Gemeente Amsterdam

Persbericht

Datum 17 april 2009

Kenmerk 070

Amsterdam investeert gericht tegen gevolgen economische crisis

In de Kadernotitie kredietcrisis heeft de gemeente Amsterdam aangegeven de gevolgen van de economische crisis nauwgezet te volgen. Als dat noodzakelijk is, dan kan de gemeente direct maatregelen nemen. In aanvulling op eerder genomen maatregelen die gericht waren op de arbeidsmarkt, neemt de gemeente nu extra maatregelen om te voorkomen dat jongeren zonder diploma van school komen. Ook komt er extra geld voor schuldhulp en armoedebestrijding om te voorkomen dat mensen door de crisis op grote achterstand worden gezet.

Amsterdam zal hard geraakt worden door de crisis. De werkloosheid zal toenemen, het beroep op armoedevoorzieningen en de schuldhulp zullen stijgen en voor ondernemers wordt het zwaar om het hoofd boven water te houden. Het is niet de inzet van de gemeente om de crisis op te lossen, of iedereen een persoonlijke oplossing te bieden. Dat zou een illusie zijn. Wel neemt de gemeente - waar nodig en mogelijk - maatregelen om de directe gevolgen te verzachten. Bij de Voorjaarsnota wordt een bredere afweging gemaakt van maatregelen en investeringen die noodzakelijk zijn om Amsterdam sterker uit de crisis te doen komen.

Voortijdig schoolverlaten Om voortijdig schoolverlaten tegen te gaan en langer doorleren te stimuleren, investeert de gemeente Amsterdam fors in twee stedelijke voorzieningen die door het ROC van Amsterdam en Amarantis Onderwijsgroep worden uitgevoerd. Om het volume van leerlingen te verdubbelen wordt het risico dat leerlingen worden uitgesloten verkleind. Zo voorkom je dat een groot deel van deze jongeren bij jongerenloketten aankloppen. Om deze jongeren op te vangen op scholen investeert de gemeente 4 miljoen. In totaal investeert de gemeente 6,5 miljoen in het bestrijden van schooluitval.

Schuldhulp en armoede
Door de huidige crisis zullen meer mensen een beroep doen op armoederegelingen. De doelgroep zal groter worden doordat mensen onder de armoedegrens zullen zakken. In eerste instantie zal het vooral een beroep op schuldhulpverlening betreffen. Gezien de landelijke voortekenen moeten we voorbereid zijn op een toename van schuldhulp en armoederegelingen. De verwachting is dat dit met 10% zal stijgen. Om die druk op te vangen is in 2009 ongeveer 3 miljoen nodig.

Banen en arbeidsmarkt
Om te voorkomen dat mensen zonder werk raken, zet de gemeente stevig in op het begeleiden van mensen `van werk naar werk'. Hiervoor zijn samen met het UWV de mobiliteitscentra ingericht. Deze centra dragen zorg voor de begeleiding van mensen die nog werken, maar werkloos dreigen te worden. Ook zijn de mogelijkheden voor de omscholing en opleiding van personeel verruimd en is de loonkostensubsidie verhoogd om .

17 april 2009 Gemeente Amsterdam
Kenmerk 070 Bestuursdienst
Pagina 2 van 2

werkgevers te helpen om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen.

Pb-070


Bedreiging en kansen voor

de economie van Amsterdam

Kwartaalrapportage n.a.v. de Kadernotitie Kredietcrisis februari 2009

EZ brengt zaken bij elkaar




Bedreiging en kansen voor
de economie van Amsterdam
Kwartaalrapportage n.a.v. de Kadernotitie Kredietcrisis








