Vragen van het lid Van Velzen (2080910550)
26-02-2009 | kamerstuk | PDF document, 28 Kb
Hierbij bied ik u, mede namens de minister van Defensie en de
staatssecretaris van Justitie, de antwoorden aan op de vragen van het
lid Van Velzen (SP) over mogelijke diefstal van Nederlandse
wapentechnologie. (Ingezonden 23 januari 2009).
> Retouradres Postbus 20101 2500 EC Den Haag
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Binnenhof 4
2513 AA 's-GRAVENHAGE
Datum 26 februari 2009
Betreft Vragen van het lid Van Velzen (2080910550)
Pagina 1 van 4
Directoraat-Generaal
Buitenlandse Economische
Betrekkingen
Directie Handelspolitiek &
Globalisering
Bezuidenhoutseweg 20
Postbus 20101
2500 EC Den Haag
T 070-3798911 (algemeen)
www.ez.nl
Behandeld door
drs. G.W. Bontenbal
T 070 379 76 58
F 070 379 73 92
g.w.bontenbal@minez.nl
Ons kenmerk
BEB/HP/9028892
Hierbij bied ik u, mede namens de minister van Defensie en de staatssecretaris
van Justitie, de antwoorden aan op de vragen van het lid Van Velzen (SP) over
mogelijke diefstal van Nederlandse wapentechnologie. (Ingezonden 23 januari
2009).
1
Kent u het onderzoek van de Congressional Research Service (CRS)1 van
november 2008 over de modernisering van de Chinese marine waarin wordt
gemeld dat China een wapensysteem gebruikt dat lijkt op het Nederlandse
Goalkeepersysteem van Thales?
Antwoord
Ja.
2
Zijn deze constateringen van de CRS correct en zo ja bent u bereid te
onderzoeken of, en zo ja, hoe het mogelijk is dat Nederlandse wapentechnologie
in Chinese handen terecht is gekomen?
Antwoord
Dat de Chinese marine op een aantal fregatten het "type 730 close-in weapon
system (CIWS)" voor de verdediging tegen inkomende luchtaanvallen heeft
gemonteerd, is al geruime tijd bekend. Dat dit CWIS systeem van Chinese makelij
enkele uiterlijke overeenkomsten vertoont met het door Thales Nederland
geproduceerde Goalkeeper systeem was eveneens duidelijk. Het NRC Handelsblad
wijdde er in maart 2004 al een bericht aan2 en in augustus van dat jaar nam
James C. Bussert de gelijkenis op als een van de voorbeelden van Chinese
1 http://assets.opencrs.com/rpts/RL33153_20081119.pdf pg 45: '"What kind of record is
provided by prior Chinese built warships with imported Russian and Western technology?
(...) For example, the DDGs being built have a rapid-fire Gatling gun close-in weapon
system that looks like the Dutch Goalkeeper system. Signaal and the Dutch government
deny exporting the equipment or production rights to China. This key weapon responsible
for downing incoming cruise missiles is probably lacking documentation and training because
it must be illegally obtained."
2 NRC Handelsblad, 11 maart 2004, pagina 16, "Tweeling-Goalkeeper".
Pagina 2 van 4
Directoraat-Generaal
Buitenlandse Economische
Betrekkingen
Directie Handelspolitiek &
Globalisering
Ons Kenmerk
BEB/HP/9028892
kopieerdrift op het gebied van marineschepen in een artikel in het Amerikaanse
tijdschrift Signal.3 Het is dit laatstgenoemde artikel waarnaar het recente CRS
rapport verwijst.
Er zijn evenwel geen indicaties dat achter de uiterlijke kenmerken van het type
730 daadwerkelijk Nederlandse wapentechnologie schuilgaat. Bovendien zijn er
ook duidelijke verschillen te zien tussen de Goalkeeper en het type 730 CIWS. In
de Goalkeeper zijn zowel de medium range rondzoekradar als de short range
vuurleidingsradar voor de 7 loops Gatlin Gun volledig geïntegreerd, zodat bij dit
"last resort" verdedigingswapen tegen met name inkomende raketten geen
menselijke besturing of interventie noch aansturing door de centrale vuurleiding
van het aangevallen schip nodig is. Het Chinese type 730 CIWS ontbeert een
geïntegreerde medium range rondzoekradar en heeft daarnaast een elektrooptische
camera die doet vermoeden dat het 7 loops vuurwapen vanachter een
monitor wordt aangestuurd dan wel moet worden ingeschakeld.
De conclusie van Thales Nederland en de Nederlandse overheid was destijds en is
nog altijd dat het Chinese systeem in concept (een compacte en wendbare
combinatie van een radar en een meerloops 30 millimeter snelvuurkanon) wellicht
is afgekeken, maar dat de technologische voorsprong van de Goalkeeper niet in
het geding was. Visueel was de grootste overeenkomst in feite het meerloops
vuurwapen en omdat de Gatlin Gun, die in de Goalkeeper geïntegreerd is, van
Amerikaanse makelij is, werd deze conclusie destijds met de Amerikaanse
autoriteiten gedeeld.
3
Is het waar dat Thales in ieder geval in Nederland geen vergunning heeft
gevraagd noch gekregen om dit wapensysteem dat bedoeld is om binnenkomende
raketten neer te halen, naar China te exporteren gezien het wapenembargo op dit
land? 4 Heeft een ander bedrijf binnen de EU of een andere vestiging van Thales
wel een vergunningaanvraag gedaan?
Antwoord
De eerste vraag wordt bevestigend beantwoord, de tweede ontkennend.
