Over virussen en kanker
Datum: 14 april 2009
Oratie: mw.prof.dr. C.A.H.H. Daemen, 16.15 uur, Academiegebouw,
Broerstraat 5, Groningen
Titel: Over virussen en kanker
Leeropdracht: Medische microbiologie, i.h.b. de tumorvirologie
Faculteit: Medische Wetenschappen
In haar oratie geeft Toos Daemen een inleiding in de tumorvirologie en
gaat in op mogelijkheden om deze vormen van kanker in de toekomst te
voorkomen en te behandelen.
Tumorvirologie is een vak in ontwikkeling. Veel Nederlanders weten dat
baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door een virus. Maar virussen
spelen bij het ontstaan van veel meer tumoren een belangrijke rol.
Ongeveer 15 % van alle kankergevallen ontstaat na een infectie met een
tumorvirus. Waarschijnlijk is dit percentage nog hoger. Wetenschappers
vinden namelijk nog steeds nieuwe verbanden tussen virusinfecties en
kankers.
De meeste mensen worden op enig moment besmet met een of meerdere
tumorvirussen. Toch ontwikkelt slechts een klein percentage van hen
kanker. Een goede immunologische afweer is namelijk in principe in
staat om tumorvirussen of met virus geïnfecteerde cellen op te ruimen.
Als men naast een virusinfectie echter ook blootgesteld wordt aan
kankerverwekkende stoffen of een periode van een verlaagde afweer
doormaakt, kan een tumorvirus toch kanker veroorzaken.
Het feit dat sommige virussen tumoren kunnen veroorzaken, biedt echter
ook mogelijkheden voor de preventie én behandeling van kanker. De
vaccinatie tegen het Humaan Papillomavirus is een voorbeeld van een
succesvolle strategie om baarmoederhalskanker te voorkomen. Maar ook
de vaccinatie tegen het Hepatitis B virus kan een bepaalde vorm van
leverkanker voorkomen.
Bovendien biedt een virale oorsprong van kanker de mogelijkheid om
therapieën te ontwikkelen die zich heel specifiek richten tegen
geïnfecteerde cellen of tegen tumorcellen.
Toos Daemen studeerde Medische Biologie aan de Universiteit Utrecht.
In 1988 promoveerde zij cum laude aan de Rijksuniversiteit Groningen.
In 2008 werd zij benoemd tot hoogleraar in de Medische Microbiologie,
in het bijzonder de tumorvirologie.
Rijksuniversiteit Groningen