Gemeente Amsterdam

Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam

1 Inleiding
Op 18 november jl. heeft het College de Kadernotitie Kredietcrisis goedgekeurd. De Kadernotitie Kredietnotitie biedt zicht op de gevolgen die de kredietcrisis ­ en de daarmee samenhangende economische terugval ­ naar verwachting zal hebben voor Amsterdam, en op de wijze waarop de gemeente op deze gevolgen zal reageren. De Kadernotitie Kre- dietnotitie is op 20 november aan de raad verstuurd en op 11 december 2008 behandeld in de Cie FEZ. Op is de notitie besproken in de Cie ROW etc. Op 18 november heeft het College eveneens besloten dat zij iedere drie maanden door het Ambtelijk Team Kredietcrisis (ATK) wil worden geïnformeerd over de laatste stand van zaken (aan de hand van een dashboard met cijfers op relevante indicatoren en aan de hand van anekdotisch bewijs), over de wenselijkheid en noodzaak van nadere maatrege- len door het College en/of het Rijk en/of private partijen. Deze informatie is ook bedoeld om de Raad adequaat te kunnen informeren. Het College heeft daarbij overigens ge- vraagd niet alleen aandacht te besteden aan de wijze waarop de negatieve gevolgen van de kredietcrisis in de reële economie zoveel mogelijk kunnen worden beperkt. Zij wil ook inzicht in de economische kansen die de ontwikkelingen bieden, zodat Amsterdam daarop actief kan inspelen.
Sinds het verschijnen van de Kadernotitie Kredietnotitie is duidelijk geworden dat de gevolgen van de kredietcrisis significant ernstiger en ook langduriger zullen zijn dan op dat moment kon worden voorzien. Naar aanleiding daarvan heeft EZ ­ op verzoek van de wethouder EZ ­ een voorstel gedaan dat er toe moet leiden dat strategievorming, uitvoe- ring en informatievoorziening professioneel vorm krijgen en er efficiënte overlegvormen ontstaan met het bedrijfsleven en andere stakeholders. Dit voorstel zal separaat aan het College worden toegezonden.
Deze notitie is de eerste kwartaalrapportage bij de Kadernotitie Kredietnotitie. Deze notitie is bedoeld als een eerste update van deze kadernotitie en gaat in op: n
Nieuwe ontwikkelingen sinds het vaststellen van de Kadernotitie Kredietnotitie (para- graaf 2);
n
Nieuwe inzichten over de doorwerking van de kredietcrisis in de regio Amsterdam (paragraaf 3);
n
De beleidsreactie van het Rijk (paragraaf 4).
n
De beleidsreactie van de gemeente Amsterdam (paragraaf 5). Hoe staat het met de uitvoering van de acties uit de kadernotitie? Waar zijn nieuwe, aanvullende acties in- gezet c.q. gewenst? Hoe staat het met de afstemming met andere relevante partijen? n
Nieuwe inzichten over de gevolgen voor de gemeentebegroting (paragraaf 6).
---




Gemeente Amsterdam

Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam

2
Ontwikkelingen sinds het uitbrengen
van de Kadernotitie
2.1 Recenteontwikkelingenindefinanciëlesector Internationale beurzen: onrust blijft
Na de schokgolven die zichtbaar waren na het omvallen van Lehman Brothers lijkt de financiële sector inmiddels in iets rustiger vaarwater terecht te zijn gekomen. Zo lijkt de vertrouwenscrisis tussen de banken weliswaar niet opgelost, afgaande op de ontwikke- ling van de hoogte van de rentevoet die banken elkaar in rekening brengen , maar wel minder geprononceerd. Verder blijft het onrustig op de beurzen, waarbij de financiële instellingen veruit de grootste koersdalingen laten zien terwijl bedrijven in sectoren zoals de farmacie en de voedingsmiddelen zich goed kunnen handhaven. Grondstoffenprijzen zoals olie en goud hebben zich verder enigszins hersteld.

