Contactpersoon
---
T -
Ons kenmerk
VENW/DGMo-2009/852
Uw kenmerk
Datum 3 april 2009 2008Z06125/2008D14770
Onderwerp bediening station Eijsden Bijlage(n)
---
Geachte voorzitter,
Eind 2006 hebben NS, NMBS, de provincie Limburg en de gemeente Maastricht
gezamenlijk een proef gestart waarbij ze de stoptrein Maastricht Luik vervingen
door de HST-Connect Intercity Maastricht Luik Brussel: de Maastricht Brussel
Express. Deze proef houdt onder meer in dat station Eijsden niet meer bediend
wordt per trein; in plaats daarvan heeft de provincie de bediening per bus
geïntensiveerd.1
De gemeente Eijsden heeft ingestemd met de proef met de Maastricht Brussel
Express en met het feit dat station Eijsden in elk geval tijdens deze proef niet per
trein bediend zou worden.2 Sinds de start van de proef heb ik diverse brieven van
de gemeente Eijsden ontvangen met vragen over de status en de toekomst van
station Eijsden en met verzoeken om de bediening van het station tijdens of na de
proef te hervatten. In mijn antwoorden heb ik steeds geprobeerd om over al deze
aspecten duidelijkheid te geven.
De meest recente brief van de gemeente is van 16 september 2008. Zij vraagt
mij daarin ervoor te zorgen dat station Eijsden weer per trein bediend wordt. Op
6 oktober 2008 heb ik deze brief beantwoord.
1 In 2006 heeft mijn ambtsvoorganger u in antwoord op Kamervragen uitvoerig
geïnformeerd over de proef en de gevolgen voor Eijsden: zie brief DGP/SPO/U.06.02483
d.d. 29 september 2006.
2 Tijdens de voorbereiding van de proef hebben de vier initiatiefnemers (zoals gezegd zijn
dat NS, NMBS, de provincie Limburg en de gemeente Maastricht) meermaals gesproken met
de gemeente Eijsden. Op 22 september 2006 is de gemeenteraad van Eijsden akkoord
gegaan met de proef, onder de voorwaarde dat de betrokken partijen zich tot het uiterste
inspannen om na de proef weer een duurzame treinverbinding voor de gemeente Eijsden te
realiseren. Het betrof hier dus een inspanningsverplichting waarbij de NS duidelijk heeft
gemaakt uitsluitend bereid te zijn Eijsden te bedienen als dit voor de NS niet verlieslatend
zou zijn. Een (top)overleg dat indertijd in de regio is gevoerd, heeft tot de conclusie geleid
dat Eijsden er met de proef (incl. de extra bussen) vervoertechnisch op vooruit gaat.
a
Pagina 1 van 5
Naar aanleiding van mijn antwoord aan de gemeente Eijsden heeft de vaste
Datum
commissie voor Verkeer en Waterstaat van uw Kamer mij gevraagd om: 3 april 2009
· een nadere toelichting te geven op mijn conclusie dat er niet voldoende reden Ons kenmerk
is om het verzoek van de gemeente Eijsden te honoreren om een VENW/DGMo-2009/852
bedieningsplicht te creëren voor station Eijsden
· in te gaan op alle mogelijke scenario's die zouden kunnen leiden tot een
herziening van de bedieningsplicht
· ook de uitkomsten van de evaluatie van de Maastricht Brussel Express te
betrekken in de besluitvorming over de bediening van station Eijsden
· geen onomkeerbare besluiten te nemen ten aanzien van de bediening van
station Eijsden
Alvorens te voldoen aan de verzoeken van de commissie, heb ik, zoals ik u al
eerder meldde, overleg laten voeren met de gemeente Eijsden, de provincie
Limburg en de gemeente Maastricht. In het vervolg van deze brief kom ik daarop
terug. Ik zal eerst ingaan op de formele vraag of er sprake is van een
bedieningsplicht van station Eijsden. Daarna beschrijf ik de feitelijke bediening
van station Eijsden op dit moment. Dan geef ik de uitkomsten weer van de
evaluatie van de proef met de Maastricht Brussel Express. Vervolgens noem ik
een aantal mogelijke scenario's voor de bediening van station Eijsden in de
toekomst en schets ik u de uitkomsten van het overleg met de regio. En tot slot
licht ik u toe op welke termijn ik, mede op basis van het overleg met de regio,
een definitieve afweging over de bediening van station Eijsden zal maken.
