Vereniging van Effectenbezitters


Persbericht

7 april 2009

Rapport Maas (toekomst bankensector) slaat de plank mis over oorzaken crisis

Het Rapport Maas over de toekomst van de bankensector slaat de plank mis door het nastreven van aandeelhouderswaarde als een van de belangrijkste oorzaken van de financiële crisis op te voeren. Het rapport suggereert dat aandeelhouders banken hebben gedwongen tot het nemen van onverantwoorde risico's teneinde de winst op korte termijn te maximaliseren.

Echter ook in het bestaande systeem is het de verantwoordelijkheid van de raden van bestuur en van commissarissen de belangen van de verschillende stakeholders tegen elkaar af te wegen. Dat dit niet op een juiste wijze is gebeurd, deels onder invloed van de perverse prikkels die uit de beloningssystemen volgden, kan aandeelhouders niet worden nagedragen. Nu de rechten van aandeelhouders ingrijpend inperken is niet het juiste antwoord op de crisis. Dit zal de kapitaalskosten van de banken onnodig sterk verhogen en daarmee alle stakeholders schaden.

De commissie Maas miskent in haar rapport de belangrijkste oorzaak van de huidige financiële crisis: het optreden van de bestuurders en het toezicht.

De oplossingen worden nu gezocht in het verkleinen van de rol van de aandeelhouder, terwijl deze niet veel meer heeft kunnen doen dan het kapitaal verschaffen waarmee de bank aan het werk is gegaan. Het zijn dan ook niet de aandeelhouders die over de afgelopen jaren bonussen hebben ontvangen. Aandeelhouders hebben hun koerswinsten weer zien verdampen en hoeven voorlopig niet te rekenen op dividend.

Aandeelhouderswaarde is niet meer of minder dan hetgeen overblijft nadat alle andere betrokkenen rond een onderneming zijn tevredengesteld. Het is onmogelijk werkelijke aandeelhouderswaarde te creëren zonder klanten waar voor hun geld te bieden, spaarders een concurrerende rente en werknemers een marktconform salaris.

Aandeelhouderswaarde is daarmee de enige objectieve maatstaf voor het succes van een onderneming. In de ogen van de VEB kan onder de voorwaarden die het Rapport Maas stelt beter worden overgegaan tot het van de beurs halen van de financiële instellingen in Nederland.

De VEB kan zich wel vinden in een groot deel van de aanbevelingen die de commissie doet, met name waar het gaat om de verbeteringen in het toezicht, het risicomanagement en het beloningsbeleid.

Governance en Riskmanagement
VEB onderschrijft het belang dat de Adviescommissie hecht aan de eigen verantwoordelijkheid van banken. De aanbevelingen die de commissie doet op het gebied van governance en risicomanagement dienen zo snel mogelijk te worden uitgevoerd.

Vooral de voorstellen die erop gericht zijn het niveau van de commissarissen te verhogen, door opleiding en een deskundigheidstoets, zijn een goed idee. Tegen de aanbevelingen met betrekking tot de Raad van Bestuur heeft de VEB geen bezwaar, hoewel de verplichte 'moreel-ethische verklaring' (de eed) wellicht wat overdreven is.

Maatschappelijke rol banken
Het rapport schildert banken af als nutsbedrijven. Het is inderdaad zo dat banken, voor wat betreft hun belang voor het functioneren van het betalingsverkeer in Nederland, een grote rol spelen. Dit belang is evident en ligt in lijn met het bedrijfsbelang. Het is daarom van belang dat het beloningsbeleid erop gericht is de risico's binnen de perken te houden. De VEB onderschrijft in hoofdlijnen de aanbevelingen die de commissie in dit verband doet.

Later deze maand zal de VEB met een meer uitgewerkt beloningsplan komen.

Aandeelhoudersstructuur
Het rapport gaat volledig voorbij aan de verdeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden binnen de vennootschap en de ontwikkelingen op het terrein van goede Corporate Governance. Het bestuur en de commissarissen maken beleid en voeren het uit. Zij leggen een keer per jaar verantwoording af aan de aandeelhouders.

Door de bevoegdheden van aandeelhouders te beperken laat de Commissie Maas een situatie ontstaan waarbij het afleggen van verantwoording door bestuurders en commissarissen minder zal worden. Een van de adviezen van de Commissie betreft het certificeren van aandelen (aanbeveling 2.18). Dit zal leiden tot een verdere verslechtering van de positie van de kapitaalverschaffer en van daadwerkelijke 'checks en balances' binnen de onderneming is dan geen sprake meer.

De certificaathouder heeft wel recht op dividend en claims bij een claimemissie, maar geen zeggenschaprechten. Het stemrecht ligt bij het bevriende AK dat stemt op alle aandelen waarvoor het stemrecht niet zelf door beleggers is opgeëist. In de praktijk betekent dit dat het administratiekantoor ongeveer 60 procent van de stemmen vertegenwoordigt en in aandeelhoudersvergaderingen de dienst uitmaakt, zonder zelf risicodragend kapitaal te hebben verstrekt. Het certificeren van aandelen versterkt zo de positie van bestuur en commissarissen.

ING heeft al langer het systeem van certificering. De bankverzekeraar is momenteel de grootste instelling aan het staatsinfuus.

Toezicht en regulering
Het is voor de VEB duidelijk dat DNB en ECB er in de voorbije jaren op had moeten aandringen dat de banken in Nederland anticyclische buffers vormden. De commissie stelt dit nu ook vast (aanbeveling 3.2). Met name aanbeveling 3.4 sluit direct aan bij aanbevelingen die de VEB eerder deed. Een algemeen maximum aan de leverage ratio (risicodragen vermogen ten opzichte van balanstotaal) is wenselijk. Het werken met risicogewogen activa werkt het uit beeld raken van risico's in de hand.

Een Europese toezichtstructuur is buitengewoon wenselijk, al is het maar omdat alle grote financiële instellingen in meerdere Europese landen actief zijn en een omvang hebben die de financiën van veel nationale overheden inmiddels ver overstijgen.

Depositogarantiestelsel
De commissie stelt dat verlaging van het garantiebedrag (nu 100.000 euro) wenselijk is, maar een eigen risico voor de spaarder niet (3.16). De VEB is echter van mening dat enige vorm van eigen risico er juist voor zorgt dat spaarders bewuster een keuze maken. Hoge verwachte rendementen gaan nu eenmaal gepaard met hogere onzekerheid van de uitkomst. Volledige garantie werkt marktverstorend. Risico moet ook voor spaarders een prijs hebben.

Toekomst Banken Nederland
De commissie stelt dat het niet wenselijk is dat de overheid banken opricht of geheel of gedeeltelijk in eigendom heeft. Als aan alle aanbevelingen in het rapport wordt voldaan is het de vraag wat de banken op de beurs nog te zoeken hebben.

Vereniging van Effectenbezitters