Banken en verzekeraars: na 1e ronde volgt 2e ronde Een deel van de Nederlandse financiële sector verkeert nog steeds in een precaire situ- atie. Dit geldt vooral voor de grote universele banken en verzekeraars met een grote exposure op de VS. Het Ministerie van Financiën heeft zeer adequaat opgetreden door steun te verlenen aan die instellingen die dat nodig hebben. Na een eerste ronde van steun waarbij vooral gewerkt werd met kapitaalinjecties om de balans te versterken, is nu een tweede ronde aan de orde die is gericht op het mitigeren van het risico van de zogenaamde `toxic assets' . De Europese Commissie adviseert haar lidstaten om de `toxic assets' volledig op te kopen en geheel van de balans te verwijderen (een advies waarover overigens verschillend wordt gedacht). Zij komt daarbij met regels die ertoe moeten leiden dat overheden niet te veel betalen voor die `toxic assets' en aldus de concurrentiever- houdingen tussen banken verstoren.
Te verwachten valt dat, naarmate de wereldwijde economie verslechtert en meer groepen dan alleen de VS huizenbezitters in de problemen komen, de situatie voorlopig niet zal verbeteren en dat wereldwijd meer staatssteun nodig zal blijken. Steeds vaker klinkt het geluid dat de bedragen die daarmee gemoeid zouden kunnen zijn, wel eens een veelvoud zouden kunnen zijn van de bedragen die tot dusver door overheden in de bankensector zijn gestopt. Verdere nationalisaties zijn niet uitgesloten, fusies ook niet. Het bankenland- schap zal snel veranderen. Niet alles is overigens kommer en kwel in Nederland; niche/ kleine spelers zoals Friesland Bank, Triodos en de coöperatieve bank Rabobank redden zich vooralsnog prima.
Pensioenfondsen: dekkingsgraden lopen terug
De dekkingsgraad van een groot deel van de Nederlandse pensioenfondsen bevindt zich

De zgn. LIBOR (London Interbank Offered Rate). ooral het recente besluit om ING te ondersteunen valt daarbij op (de Staat neemt het risico over van de VS V
Alt A Hypotheek portefeuille, waarbij ING voor een deel ­ namelijk 20% ­ zelf ook verantwoordelijk blijft voor de portefeuille. Dit in ruil voor onder meer een ruimer kredietverstrekkingbeleid door ING). 5




Gemeente Amsterdam

Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam

onder het toegestane minimum (105%). Grote fondsen zoals Zorg en Welzijn en APG bevinden zich in de 90% zone. De fondsen moeten in het voorjaar aan toezichthouder De Nederlandse Bank hun herstelplannen presenteren. DNB heeft wel aangegeven dat er geen overhaaste maatregelen genomen dienen te worden. De toezichthouder lijkt zich ervan bewust dat het op korte termijn ­ via een forse verhoging van de pensioenpremies en/of het bevriezen of zelfs verlagen van pensioenuitkeringen ­ op peil brengen van de dekkingsgraden een forse koopkrachtaantasting tot resultaat zou hebben en daarmee de recessie zou verdiepen en het economische herstel zou vertragen. De discussie over de verschuiving van de pensioengerechtigde leeftijd heeft door de problemen van de pensi- oenfondsen een nieuwe impuls gekregen: door het perspectief van langer doorwerken is het ­ zo menen voorstanders ­ mogelijk om de dekkingsgraad te herstellen zonder maat- regelen te hoeven nemen die op korte termijn de crisis versterken. 2.2 Ontwikkelingen economie algemeen
Hetinternationalebeeld:recessievolgtopfinanciëlecrisis Sinds het opstellen van de Kadernotitie is het economische beeld sterk verslechterd. Ondanks het feit dat de terugval van de Amerikaanse economie in het laatste kwartaal van 2008 (met 3,8 procent t.o.v. het derde kwartaal) minder omvangrijk was dan ge- vreesd, verkeren de VS inmiddels in de diepste economische crisis sinds de Tweede Wereldoorlog. Ook Engeland, met een relatief grote financiële sector en zonder euro als anker, verkeert in een diepe recessie. Aanvankelijk bestond het beeld dat deze crisis voorbij zou gaan aan `emerging markets' zoals Brazilië en China, maar nu blijkt dat ook deze landen niet ontkomen aan de gevolgen van de kredietcrisis. Tenslotte wordt op het Europese vasteland, net als in de VS, de auto-industrie sterk geraakt. Ook de stemming in de halfgeleider industrie is uitermate negatief. De gebruikelijke wijze van risicobeheer van ondernemingen en banken, namelijk het spreiden van assets over verschillende landen en over verschillende sectoren, blijkt door het wereldwijde karakter van de crisis niet of minder goed te werken.
HetbeeldvoorNederland:effecteninreëlesfeerwordensteedsmeerzichtbaar Waar in de Kadernotitie werd gesteld dat de kredietcrisis tot dat moment niet duidelijk zichtbaar was in de reële sfeer, is het beeld drie maanden later geheel anders. De rela- tief goede uitgangspositie van Nederland zoals die in de Kadernotitie werd beschreven laat onverlet dat ook Nederland inmiddels zwaar wordt getroffen. Het feit dat Nederland als open economie veel meer dan andere landen meedeint op de zeer turbulente golven van de wereldhandel en het feit dat Nederland een relatief grote financiële sector heeft, maakt de Nederlandse economie ­ ondanks de relatief goede uitgangspositie ­ buitenge- woon kwetsbaar. De berichten over aangezegde ontslagen bij o.a. Philips, Corus, ING en Schiphol en over faillissementen van bedrijven in uiteenlopende sectoren spreken boek- delen. Volgens onderzoek van Deloitte onder ruim 500 Nederlandse ondernemingen in 9 sectoren zegt 71 procent in meer of mindere mate negatief te worden geraakt door de