Huidige bedieningsplicht
Voor de bedieningsplicht geldt op basis van juridische gronden het volgende.
· Het feit dat de proef met de Maastricht Brussel Express mede inhield dat
station Eijsden niet per trein bediend zou worden, was aanleiding om te
bezien wat de formele status was van station Eijsden. Was/is er een formele
plicht voor NS om station Eijsden te bedienen?
· Station Eijsden was niet opgenomen in de Lijst van 195 hoofdrailnetstations
die als bijlage D is opgenomen in het Overgangscontract II dat inging op 1-1-
2001. Dit privaatrechtelijke contract is per 1-1-2005 beleidsneutraal omgezet
in een publiekrechtelijke concessie.
Daarmee is Station Eijsden dus niet opgenomen in bijlage A van de
vervoerconcessie voor het hoofdrailnet.
· Op basis van een juridische analyse heb ik op 17 april 2007 aan de gemeente
Eijsden geschreven dat er binnen of buiten de vervoerconcessie geen
voorschriften of bepalingen zijn die NS als vervoerder op het hoofdrailnet
verplichten station Eijsden te bedienen.
· Dit was in elk geval al vanaf 1-1-2001 het geval. Maar omdat het station
jarenlang ook zonder verplichting bediend werd, is tot 2006 niet gekeken naar
de juridische situatie.
· De uitkomsten van de evaluatie van de Maastricht Brussel Express (ik ga daar
later in deze brief op in) hebben uiteraard geen invloed op het juridische feit
dat er geen bedieningsplicht is voor station Eijsden.
· Het is natuurlijk mogelijk om station Eijsden alsnog op te nemen in bijlage A
van de vervoerconcessie. Dan ontstaat alsnog een bedieningsplicht. Dit vergt
echter een wijziging van de concessie, die door NS aanvaard moet worden.
NS zal dit alleen doen als het exploitatietekort wordt afgedekt. (Deze optie
zou tevens aanpassing van de infrastructuur vergen; ik kom daar verderop op
terug.)
Conclusie: juridisch gezien is er nu geen sprake van een bedieningsplicht.
Pagina 2 van 5
Datum
Feitelijke bediening 3 april 2009
· Station Eijsden ligt weliswaar op Nederlands grondgebied, maar is in Ons kenmerk
technische zin een Belgisch station. Door de technische specificaties van de VENW/DGMo-2009/852
infrastructuur (energie- en veiligheidssystemen) kunnen de meeste
Nederlandse treinen vanuit Maastricht niet in Eijsden komen. De grens tussen
de Nederlandse en de Belgische infrastructuur systemen, ligt tussen
Maastricht Randwijck en Eijsden.3
· Daarom werd station Eijsden tot eind 2006 bediend met de stoptrein
Maastricht Luik, uitgevoerd door de NMBS, op Nederlands grondgebied
onder verantwoordelijkheid van NS.
· Deze treindienst was onrendabel. Dat was één van de redenen voor de proef
met de Maastricht Brussel Express. Als onderdeel van deze proef is station
Eijsden twee jaar lang niet bediend. In plaats van de treindienst kwam er een
intensivering van de busdienst die niet alleen de kern van Eijsden maar ook
de kernen Withuis, Mesch, Mariadorp en Oost-Maarland met Maastricht
verbindt. Waar de treindienst uitsluitend de stations van Eijsden en Maastricht
bediende, doet de busdienst meer herkomsten en bestemmingen aan en is
dus voor meer reizigers een optie.
