NOS, Gesprek met de minister-president, Nederland 1
Radio / TV-interview | 03-04-2009
Minister-president Balkenende spreekt, na afloop van de wekelijkse
ministerraad, over de verschillende topbijeenkomsten van deze week: de
Afghanistantop, de G20-top en de NAVO-top.
KOCKELMANN:
Het was een drukke week. Wat vond u nu eigenlijk het leukste: de
Afghanistan-top, ons met zijn allen bekeren tot het Calvinisme wat u
in Berlijn heeft gedaan, de NAVO-top die er aan zit te komen, de G20
waar u aan tafel mocht zitten met de wereldleiders of het openen van
de AutoRAI.
BALKENENDE:
Als je de term leuk gebruikt dan misschien de AutoRAI. Dat was een
mooie bijeenkomst, ondanks het feit dat er natuurlijk heel veel
gebeurt in de automobielsector en de auto-industrie het moeilijk
heeft. Maar het was mooi, en er zaten mooie kanten aan.
KOCKELMANN:
Het hoogtepunt van de week?
BALKENENDE:
Dat zou ik niet willen zeggen. Wel wat betreft autoliefhebbers, alleen
er was natuurlijk veel meer aan de hand deze week. Het is ontzettend
druk. Ik moet zeggen dat de bijeenkomst die we net hebben gehad in
Londen ontzettend belangrijk was.
KOCKELMANN:
De G20-top.
BALKENENDE:
Ja, en ik was ook heel blij dat Nederland er vertegenwoordigd was.
KOCKELMANN:
Laten we ze even allemaal aflopen. Het begon deze week met de
Afghanistan-top. In de marge daarvan zei Hillary Clinton, de
Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, dat het heel welkom zou
zijn als Nederland ook na 2010 ook in militair opzicht betrokken zou
blijven bij Afghanistan. Gaan we dat doen?
BALKENENDE:
Het is zo dat ook Hillary Clinton weet dat Nederland heeft gezegd
Uruzgan 2 keer 2 jaar en dan is onze functie als lead nation
afgelopen. Dat weten de Amerikanen ook. Ik heb wel vaker aangegeven
dat als er verzoeken komen zullen we dat opnieuw bekijken.
KOCKELMANN:
Een nieuw weegmoment. Het verzoek ligt er nu publiekelijk.
BALKENENDE:
Ja, maar ik heb ook steeds gezegd dat het de vraag is wat er nu
precies wordt verlangd. Ik vind dat de Amerikanen met een nieuwe
review op Afghanistan goed werk hebben gedaan. Dat sluit ook aan bij
onze visie op het feit dat je militaire activiteiten nooit los kunt
zien van diplomatieke en bestuursaspecten en het hele thema van
ontwikkeling en zorgen dat mensen een beter bestaan krijgen,
ontwikkelingssamenwerkingactiviteiten.
KOCKELMANN:
Maar wat gaan we doen met dat verzoek?
BALKENENDE:
Dat zullen we echt nog moeten bekijken.
KOCKELMANN:
Wanneer neemt u een beslissing?
BALKENENDE:
We zijn natuurlijk aan het spreken binnen het kabinet [onverstaanbaar,
red.] over hoe het zit met verzoeken, wat gebeurt er binnen de NAVO,
wat doen andere landen? Het is nu nog te vroeg om daarop vooruit te
lopen.
KOCKELMANN:
Is het uitgesloten dat wij militaire steun blijven verlenen?
BALKENENDE:
Nee, het is niet uitgesloten. Alleen is de vraag wat zullen de
concrete verzoeken zijn. Wat wordt van Nederland verlangd en ook een
ander belangrijk punt: wat kan Nederland leveren. Het is nu zo dat de
afgelopen jaren is er een behoorlijke aanslag op het leger geweest,
financieel, maar vooral menselijk. Het is overigens zo dat Nederland
altijd actief wil zijn, want u weet: we zijn actief in meerdere delen
van de wereld, maar we zullen het heel goed met elkaar moeten
bespreken.
KOCKELMANN:
Een concreet verzoek via de officiële weg is nog niet binnen?
BALKENENDE:
Nog niet van een concreet iets in de zin van: wilt u dit of dat.
KOCKELMANN:
En toen u president Obama trof in Engeland aan de vooravond van die
G20-top zei hij toen: Jan Peter, do you have a minute I want to talk
about Afghanistan?
BALKENENDE:
Nee, zo ging het helemaal niet.
KOCKELMANN:
Hoe ging het dan wel?
BALKENENDE:
Het was in de eerste plaats een eerste persoonlijke kennismaking. We
hadden elkaar al telefonisch gesproken. Er zijn ook brieven over en
weer gegaan. Dit was de eerste ontmoeting. Ik moet zeggen dat je
natuurlijk het eerste punt hebt van heb je persoonlijk een direct
contact.
KOCKELMANN:
Was dat zo?