Deloitte.

---




Gemeente Amsterdam

Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam

huidige economische omstandigheden. Slechts 51 procent van de ondernemingen denkt dat de economie zich nog dit jaar zal herstellen. Nieuwe ramingen voor Nederland: bodem dieper en herstel later Op 7 december jl. presenteerde het CPB een aangepaste raming. De ondertitel daarvan "Zwaar weer op komst" sprak voor zich. CPB directeur Teulings sprak toen tijdens de persconferentie al over a "once in a life time experience". Op 17 februari jl. presenteerde het CPB opnieuw een aangepaste raming die een nog dramatischer beeld schetste voor de Nederlandse economie. Onderstaande tabel geeft een beeld van de verschillende ramingen voor de meest relevante indicatoren. In de raming van 7 december heeft het CPB de groeiverwachting voor 2009 verlaagd van 1,25% (MEV-raming september 2008) tot ­ 0,75% (de eerste krimp op jaarbasis van de Nederlandse economie sinds 1982!). Dit was een neerwaartse bijstelling van 2,0 % in een periode van ruim twee maanden. Dat is ­ aldus Teulings ­ uniek. In de raming van 17 februari werd het cijfer, onder invloed van de ongekende daling van de relevante wereld- handel en de uitvoer, bijgesteld tot ­ 3,5% voor 2009.

Tabel 1: CPB-ramingen voor 2009 en 2010

2009                                               2010
MEV             Raming               Raming          MEV           Raming  Raming
(sept. 08)      7 dec. 08            17 feb. 09      (sept. 08)    7 dec. 08  17 feb. 09
BBP-groei (mutatie in %)                    1,25            -0,75                -3,5          n.b.             1,0       -0,25
Relevante wereld-handel

(mutatie in %)                              3,75            -2,75                -9,75         n.b.             3,0        1,5
Uitvoer van goederen

(excl. energie, mutatie in %)               3,25            -1,25               -11,75         n.b.             1,75       1,5
Werkloze beroepsbevolking (dzd)  335                      350                   425            n.b.          495        675
Consumptie huishoudens                      1,0              0                   -0,25         n.b.             1,5       -0,5
Bruto investeringen bedrijven              -2,75            -6                  -11,25         n.b.            -5,5      -12,0
EMU-saldo (% BBP)                           1,3             -1,2                 -2,9          n.b.            -2,4       -5,4
EMU-schuld (% BBP)                         39,6             52,0                n.b.           n.b.           53,9      n.b.
n.b. =  niet beschikbaar

Voor 2010 ging de CPB-raming van 7 december nog uit van een herstel van de BBP-
groei met 1,0 procent. In de raming van 17 februari is dat veranderd in een krimp van 0,25
procent, waarbij Teulings mondeling toelichtte het waarschijnlijk te achten dat dit cijfer de
komende tijd nog naar beneden zal worden bijgesteld. Ook veel economen, economische
bureaus en grote bedrijven lijken er nu vanuit te gaan dat het herstel (substantieel) later
zal intreden dan 2010. Het karakter van de crisis (een mondiale bankencrisis), het feit
dat ­ in tegenstelling tot eerdere verwachtingen ­ de bodem van de Amerikaanse wo-
ningmarkt nog niet blijkt te zijn bereikt en het gegeven dat ook de financiële markten van
China en Japan er slechter voorstaan dan aanvankelijk leek, spelen daarbij een rol. Een
recente studie van de Rabobank     schetst drie scenario's voor het verloop van de neer-




