publieksvragen die de Inspectie van Verkeer en Waterstaat (verder: de Inspectie)
per mail over dit onderwerp ontvangen heeft en die cc ook aan de vaste
commissie voor Verkeer en Waterstaat zijn gestuurd.
1. Is het waar dat het aantal roodseinpassages op de Valleilijn nog steeds hoog
is?1) Kunt u dit inzichtelijk maken vanaf de NS-exploitatie tot nu?
1. Ja, het aantal roodseinpassages (STS-passages) op de Valleilijn (Amersfoort-
Barneveld-Lunteren-Ede/Wageningen) is nog steeds hoog. Uit het Inspectie-
rapport "STS-passages 2007"2) blijkt dat vervoerder Connexxion op de Valleilijn
meer STS-passages per miljoen treinkilometers maakt vergeleken met andere
vervoerders. De tabel hieronder toont de aantallen vanaf 1999. Connexxion is
met het vervoer van reizigers op 10 december 2006 gestart en heeft 1 van de 5
STS-passages in 2006 gemaakt.
Jaar 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
STS 1 3 2 2 4 2 2 5 8 7
Valleilijn
2. Op welke andere spoorlijnen zijn er relatief veel treinen die door rood rijden?
Wat is de oorzaak hiervan?
2. Op spoorlijnen waarop enkele nieuwe vervoerders dienst doen, Valleilijn
(Connexxion), Maaslijn en Heuvellandlijn (Veolia), zijn in 2007 relatief veel STS-
passages geweest. In het rapport "STS-passages 2007" wordt in hoofdstuk 7,
paragraaf 7.7, gedetailleerd ingegaan op de verschillen tussen de vervoerders en
wordt geconcludeerd dat de verschillen significant zijn.
1 Barneveldse Krant, 30 december 2008
2 Kenmerk VenW/IVW-2008/11427, aan uw kamer toegestuurd als bijlage bij de brief van
30 september 2008 (Tweede Kamer vergaderjaar 2008-2009, 29 893 en 29 984, nr.75
a
Pagina 1 van 4
Naar aanleiding van het hoge aantal STS-passages heeft de Inspectie onderzoek Datum
uitgevoerd naar de STS-passsages op de Valleilijn3), Maaslijn en Heuvellandlijn4). 18 februari 2009
Uit deze onderzoeken komt naar voren dat een aantal van de betrokken Ons kenmerk
machinisten de seinbeelden niet bewust of te laat waarnemen. De achterliggende VENW/DGMo-2009/137
oorzaak is gelegen in de selectie en opleiding van machinisten. Na het Inspectie-
onderzoek hebben Connexxion en Veolia maatregelen genomen die erop gericht
zijn de selectie en opleiding van de machinisten een kwaliteitsimpuls te geven
waardoor de prestaties van de machinisten verbeteren. De Inspectie heeft deze
maatregelen op dit moment als voldoende beoordeeld en monitort de toekomstige
ontwikkelingen.
Het aantal STS-passages op de Valleilijn door Connexxion is in 2008 gedaald (8 in
2007 en 7 in 2008). Ook op de lijnen waar Veolia rijdt is sprake van een daling
van het aantal STS-passages (21 in 2007 en 15 in 2008). De Inspectie is positief
over de daling, maar volgt de ontwikkeling nauwlettend. In het eerste kwartaal
van 2009 ontvangt u een uitgebreid onderzoek naar de werving, selectie en
opleiding van machinisten. In het tweede kwartaal van 2009 zal de Inspectie aan
de Spoorbranche rapporteren over een aparte kwantitatieve analyse naar de STS-
passages op de bovenstaande lijnen in de periode 1999 - 2008.
3. Is het waar dat een conducteur ook een seinwaarnemingstaak heeft binnen het
vertrekproces? Kunt u toelichten hoe dit proces gaat indien er verloopt conducteur
op de trein aanwezig is?
3. De conducteur geeft het vertrekbevel nadat hij zich ervan vergewist heeft dat
het sein uit de stand `STOP' is gekomen, of nadat hij het vertrekseinlicht op het
perron heeft zien branden. In andere situaties (als er geen seinen bij het perron
staan) start de conducteur tien seconden voor vertrektijd de vertrekprocedure. De
machinist blijft echter verantwoordelijk dat de trein pas vertrekt wanneer het sein
uit de stand `STOP' staat.
Wanneer de deuren van de trein dicht zijn, brandt in de cabine een groene lamp
als teken dat de deuren inderdaad gesloten zijn. De machinist kan dan vertrekken
mits het sein voor zijn trein uit de stand `STOP' staat.
Als geen conducteur op de trein aanwezig is (de zogeheten eenmansbediening), is
er sprake van een procedure die grotendeels uit de NS-tijd (vóór 1993) komt.
Toen werd in de jaren 80 voor het eerst met eenmansbediening (op de
Zoetermeerlijn) gereden. De procedure wordt gekenmerkt door twee hoofdtaken:
a. het zekerstellen dat alle deuren gesloten zijn en dat er geen reizigers
ingeklemd zijn of zich tussen perron en trein bevinden;
b. het zekerstellen dat de het sein uit de stand `STOP' staat, voordat de trein ook
echt gaat rijden.