BALKENENDE:
Dat was zo. Obama is een buitengewoon hartelijk iemand. Hij is
charismatisch. Hij is open. Ik was eigenlijk heel tevreden over de
contacten. Het klikt tussen ons en het is ook goed om dat hier te
zeggen.
KOCKELMANN:
Maar het ging niet over Afghanistan?
BALKENENDE:
Nee, want op het moment dat je eerst elkaar even hebt leren kennen dan
gaat het direct over de vraag van wat de boodschap moet zijn van de
conferentie die we nu meemaken in Londen. Ik heb het toen met hem er
ook nadrukkelijk over gehad dat ik het van groot belang vind dat we
niet alleen spreken over de financiële crisis, maar evenzeer over het
thema klimaat, klimaatverandering en dat de conferentie Kopenhagen aan
het eind van het jaar een succes moet worden. Ik heb het ook gehad
over de vrijhandel in de wereld, de WTO-onderhandelingen. Die lopen al
een tijd, maar die moeten nu een keertje worden afgerond.
KOCKELMANN:
Dus geen protectionisme.
BALKENENDE:
Precies. En het punt van de armste landen, de Derdewereldlanden.
KOCKELMANN:
Dat zijn allemaal punten die we hebben teruggezien in het resultaat
dat er nu ligt. Er zit ook een enorme smak met geld bij. Wat merken
wij er eigenlijk van in Nederland?
BALKENENDE:
Het is zo dat wanneer we bijvoorbeeld tegen elkaar zeggen van: geen
protectionisme, dan is dat van groot belang voor een land als
Nederland. We hebben bedrijven die echt in tal van landen in de wereld
actief zijn, dus als er iets is waar Nederland last van heeft dan zijn
het wel beschermende maatregelen voor de eigen economie.
Protectionisme gaat ten koste ook van onze eigen belangen. Dat is een
punt. Het tweede punt: laat ik het voorbeeld noemen van Midden- en
Oost-Europa. Er zijn nog wat landen die diep in de problemen zitten.
Wanneer zij nu worden ondersteund door het IMF is dat in de eerste
plaats van belang voor de landen zelf, maar tegelijkertijd is dat
natuurlijk net zo goed voor Nederlandse bedrijven die exporteren.
KOCKELMANN:
Ja, want wij bedrijven handel met die landen voor een deel en wij zijn
afhankelijk van de export voor een groot deel.
BALKENENDE:
En dan is het nog goed om te noemen het thema klimaat. Een wereldwijd
vraagstuk. Die conferentie in Kopenhagen waar natuurlijk mondiaal
afspraken moeten worden gemaakt - reductie van CO2 bijvoorbeeld,
uitstoot - dat moet echt een succes worden. En dat is ook de reden
waarom ik er met Obama over heb gesproken, omdat het in de afgelopen
jaren zo was dat Amerika niet het Kyoto-protocol heeft onderschreven.
Ik hoop nu dus echt dat het anders gaat worden.
KOCKELMANN:
Het is een van zijn stokpaardjes. U ziet hem overigens vandaag en
morgen weer bij de NAVO-top. 60 jaar NAVO, 60 jaar bondgenootschap. Uw
voorganger Lubbers zei op Radio 1 vanochtend: ik doe een beroep op Jan
Peter Balkenende en zijn collega's om te beginnen met de ontwapening
van de NAVO waar het gaat om kernwapens. Dus ook hier uit Nederland
weg. Gaat u dat doen?
BALKENENDE:
Het is zo dat het doel om te werken aan een wereld zonder kernwapens,
dat doel onderschrijft iedereen. Dat onderschrijft de regering en ik
zelf ook.
KOCKELMANN:
Maar gaat u het ter sprake brengen?
BALKENENDE:
Het punt is - er zal worden gesproken uiteraard over nucleaire wapens
- maar het punt is vooral dat als je dat doel wil nastreven kan de
NAVO dat eenzijdig doen, of moet je zeggen: nee, dat moet dan door
alle partijen gebeuren. Stelt u zich eens voor: de NAVO zegt wij gaan
eenzijdig een einde maken aan kernwapens, maar landen als Noord-Korea
en Iran gaan er gewoon vrolijk mee door...
KOCKELMANN:
Hij draait het om. Je kunt niet tegen die landen zeggen: jullie mogen
geen bom hebben als je ze zelf nog wel hebt.
BALKENENDE:
Ja, maar ik vind toch dat het het punt moet zijn dat je allen moet
aanspreken en het doet denken aan de discussie - die Lubbers zelf
heeft meegemaakt - in de jaren tachtig. Toen ging het over
kruisraketten.
KOCKELMANN:
De plaatsing van kruisraketten.
BALKENENDE:
En toen heeft ook hij verantwoordelijkheid gedragen voor een besluit
die positief was voor de kruisraketten. Niet omdat hij die
kruisraketten wilde, maar omdat we toen te maken hadden met de
situatie dat raketten uit Rusland wel op ons waren gericht. En toen
was ook de vraag: moet je het nu eenzijdig doen of niet?