Rabobank, De conjunctuur voorbij; A tale of three cycles, december 2008.
7







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




gang waar we net aan zijn begonnen (zie figuur 1). In het meest pijnlijke scenario daalt de
economische groei in Nederland in 2009 met 1 procent, maar komt de grootste klap pas in
2010, in welk jaar sprake is van een krimp van ongeveer 3,5 procent.
Figuur 1: BBP-groei in Nederland in drie scenario's
%

5

4

3

2

1

0

-1

-2

-3

-4

07          08          09           10          11     12    13           14
Scenario I                        Scenario II                 Scenario III
Bron: Rabobank

De CPB-raming van 17 februari gaat er verder vanuit dat:
n

De werkloosheid stijgt naar verwachting van 300.000 in 2008 tot 425.000 (5,5%)
gemiddeld in 2009 en 675.000 (8,75%) gemiddeld in 2010. De werkloosheid zal dus
ultimo 2010 vermoedelijk nog substantieel hoger liggen.
n

De inflatie zal fors afnemen, waardoor het koopkrachtbeeld in 2009 gunstig zal zijn.
n

De economische recessie forse impact heeft op de rijksbegroting. Zowel het EMU-
saldo (naar -5,4% BBP in 2010) als de EMU-schuld ontwikkelen zich ongunstig. Het is
evident dat dit de mogelijkheden voor het Rijk om flankerend en anticyclisch beleid te
voeren ernstig beperkt.


---







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




3

De doorwerking voor de regio Amsterdam

3.1  Kredietcrisis slaat toe

Niet alle regio's zullen even hard en of even snel de gevolgen van de financiële crisis
en recessie voelen. De mate waarin en de snelheid waarmee de regio's worden getrof-
fen hangt samen met de sectorstructuur van de regio. In Nederland komen de eerste
arbeidstijdverkortingen en ontslagen in de exportgeoriënteerde maakindustrie die vooral
gevestigd zijn in regio's buiten de Randstad. Daarom komt de crisis nog niet tot uiting in
de huidige werkloosheidscijfers van Amsterdam. Echter, de economische structuur van de
Amsterdamse regio kent een grote vertegenwoordiging van de financiële sector, zakelijke
dienstverlening, handel en logistiek. Juist deze sectoren worden meer structureel door de
financiële crisis en de recessie getroffen. Op dit moment zijn vooral de effecten op de han-
del en logistiek zichtbaar. Deze sectoren worden sterk getroffen. Het is echter een kwestie
van tijd voordat de gevolgen voor de zakelijke en financiële dienstverlening zichtbaar zul-
len worden. De Amsterdamse economie is bovendien meer nog dan Nederland als geheel
afhankelijk van de ontwikkeling van de relevante wereldhandel. De unieke en ongekende
daling van de relevante wereldhandel in 2009 (met bijna 10 procent) zal dan ook in Am-
sterdam harder doorwerken dan in andere delen van ons land.
Uit de eerste monitoring blijkt dat de effecten van de financiële crisis zichtbaar worden in
de reële economie van Amsterdam (zie bijlage 1). Vooral de internationale handel (van
Amsterdam) en het toerisme lopen sterk en snel terug. Het aantal passagiers en vracht
van en naar Schiphol neemt af. In 2008 zijn de gevolgen van de kredietcrisis echter nog
niet merkbaar in de overslag in de Haven Amsterdam. Over 2008 zijn er meer bedrijven
naar de Amsterdamse regio gekomen dan in 2007, maar de verwachting is dat het aantal
in 2009 aanzienlijk lager zal zijn. Doordat er minder toeristen op Schiphol binnenkomen,
nemen ook het aantal hotelovernachtingen en het attractiebezoek af. De bezettingsgraad
in luxe 4- en 5-sterren hotels is in sommige gevallen laag. Vooral de Amerikaanse en En-
gelse toerist laat het af weten. Zowel het pond als de dollar zijn flink gestegen en door de
stevige recessie houden deze toeristen de handen meer op de knip. Ook op de arbeids-
markt zijn de eerste signalen van economische teruggang zichtbaar. Het aantal gewerkte
uitzenduren, een vroege indicator voor economische recessie, loopt vanaf de zomer sterk
terug in de provincie Noord-Holland. De afname is het sterkst in de industrie en de techni-
sche sector. Ook staan er minder vacatures bij het CWI open en meldt het UWV dat er op
dit moment veel meer mensen bij de informatiebalie komen voor `oriëntatie'. Voor het mid-
den- en kleinbedrijf breken ook moeilijkere tijden aan. De kredietverlening van banken aan
bedrijven wordt moeilijker omdat banken vanwege de verslechterende economische voor-
uitzichten kritischer naar kredietaanvragen kijken. Dit maakt het voor bedrijven lastiger in
de toch al zware omstandigheden. Hiervan worden de eerste consequenties duidelijk door
een toename van het aantal opheffingen van bedrijven in Amsterdam    .
Over de gevolgen van de economische terugval op de diverse groepen binnen de stad
valt op dit moment nog nauwelijks iets te zeggen. Vanzelfsprekend zullen DMO en O+S
proberen deze de komende tijd zo scherp mogelijk in beeld te brengen.




