Waterschap Aa en Maas
ondergrondse vispassage aan
Waterschap Aa en Maas legt ondergrondse vispassage aan
Publicatiedatum : 15 april 2009
Deze week legt waterschap Aa en Maas samen met FishFlow Innovations,
opgericht uit Manshanden BV en Witteveen+Bos, een hevelvistrap in de
Hertogswetering bij stuw `Oijense Hut' te Oijen aan. Dit is de tweede
vispassage in het werkgebied van waterschap Aa en Maas waarbij vissen
als het ware om de stuw heen geheveld worden. De in 2006 aangelegde
hevelvistrap in Berghem is uitgebreid onderzocht op zijn werking en
heeft bewezen prima te functioneren. Hierop besloten is een tweede aan
te laten leggen. In tegenstelling tot de eerste wordt de hevelvistrap
bij de stuw `Oijense Hut' ondergronds aangelegd. Hiermee wordt
nadrukkelijk invulling gegeven aan de wens om de hevelvistrap
`landschappelijk in te passen'. Met deze innovatie gaat waterschap Aa
en Maas een nieuwe uitdaging aan.
Vismigratie
Vis heeft van nature het gedrag stroomopwaarts te gaan om te paaien.
Een stuw met een verval van 70 centimeter vormt een dusdanige
belemmering dat de vis niet stroomopwaarts kan gaan. Vandaar dat de
Europese Kaderrichtlijn Water en enkele nota's benadrukken dat het
herstel en verbetering van mogelijkheden van vismigratie van zeer
groot belang is. In het land zijn al veel vistrappen aangelegd. De
hevelvistrap heeft ten opzichte van traditionele vistrappen het
voordeel dat deze relatief weinig ruimte in beslag neemt. Daarnaast
kan de stroomsnelheid door een vacuümpomp zo geregeld kan worden dat
de hindernis voor vissen makelijker te overbruggen is. Tevens vergt
het totale systeem niet veel onderhoud. Door de spoelkleppen te openen
wordt de vistrap vanzelf schoongespoeld.
Ondergronds
De hevelvistrap bij stuw `Oijense Hut' wordt landschappelijk ingepast
en zal niet meer dan een halve meter boven maaiveld komen te liggen.
"Straks torent er geen vierkante buis meer boven de stuw uit zoals in
Berghem, maar vindt de vismigratie grotendeels "onder de grond"
plaats. Het landschappelijk beeld blijft daardoor in takt en het
object wordt minder vandalisme gevoelig", zegt Marisca Kimenai,
projectleider van waterschap Aa en Maas. Jan Keijzers, Dagelijks
Bestuurslid van het waterschap vult aan: `De hevelvistrap in Berghem
is de eerste in zijn soort. Bij de `Oijense Hut' wordt met hetzelfde
principe gewerkt maar is het meer landschappelijker ingepast. De
gedachte is, als dit concept goed bevalt, er een hele serie van aan te
leggen. Als waterschap hechten wij waarde aan innovatie die, als de
resultaten goed zijn, leiden tot een brede toepassing.'
Werking
De Manshanden hevelvistrap bestaat uit een vistrap in een gesloten
bak, die door buizen verbonden is met het water aan weerszijden van de
stuw. Met behulp van een vacuümpomp wordt het water over het hoogste
punt in de hevelvistrap gebracht, waarna de passage water begint te
hevelen. Het water stroomt vervolgens over een conventionele vistrap:
een reeks compartimenten die vissen in staat stellen door kleine
stappen een hoogteverschil te overbruggen. De vacuümpomp zorgt voor de
aanwezigheid en instandhouding van een luchtbel. De grootte van de
luchtbel is bepalend voor het debiet over de vistrap. Bij een rustige
stroming kunnen zowel grote als kleine vissen tegen de stroom in de
vistrap op zwemmen.
Vistrappen zijn nodig om vissen in staat te stellen stuwen te
passeren. Dit is bijvoorbeeld nodig om migratie van vissen naar
paaigebieden mogelijk te maken of om vispopulaties weer stabieler en
gezonder te maken. De bouwkosten van de hevelvistrap zijn goedkoper
dan die van traditionele vistrappen. Een reden daarvoor is dat er voor
de aanleg van een hevelvistrap niet nodig is grond aan te kopen. De
trap kan namelijk op allerlei manieren voor, achter of op de stuw
worden geplaatst en zo het water om de stuw heen leiden.