4
Is het u bekend dat naast de CRS ook de inmiddels oud-chef van de militaire
inlichtingendienst, generaal-majoor Bert Dedden, al eerder zijn sterke vermoeden
uitte dat de Chinezen de kennis en technologie van de 'Hengelose' Goalkeeper
hebben gekopieerd?5 Deelt u de mening van Generaal-majoor Dedden en zo nee,
waarom niet? Heeft de MIVD ooit onderzoek gedaan naar deze kwestie en zo ja,
wat was hiervan de uitkomst? Welk bedrijf of individu is verantwoordelijk voor
deze informatielek? Welke maatregelen zijn er genomen tegen dit bedrijf/dit
individu? Is er naar uw informatie aanleiding tot strafrechtelijke vervolging? Zo ja,
welke stappen zijn of worden ondernomen?
3 Signal, August 2004, pagina 67, "China Builds Destroyers Around Imported Technology".
4 www.afcea.org: "China Debuts Aegis Destroyers"
5 Tubantia, 4 mei 2006
Pagina 3 van 4
Directoraat-Generaal
Buitenlandse Economische
Betrekkingen
Directie Handelspolitiek &
Globalisering
Ons Kenmerk
BEB/HP/9028892
Antwoord
Ja, ik ben bekend met de uitspraken van de heer Dedden. Er zijn geen
aanwijzingen dat bij Thales in Hengelo bedrijfsspionage heeft plaatsgevonden en
er was dus ook geen aanleiding voor juridische stappen. Een bedrijf als Thales
Nederland, dat hoogwaardige defensietechnologie ontwikkelt, bouwt en
exporteert, valt onder het beveiligingsregime dat van toepassing is op bedrijven
die omgaan met bijzonderde (gerubriceerde) informatie of dergelijke informatie
zelf genereren. Met Thales Nederland worden op continue basis contacten
onderhouden omtrent de handhaving van dit regime. Het risico van
bedrijfsspionage is daarbij een steeds weer terugkerend aandachtpunt. Over
onderzoeken door de MIVD wordt in het openbaar geen informatie verstrekt.
5
Waarom is er, ondanks het wapenembargo, in 2005 een kredietgarantieverlening
afgegeven door Atradius Dutch State Business voor leverantie van Thales
gevechtsmateriaal aan de Chinese Marine?6 Waarom is dit naar uw mening geen
overtreding van het Europese wapenembargo?
Antwoord
De exporteur is zelf verantwoordelijk voor het verkrijgen van de vereiste
vergunningen, zoals een wapenexportvergunning. Bij de exportkredietverzekering
is het ontbreken van de vereiste vergunningen een uitgesloten schadeoorzaak
onder de exporteurpolis. Dit betekent dat de exporteur geen aanspraak kan
maken op schadevergoeding als de benodigde exportvergunning niet wordt
afgegeven. De beoordeling van de vergunningaanvraag wordt niet door Atradius
Dutch State Business maar door de Nederlandse overheid gedaan. Wel informeert
Atradius Dutch State Business alvorens de polis wordt afgegeven bij de betrokken
ministeries of de transactie in grote lijnen past binnen het wapenexportbeleid. Als
dit het geval is wordt een polisaanvraag vervolgens beoordeeld op het financiële
risico. Bij deze transactie werd het financiële risico aanvaardbaar geacht en kon
de polis worden afgegeven.
Het betrof overigens geen leverantie van gevechtsmateriaal aan de Chinese
marine, maar een leverantie van militaire communicatie- en
datauitwisselingsystemen ten behoeve van schepen die door een Chinese werf
werden gebouwd voor de Pakistaanse marine. De toetsing van de aanvragen voor
de betreffende uitvoervergunningen was dan ook gericht op de Pakistaanse
marine als eindgebruiker. Niettemin zijn bij de vergunningafgifte voorwaarden
gesteld en bij de levering voorzieningen getroffen die het in de praktijk
onmogelijk maakten dat sensitieve Nederlandse militaire technologie aan de
systemen zou kunnen worden onttrokken vóór aflevering van de schepen aan
Pakistan.
6
Zou, indien inderdaad zonder toestemming Nederlandse marinetechnologie is
toegepast op Chinese marineschepen, een dergelijk exportkrediet in de toekomst
worden geweigerd? Zo nee, waarom niet?
6 Atradius Dutch State Business, uitgereikte polissen:
http://www.atradius.com/nl/dutchstatebusiness/Images/EKVpolissen2005tcn224-13729.pdf
Pagina 4 van 4
Directoraat-Generaal
Buitenlandse Economische
Betrekkingen
Directie Handelspolitiek &
Globalisering
Ons Kenmerk
BEB/HP/9028892
Antwoord
Nee. Door Atradius worden exportkredietverzekeringen afgegeven en daarbij
worden de financiële risico's beoordeeld en wordt bezien of er dekkingsruimte
beschikbaar is onder het landenplafond. Indien geconstateerd zou worden dat een
leverantie heeft geleid tot "reverse engineering" zou dat wel consequenties
hebben voor de separate toetsing door de exportcontrole autoriteiten van
daaropvolgende aanvragen voor uitvoervergunningen voor militaire goederen naar
de ontvanger en/of eindgebruiker van zulke goederen. Indien dit een reëel risico
is of als achteraf een onvermoed risico zouden zijn gebleken, zullen aanvragen
voor leveranties aan de betreffende ontvanger of eindgebruiker worden
afgewezen of gekoppeld worden aan voorwaarden die het risico van "reverse
engineering" tot een minimum beperken.
(w.g.) drs. F. Heemskerk
Staatssecretaris van Economische Zaken
Ministerie van Economische Zaken