KOCKELMANN:
Maar Lubbers zei dat hij had besloten tot plaatsing omdat het zijn
stellige overtuiging was dat het uiteindelijk zou leiden tot totale
ontwapening.
BALKENENDE:
Ja, maar dat geeft dus aan dat de regering destijds heeft gezegd dat
je het niet eenzijdig moet doen, en die vraag is eigenlijk nog steeds
aan de orde.
KOCKELMANN:
Maar gaat u het ter sprake brengen?
BALKENENDE:
Wij gaan spreken over de nieuwe strategie van de NAVO. Dan zal het ook
gaan over de vraag: wat doet NAVO aan vredesmissies? Wat kan de NAVO
bijdragen ook voor die gebieden in de wereld die geen lid van de NAVO
zijn? Die vraag moet worden beantwoord. En wanneer het thema
kernwapens aan de orde komt dan zullen we dan onze opvatting daarover
geven.
KOCKELMANN:
Maar u gaat het niet zelf aansnijden?
BALKENENDE:
Ik moet even kijken hoe het allemaal loopt.
KOCKELMANN:
Daar wordt ook medebesloten wie de opvolger van De Hoop Scheffer
wordt. Er is vandaag meteen een probleem ontstaan, want de Turkse
premier Erdogan dreigt met een veto voor Rasmussen vanwege het feit
dat Denemarken nog steeds geen excuses heeft gemaakt voor de
cartoonrellen. Blijft u Rasmussen steunen?
BALKENENDE:
Wij steunen Rasmussen. Ik ben zelf ook een groot voorstander van de
kandidatuur van mijn collega Rasmussen, de premier van Denemarken. Het
is een man met gewicht, met gezag. Ik heb hem natuurlijk meegemaakt
als voorzitter van de Europese Raad. Dat heeft hij gewoon uitstekend
gedaan. Het is een plezierige man in de contacten.
KOCKELMANN:
Dus u blijft hem steunen?
BALKENENDE:
Ik denk een goede man voor de NAVO. Ik zal hem blijven steunen, en ik
kan iets zeggen over hoe het de afgelopen dagen is gegaan. Ik heb ook
zelf met Erdogan hierover gesproken. Ik heb ook tegen Erdogan gezegd:
ik ben een voorstander van de kandidatuur van Rasmussen. En toen heb
ik gevraagd: zit er flexibiliteit aan jouw kant? Of is het echt een
blokkade? Toen begreep ik dat het niet echt een blokkade was, maar dat
het ook te maken had met de timing. Daarna heb ik een gesprek gehad
samen met Erdogan, president Obama, bondskanselier Merkel en mijn
Spaanse collega Zapatero. En toen is er duidelijk gezegd -
uiteindelijk was Obama toen degene die het woord voerde - dat er groot
belang wordt gehecht aan de benoeming van de heer Rasmussen. En toen
is ook gezegd tegen Erdogan dat het echt ook zaak is dat hij dat kan
meemaken. We zien wel de bezwaren die u heeft, maar wat kan er worden
gedaan om die bezwaren weg te nemen. Toen heeft Erdogan op dat moment
gezegd dat hij contact zou opnemen met de president van Turkije, de
heer Gül. En ik wacht nog op de nadere berichten daarvan.
KOCKELMANN:
Hebben wij een andere kandidaat op het oog mocht het niet lukken met
Rasmussen.
BALKENENDE:
Laat ik nog even niet speculeren. Ik mag ook hopen dat de premier van
Turkije nu toch ook ziet hoe het internationale krachtenveld is. Er
moet toch wel wat aan de hand zijn om een besluit te gaan vetoën. Dat
vind ik een riskante instelling en ik vind ook dat je daar nooit mee
moet gaan dreigen.
KOCKELMANN:
Turkije is geen onbelangrijke bondgenoot.
BALKENENDE:
Dat is ook waar. Dat speelt ook een belangrijke rol. En het is ook
goed dat Turkije bij de NAVO zit. Ook in de richting van de
islamitische wereld. Dus dat begrijp ik allemaal. Aan de andere kant
vind ik ook dat je goed moet kijken wat de kandidatuur van een persoon
is, en hoe is die persoon en probeer dan ook verder te kijken dan
misschien de bezwaren op het eerste oog. En het zal misschien best een
pittig debat gaan worden. Ik hoop dat het allemaal goed gaat, maar we
zullen het moeten afwachten.
KOCKELMANN:
Obama heeft vandaag een wandeling gemaakt door Straatsburg. Daarbij
heeft een vrouw het voor elkaar gekregen hem te zoenen. Bent u daar
ook bang voor?
BALKENENDE:
De heer Obama heeft bijzondere gaven, zal ik maar zeggen.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd)
Ministerie van Algemene Zaken