· De provincie Limburg en Veolia hebben in maart 2007 en februari 2008 laten
onderzoeken hoe de reizigers denken over de verbinding Eijsden Maastricht.
De provincie meldt dat een ruime meerderheid van de busgebruikers een
voorkeur uitspreekt voor vier busverbindingen per uur in plaats van twee
treinverbindingen per uur (de vroegere treindienst reed overigens 1 x per
uur).4 Bovendien blijkt dat meer mensen gebruik maken van de busdienst
dan in het verleden gebruik werd gemaakt van de treindienst.
· Voorts hebben, zoals hierboven gemeld, meerdere kernen profijt van de
busverbinding.
Conclusie: Eijsden en omgeving hebben een adequate, door de reizigers
gewaardeerde verbinding met Maastricht.5
3 Deze situatie staat al genoemd in een brief van mijn ambtsvoorganger aan uw Kamer
d.d. 29 september 2006 (kenmerk DGP/SPO/U.06.02483). Afgelopen zomer heb ik u
geïnformeerd over een verbetering van de beveiliging op het baanvak Maastricht grens:
zie mijn brief VENW/DGP-2008/6292 d.d. 7 juli 2008. Ik meldde toen dat ProRail besloten
heeft om het traject Maastricht-Visé tussen Maastricht Randwijck en de Belgische grens uit
te rusten met het Belgische treinbeïnvloedingssysteem krokodil. Dit zal gebeuren in 2010.
ProRail heeft uiteindelijk gekozen voor dit Belgische systeem omdat er over dit baanvak
vooral treinen rijden van de NMBS en Nederlandse treinen die doorrijden in België, en
daarom al geschikt zijn om te kunnen rijden over baanvakken die uitgerust zijn met het
krokodil-systeem. Verder heeft ProRail recent de spoorstroomlopen op het traject Maastricht
grens vervangen, zodat de Belgische trein daar op korte termijn ook met ingeschakelde
elektrodynamische rem kan rijden.
4 De provincie verwijst hierbij naar twee onderzoeksrapporten van ROMA marktonderzoek:
Reizigersonderzoek Maastricht Eijsden Visé (lijn 4 en 6), Hengelo 26 april 2007 en
Reizigersonderzoek Maastricht Eijsden Visé (lijn 6 en 10), Hengelo 29 februari 2008.
5 Dit is recent bevestigd in het herindelingsontwerp voor samenvoeging van de gemeenten
Eijsden en Margraten, dat onlangs door beide gemeenteraden is vastgesteld. Op pag. 10 is
daarin te lezen: "Eijsden ligt centraal in de Euregio. Zowel de bereikbaarheid als de
ontsluiting van de gemeente zijn goed, zeker voor een landelijke gemeente. (...) Vier keer
per uur rijdt een bus richting Maastricht, twee keer per uur naar Visé."
Pagina 3 van 5
Datum
Evaluatie en vervolg Maastricht Brussel Express 3 april 2009
· De tweejarige proef met de Maastricht Brussel Express liep van december Ons kenmerk
2006 tot december 2008. VENW/DGMo-2009/852
· De evaluatie van deze proef is afgerond. Op 24 november 2008 hebben de
initiatiefnemers hun bevindingen gepresenteerd. Ze zijn tevreden over de
ontwikkeling van de Maastricht Brussel Express.
· De kaartverkoop stijgt gestaag en heeft het voor dit stadium beoogde niveau
bereikt.
· Ook op financieel vlak heeft men de doelstellingen gehaald
· NMBS en NS hebben op 24 november 2008 een contract afgesloten over de
voortzetting van deze grensoverschrijdende IC verbinding voor een periode
van drie jaar. Dit gebeurt door en voor rekening en risico van de NMBS.6 NS
verzekert in Maastricht ieder uur de aansluiting met een IC-trein naar
Eindhoven (en van daar richting Amsterdam en Utrecht).
