14-04-2009
KNAW benoemt vier topwetenschappers tot Akademiehoogleraar
De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) heeft de
topwetenschappers Bert Brunekreef, Rienk van Grondelle, Paul Hooykaas
en Daan Kromhout benoemd tot Akademiehoogleraar. De vier hoogleraren
ontvangen een bedrag van een miljoen euro zodat zij zich volledig
kunnen wijden aan innovatief onderzoek en de begeleiding van jonge
onderzoekers. Doordat de betrokken universiteiten in ieder geval een
jonge, getalenteerde onderzoeksleider moeten aantrekken, draagt de
KNAW met het programma Akademiehoogleraren bij aan de doorstroming van
jonge onderzoekers naar leidinggevende posities.
Prof. dr. ir. Bert Brunekreef (milieu-epidemiologie, Universiteit
Utrecht) is gespecialiseerd in luchtvervuiling en milieu en
gezondheid. Aan de Universiteit Utrecht zette hij in 2005 het
Institute for Risk Assessment Sciences op, waarvan hij zelf directeur
is. Brunekreef adviseert nationaal en internationaal over gezondheid
en milieu en zat onder meer in een adviescomite van de WHO voor
gezondheid en luchtverontreiniging in Europa. Hij toonde als eerste
aan dat vochtige huizen met schimmel de kans op astma bij kinderen
flink doet toenemen. Ook als het om buitenmilieu gaat is Brunekreef
bijzonder invloedrijk. Zijn naam is voorgoed verbonden aan de normen
voor de hoeveelheid fijnstof die aanvaardbaar is voor de gezondheid.
In 2008 ontving Bert Brunekreef de Dr. A.H. Heinekenprijs voor de
Milieuwetenschappen (150.000 Amerikaanse dollars) voor zijn
milieu-epidemiologisch onderzoek naar onder meer luchtvervuiling en
gezondheid.
Prof. dr. Rienk van Grondelle (biofysica, Vrije Universiteit
Amsterdam) is benoemd tot Akademiehoogleraar vanwege zijn superieure
bijdragen aan de kennis van het eerste stadium in het proces van
fotosynthese. Hij heeft dit onderzoeksgebied zeer succesvol vanuit een
biofysisch perspectief verkend en heeft een van de meest
vooraanstaande onderzoeksgroepen ter wereld op het gebied van
fotosynthese opgezet. Het werk van van Grondelle heeft een
interdisciplinair karakter: in zijn onderzoek zijn biologie,
natuurkunde en scheikunde geintegreerd. Door het gebruik van nieuwe
lasertechnieken heeft de groep van Rienk van Grondelle als eerste een
zeer snel verlopend moleculair proces in beeld weten te brengen dat
ervoor zorgt dat een plant zoveel mogelijk zonlicht opvangt zonder er
schade van te ondervinden. Het pigment dat het licht opneemt blijkt
het teveel aan energie over te dragen aan een ander pigment, waar het
wordt omgezet in warmte en verdwijnt zonder schade aan te richten.
Prof. dr. Paul Hooykaas (moleculaire genetica, Universiteit Leiden)
doet al jaren superieur onderzoek naar het ontcijferen van de
interactie tussen de agrobacterie en planten. De agrobacterie is een
bacterie die zo gemanipuleerd kan worden dat het ook soortvreemde
genen op planten kan overdragen. Hooykaas heeft ontdekt dat eiwitten
van de agrobacterie zelfstandig hun weg vinden naar de plantencel. Dit
is tevens een aanwijzing dat de bacteriele eiwitten het DNA gidsen en
niet andersom. Sinds de ontdekking van het unieke systeem van de
agrobacterie, wordt dit wereldwijd toegepast bij het modificeren van
gewassen zoals mais en tabak. En door meer recente ontdekkingen van
Hooykaas ook bij schimmels en gist voor toepassingen in de industriele
biotechnologie en voor de ontwikkeling van medicijnen. Paul Hooykaas
is een pionier in zijn vakgebied en heeft gepubliceerd in de meest
vooraanstaande bladen, waaronder Nature en Science.
Prof. dr. ir. Daan Kromhout (volksgezondheidsonderzoek, Wageningen
Universiteit en Researchcentrum) dankt zijn benoeming aan zijn
baanbrekende werk op het gebied van voedingsepidemiologie en in het
bijzonder de relatie tussen voedingspatroon en de kans op hart- en
vaatziekten. Kromhout toonde als eerste aan dat het een of twee keer
per week eten van vette vis al voldoende is om de kans op een
hartinfarct te halveren. Onderzoek van Kromhout wees ook uit dat het
Mediterrane voedingspatroon samenhangt met een laag risico op hart- en
vaatziekten, doordat het rijk is aan plantaardige producten,
onverzadigd vet en groenten en fruit. De resultaten van dit onderzoek
hebben geleid tot internationale aanbevelingen voor een gezond
voedingspatroon en de preventie van hart- en vaatziekten. Daan
Kromhout is veertien jaar sectordirecteur geweest bij het RIVM en is
sinds 2005 vicevoorzitter van de Gezondheidsraad.
Op woensdag 15 april zal Robbert Dijkgraaf, president van de KNAW,
drie Akademiehoogleraren persoonlijk met hun benoeming feliciteren.
Dijkgraaf is om 10.00 uur in Amsterdam bij de Vrije Universiteit, om
14.15 uur op de Uithof in Utrecht en om 17.00 uur in Wageningen.
Vrijdag 17 april bezoekt Robbert Dijkgraaf om 12.30 uur de
Universiteit Leiden.
Meer informatie bij:
Gertske Kuiper, KNAW Communicatie 020-551 08 63 / 06-14191624,
gertske.kuiper@bureau.knaw.nl
KNAW, Het Trippenhuis, Kloveniersburgwal 29, Amsterdam.
Postbus 19121, 1000 GC Amsterdam.
Afdeling Communicatie tel. 020-5510733, fax 020-6204941.
communicatie@bureau.knaw.nl
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen