Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Een pad naar het genezen van kanker
14 april 2009
Defecten op het pad van Fanconi-anemie treffen niet alleen FA-patiënten
Bij patiënten met Fanconi-anemie (FA) werkt het
DNA-reparatiemechanisme dat ons normaal gesproken behoedt voor kanker
niet naar behoren. NWO-onderzoeker Najim Ameziane ging op zoek naar de
genen die dit defect veroorzaken. Hij vond een nieuw FA-gen en stelde
vast dat FA-genen ook bij mensen zonder FA kanker kunnen veroorzaken.
Dit klinkt niet positief, maar is het wel. Cellen met een FA-defect
zijn namelijk overgevoelig voor bepaalde soorten chemotherapie en zijn
dus gericht aan te pakken. Ameziane promoveert op 16 april aan het VU
medisch centrum.
DNA wordt voortdurend beschadigd. Dit is normaal gesproken geen
probleem omdat onze eiwitten dat DNA wel weer herstellen. Bij
patiënten met FA ligt dat echter anders. Zij hebben een aangeboren
defect waardoor het DNA niet hersteld wordt. Fouten blijven zich
daardoor opstapelen. Deze fouten kunnen leiden tot ongecontroleerde
celding. Veel patiënten worden daarom vaak al op jonge leeftijd
getroffen door kanker.
Dertien verschillende genen, waaronder ook het bekende borstkanker gen
BRCA2, spelen een rol bij het ontstaan van FA. Die dertien eiwitten
functioneren in een biochemisch pad, het zogenaamde Fanconi-pad, om
DNA te herstellen. FA-patiënten hebben een defect in één van deze
dertien eiwitten, waardoor het pad niet meer functioneert en zij een
hoog risico lopen op het krijgen van kanker. De vraag is nu echter of
fouten in dit pad ook kunnen leiden tot kanker bij mensen zónder FA.
Gericht behandelen
Om na te gaan of fouten in het Fanconi-pad bij mensen zonder FA kanker
kunnen veroorzaken, is het van belang om alle genen in dat pad te
identificeren. Voordat Ameziane aan zijn promotieonderzoek begon,
waren er slechts acht genen op het pad geïdentificeerd. Inmiddels zijn
er dertien genen bekend en zijn er sterke aanwijzingen dat nog meer
genen betrokken zijn. De onderzoeker ontdekte bij analyse van
genetisch materiaal van FA-patiënten één van die 'nieuwe' genen die
deel uitmaken van het Fanconi-pad. Dit gen blijkt, net als BRCA2,
verantwoordelijk te zijn voor een verhoogd risico op borstkanker.
De ontdekking van nieuwe genen stelt de onderzoekers in staat om
steeds beter te begrijpen hoe een defect Fanconi-pad kanker kan
veroorzaken, ook bij mensen zonder FA. Uit het onderzoek van Ameziane
blijkt nu dat een subtype van bepaalde vormen van kanker inderdaad een
defect heeft in het Fanconi-pad. Ameziane onderzocht daartoe
tumormateriaal van mensen zonder FA.
Hoewel de rol van genen in het Fanconi-pad met deze ontdekking niet
volledig is opgehelderd geeft de ontdekking wel hoop voor een meer
gerichte aanpak van bepaalde vormen van kanker. Cellen met een
FA-defect zijn namelijk overgevoelig voor bepaalde medicijnen die
worden gebruikt bij chemotherapie. Kankers die worden veroorzaakt door
een FA-defect kunnen daarmee dus gericht behandeld worden. Bovendien
biedt de zeldzame en ongeneesbare ziekte FA hiermee inzicht in het
ontstaan van kanker.
Najim Ameziane ontving in 2004 van NWO een Mozaïeksubsidie voor zijn
promotieonderzoek. NWO probeert met deze persoonsgebonden subsidie de
instroom van promovendi uit etnische minderheden te bevorderen.
Ameziane hoopt zijn onderzoek als postdoc voort te kunnen zetten.
..............................
Meer informatie:
* Najim Ameziane (VUmc)
* tel.: +31 (0) 20 444 8271, n.ameziane@vumc.nl
* promotie: 16 april
* promotor: prof. dr. H. Joenje, co-promotoren: dr. G. Pals en dr.
J.P. de Winter
laatst gewijzigd op 14 april 2009