SRON Netherlands Institute for Space Research
SRON Spectrum newsletter
Herschel & HIFI
____________
Space instrument HIFI is ready for launch
12 Mar 2009
Ruimte-instrument HIFI is 'ready for launch'
Voor het Nederlandse ruimte-instrument HIFI staan alle lichten op
groen voor lancering op 16 april aan boord van de gloednieuwe
ruimtetelescoop Herschel van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA.
Dat meldt testmanager Pieter Dieleman van het Nederlands
ruimteonderzoeksinstituut SRON vanuit de Europese lanceerbasis in
Kourou, Frans Guyana. Begin deze week onderging HIFI daar een
allerlaatste korte check. Dieleman:"Het laatste contact met HIFI op
aarde was een plechtig moment, alsof we hem een behouden vaart
wensten."
Terwijl Herschel en Planck klaargemaakt worden rolt de het onderste
gedeelte van de Ariane-5-raket naar buiten. (beeld:
ESA/CNES/Arianespace)
Terwijl Herschel en Planck klaargemaakt worden rolt de het onderste
gedeelte van de Ariane-5-raket naar buiten. (beeld:
ESA/CNES/Arianespace)
HIFI, wat staat voor Heterodyne Instrument for the Far Infrared, is in
veel opzichten het meest omvangrijke sterrenkundig ruimtevaartproject
onder Nederlandse leiding tot nu toe. Samen met het Duitse instrument
PACS en het Engelse instrument SPIRE vormt het de delicate
wetenschappelijke lading van Herschel. Herschel werkt als een
telescoop met een infraroodcamera. Daardoor kan Herschel dwars door
voor normaal licht ondoordringbare kosmische stofwolken heenkijken en
zo bijvoorbeeld de vorming van sterren en planeten zichtbaar maken.
HIFI kan moleculen detecteren in die stofwolken. Een van de moleculen
die HIFI kan zien is het voor het ontstaan van leven essentiële
molecuul water.
APK-keuring
De laatste check van HIFI in Kourou was volgens Pieter Dieleman
vergelijkbaar met een APK-keuring voordat HIFI de weg op mag. "We
hebben eigenlijk een brave proefrit gemaakt, maar zijn niet vol gas
gegaan. Dat bewaren we voor straks in de ruimte." Alle meer dan
duizend draadjes van HIFI zijn even getest door er een klein stroompje
door te laten lopen. Dat gebeurde twee keer omdat alle verbindingen in
HIFI dubbel uitgevoerd zijn. Zo kan, als er in de ruimte iets uitvalt,
een reservesysteem het altijd overnemen.
Medewerkers van ESA maken de telescoopspiegel van Herschel schoon
(beeld: ESA)
Medewerkers van ESA maken de telescoopspiegel van Herschel schoon
(beeld: ESA)
Tijdens de test hielden Dieleman en zijn team de computerschermen
nauwlettend in de gaten. Dieleman:"Toen ik de juiste grafieken zag
verschijnen wist ik wel dat het goed ging." Intussen rolden de
testrapporten binnen die verstuurd werden vanuit het HIFI-datacentrum
bij SRON in Groningen. Daar waren Dielemans collega's tot 's avonds
laat bezig met analyseren van de testgegevens. Na zorgvuldige
bestudering van alle gegevens kon het testteam niets anders dan
eensgezind besluiten: HIFI is ready for launch.
De test was het laatste contact met HIFI op aarde. De volgende keer
dat er weer contact gelegd wordt is HIFI met Herschel al ruim een week
onderweg door de lege de ruimte naar de eindbestemming, een punt op
anderhalf miljoen kilometer van de aarde, ruim vier keer zo ver weg
als de maan. Daar, ver van storende invloeden van de aarde, zal
Herschel zijn waarnemingen gaan doen.
Nu moet eerst Herschel samen met reisgenoot Planck ingebouwd worden in
de Ariane-5-raket. Die staat al klaar in een hangar op een paar
kilometer afstand van de loods waarin Herschel en Planck klaargemaakt
worden. Dieleman heeft hem tijdens zijn verblijf op de lanceerbasis al
mogen aanschouwen: "Verbijsterend indrukwekkend!".