Persbericht
Rijksuniversiteit Groningen / nummer 60 / 17 april 2009
Historici en sociale werkvoorziening samen op zoek naar maritiem verleden
De Rijksuniversiteit Groningen (RUG), het Fries Historisch en Letterkundig Centrum Tresoar in Leeuwarden en Breed, de sociale werkvoorziening van Nijmegen en omgeving, hebben een overeenkomst gesloten om alle gegevens uit de Deense Sonttolregisters (STR) in te voeren in een elektronische databank. Dit gebeurt in het kader van het wetenschappelijk historisch project Sonttolregisters online. In 2011 zal iedereen de complete STR via het internet kunnen raadplegen op www.soundtoll.nl.
De STR behoren tot de belangrijkste bronnen voor de economische en maritieme geschiedenis van Nederland en de rest van Europa. De registers vormen de administratie van de tol die de koning van Denemarken hief over de scheepvaart door de Sont, de zeestraat tussen Zweden en Denemarken die de Noordzee en Oostzee met elkaar verbindt. Ze zijn (met enige hiaten) bewaard gebleven voor de periode 1497-1857 en bevatten gegevens over 1,8 miljoen doorvaarten. Van elke doorvaart noteerden de ambtenaren van de Tolkamer in Helsingor de naam van de schipper, zijn woonplaats, de haven van vertrek, de samenstelling van de lading en vanaf de jaren 1660 ook de bestemming van het schip. De helft van schippers die door de Sont voeren, waren Nederlanders. In de achttiende eeuw waren onder de Nederlanders Friezen in de meerderheid.
Breed zal gedurende twee jaar circa 70 medewerkers inzetten om de 1,8 mln doorvaarten in de database in te voeren die door de RUG en Tresoar is ontwikkeld. Breed gaat daarbij gebruik maken van spraaksoftware waardoor het werk sneller gaat en een bredere groep werknemers toegang tot het werk krijgt. Het bedrijf is na een openbaar aanbestedingstraject gekozen. Breed geeft mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt de kans op een reguliere baan. De medewerkers werken zelfstandig of in groepsverband bij een groot aantal ondernemers in de regio Nijmegen.
De originele Sonttolregisters meer dan 700 dikke, handgeschreven, in perkament gebonden delen - worden bewaard door het Rijksarchief in Kopenhagen. Door de enorme hoeveelheid gedetailleerde gegevens die zij bevatten, zijn zij een moeilijk systematisch te raadplegen bron. Deense historici hebben lang geleden wel tabellen met samenvattende informatie over de doorvaarten gepubliceerd, maar de informatie over individuele schippers en reizen bleef tot nu toe moeilijk benaderbaar. Dankzij de database die nu wordt gemaakt, worden de gegevens voor iedereen gemakkelijk toegankelijk en kunnen zij eindelijk in hun volle omvang worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek.
Het project Sonttolregisters online is mogelijk gemaakt dankzij een subsidie van NWO, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, en cofinanciering door de RUG, Tresoar en een aantal Friese culturele fondsen.
Rijksuniversiteit Groningen