· Ook in de komende jaren zal de Maastricht Brussel Express station Eijsden
niet bedienen.
Conclusie: de uitkomsten van de evaluatie van de proef met de Maastricht Brussel
Express hebben ertoe geleid dat NS en NMBS overeenstemming hebben bereikt
over het voortzetten van de grensoverschrijdende IC door NMBS.
Scenario's inzake toekomstige bediening
· Voor het opnieuw bedienen van station Eijsden zijn diverse scenario's
denkbaar. Het eerste is bediening met de Maastricht Brussel Express (door de
NMBS). In de praktijk is dit echter redelijkerwijs niet mogelijk. Dit zowel
vanwege de kosten (een stop in Eijsden vergt Nederlands personeel en,
vanwege veiligheidseisen van ProRail/ IVW bij halteringen in Nederland, extra
personeelinzet i.v.m. de lengte van de trein ten opzichte van de lengte van
het perron) als vanwege de opbrengsten (de omvang van het internationaal
verkeer van en naar Eijsden is gering en een stop in Eijsden brengt de
aansluiting in Maastricht op de intercity naar Eindhoven in gevaar). Daarnaast
kan gedacht worden aan bediening van station Eijsden met:
· een treindienst Sittard-Maastricht-Eijsden
· een treindienst Kerkrade-Maastricht-Eijsden
· een treindienst Heerlen-Maastricht-Eijsden
· een treindienst Aken-Heerlen-Maastricht-Eijsden
· Elk van deze varianten zou gereden kunnen worden met drie typen materieel:
· materieel dat geschikt is voor 1500 V; hiervoor is aanpassing van de
infrastructuur nodig
· bi-courant materieel dat geschikt is voor 1500 V en 3 kV
· diesel-materieel
6 Er gaat vanaf 2009 geen subsidie naar de Maastricht Brussel Express. De bijdrage vanuit
de regio is in 2007 en 2008 455.000 per jaar geweest.
Pagina 4 van 5
Datum
Overleg met Eijsden, Limburg en Maastricht 3 april 2009
Op 4 maart jl. was er een zeer constructief overleg tussen VenW, Eijsden, Ons kenmerk
Limburg en Maastricht7. Alle partijen hebben gezamenlijk en eensgezind VENW/DGMo-2009/852
geconcludeerd en afgesproken:
· dat het erom gaat hoe Eijsden zo goed mogelijk openvaar vervoer heeft
· dat OV per trein niet op voorhand beter is dan OV per bus
· dat er diverse opties denkbaar zijn voor de OV-ontsluiting van Eijsden
· dat een analyse van de maatschappelijke kosten en maatschappelijke baten
zou moeten bepalen wat de beste optie is
· dat partijen daartoe binnen enkele weken gezamenlijk alle relevante feiten en
cijfers robuust, transparant en onbetwistbaar op een rijtje zullen zetten; op
basis daarvan kunnen alle partijen dan hun eigen conclusies trekken
Zodra het gezamenlijke overzicht van feiten en cijfers beschikbaar is, zal ik u dit
overzicht en de conclusies die ik eruit trek doen toekomen.
Hoogachtend,
DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT,
ir. Camiel Eurlings
7 Aanwezig waren de directeur Spoorvervoer van VenW, burgemeester Pelzer en wethouder
Van de Weert van Eijsden, gedeputeerde Kerstens van Limburg en wethouder Hazeu van
Maastricht.
Pagina 5 van 5
> Retouradres: Postbus 20901, 2500 EX Den Haag
De voorzitter van de Tweede Kamer Plesmanweg 1-6
der Staten-Generaal 2597 JG Den Haag
Binnenhof 4 Postbus 20901
2500 EX Den Haag
2513 AA DEN HAAG T 070 351 61 71
F 070 351 78 95