Geconcludeerd kan worden dat de procedure, zoals die wordt gehanteerd voor
eenmansbediening, al langere tijd bestaat. Uit de analyse van de Inspectie blijkt
dat eenmansbediening niet per definitie gevaarlijker is dan vertrekken met een
conducteur. Het vertrekproces met een conducteur kent andere risico's die ook tot
STS-passages kunnen leiden, zoals een onjuist besluit van de conducteur om het
3 Onderzoeksnummer RV-07U0278, aan de Tweede Kamer toegezonden bij de beantwoording van
vragen van lid Roemer (SP) van 25 augustus 2008
4 Onderzoeksnummer RV-07U0275
Pagina 2 van 4
vertrekbevel te geven dat kan leiden tot een STS-passage. Dit wordt bevestigd Datum
door de cijfers van STS-passages in het verleden. 18 februari 2009
Ons kenmerk
4. Kunt u aangeven hoe vaak een trein kort na vertrek een rood sein passeert? Is VENW/DGMo-2009/137
hierbij een relatie tussen de aanwezigheid van een conducteur en de kans op een
rood sein passage te leggen? Zo ja, welke relatie ziet u hierbij? Zo nee, kunt u
aangeven waarom dit verband er niet is?
4. Bij 20% (189) van alle STS-passages tussen 2003 en 2007 bij reizigersvervoer
is sprake van een vertrek bij een rood sein5), 80% daarvan (152) wordt door de
NS gemaakt en 20% (37) door de regionale vervoerders.
De nieuwe regionale vervoerders Connexxion en Veolia, en de beide andere
vervoerders op de decentrale lijnen Arriva en Syntus, rijden alle met
eenmansbediening. Uit het rapport STS-passages 2007 blijkt dat Connexxion en
Veolia aanmerkelijk meer STS-passages kennen dan verwacht mag worden op
grond van het aantal treinkilometers, ongeveer een factor 4. Syntus wijkt niet
significant af van het gemiddelde. Arriva doet het significant beter. Hieruit kan
niet zondermeer geconcludeerd worden dat de afwezigheid van een aparte
conducteur negatieve invloed heeft, maar dat er wel een sterke relatie is met het
nieuw-zijn van de vervoerder. Syntus en Arriva hebben al langer ervaring met de
exploitatie van spoorvervoer.
5. Deelt u de mening dat het beveiligingssysteem ATB Vv de kans op onterechte
roodseinpassage kan verminderen? Zo ja, wanneer zal dit systeem aanwezig zijn
in alle treinen en ligt dit bij alle vertrekseinen waar zonder conducteur gereden
wordt? Zo nee, kunt u dit toelichten?
5. Ja, het beveiligingssysteem ATB Vv vermindert de kans op een STS-passage.
Eind 2009 zal in alle treinen ATB Vv aanwezig zijn.
ATB Vv zal niet bij alle vertrekseinen, waar zonder conducteur gereden wordt,
geplaatst zijn. De stuurgroep STS heeft een methodiek afgesproken om te komen
tot een lijst van ca. 1100 seinen die een potentieel hoger risico hebben na een
onterechte STS-passage. Op basis van deze lijst zullen enkele, maar niet alle,
seinen van de Valleilijn met ATB Vv worden uitgerust.
6. Bent u bereid de vervoerder te verplichten om te rijden met een conducteur
zolang er enkel ATB EG als beveiligingssysteem is, om zodoende de veiligheid te
verbeteren? Zo ja, welke maatregelen gaat u hiertoe nemen? Zo nee, waarom
niet en welke maatregelen gaat u dan nemen om de veiligheid te verbeteren op
spoortrajecten waar gereden wordt zonder conducteur?
6. Nee, wij zijn niet bereid om de vervoerder te verplichten om met conducteur te
rijden. De Inspectie houdt toezicht op de veiligheid van het spoorvervoer. De
Inspectie heeft ons laten weten dat de veiligheid op de Valleilijn is gewaarborgd
en dat op basis van de beschikbare data het niet aannemelijk is dat het ontbreken
van een conducteur leidt tot een verhoogde kans op STS-passage. De
maatregelen die nu getroffen zijn en gemonitord worden én die zich richten op
andere oorzaken dan eenmansbediening, lijken de negatieve trend om te buigen.
5 Zie ook het rapport "STS-passages 2007", hoofdstuk 7, paragraaf 7.3
Pagina 3 van 4
De provincie Gelderland is de concessieverlener voor de Valleilijn. Zij heeft ons Datum
laten weten dat de inzet van een vaste conducteur per trein naar aanleiding van 18 februari 2009
de geconstateerde STS-passages niet tot de voornemens behoort. Ons kenmerk
VENW/DGMo-2009/137
Hoogachtend,
DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT,
Ir. Camiel Eurlings
DE STAATSSECRETARIS VAN VERKEER EN WATERSTAAT,
J.C. Huizinga-Heringa
Pagina 4 van 4
Ministerie van Verkeer en Waterstaat