Daarbij moet overigens worden aangetekend dat de cijfers die de Kamer van Koophandel hierover bijhoudt
een te somber beeld geven van de werkelijkheid. Inmiddels is de Kamer van Koophandel bezig een meer
betrouwbaar beeld te krijgen.

9







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




4

De beleidsreactie van het Rijk

Het Kabinet heeft zich in eerste instantie vooral gericht op het herstel van het vertrouwen
in de financiële sector. De acute bedreiging van de stabiliteit van het financiële systeem
dwong het Kabinet tot directe ingrepen in de bancaire sector die reeds zijn beschreven in
de Kadernotitie. In de periode daarna is de aandacht van het Kabinet geleidelijk verscho-
ven naar de doorwerking van de kredietcrisis in de reële sfeer:
n

Op 21 november heeft het Kabinet de Tweede Kamer een brief gestuurd met daarin
een eerste schets van die doorwerking met daarbij een eerste pakket van maatrege-
len.

n

Op 13 januari heeft Minister Donner de Tweede Kamer een brief gestuurd over de
arbeidstijdverkorting. Medio februari heeft het Kabinet besloten deze regeling met een
maand te verlengen.

n

Op 16 januari heeft Minister Bos de Tweede Kamer een brief gestuurd over de stand
van zaken rond de kredietmarkt. In deze brief werkte het Kabinet de stand van zaken
op de kredietmarkt uit en kondigde het een aantal maatregelen aan om deze markt te
ondersteunen. Het gaat daarbij om maatregelen die aangrijpen bij de kredietverlening
aan bedrijven, woningbouwcorporaties en zorginstellingen.
n

Op 30 januari kondigde het Kabinet aanvullende maatregelen aan om de woningmarkt
te ondersteunen.

n

Op 4 februari kondigde Staatssecretaris Heemskerk aan dat hij 12,5 miljoen euro be-
schikbaar stelt om ondernemers met exportplannen te ondersteunen.
Inmiddels wordt overigens door alle partijen de druk op het Kabinet opgevoerd om aan-
vullende en meer ingrijpende maatregelen te nemen om de gevolgen van de recessie te
beperken. Tijdens de persconferentie naar aanleiding van de presentatie van de nieuwe
CPB-raming op 17 februari jl. heeft het Kabinet ook een pakket maatregelen aangekon-
digd. Op dit moment brengt een crisisteam van topambtenaren in kaart welke maatregelen
het Kabinet zou kunnen nemen. Daarbij gaat het om maatregelen die op korte termijn
leiden tot het verzachten van de effecten van de economische terugval, om maatregelen
die de duur van de terugval kunnen beperken, om maatregelen die Nederland helpen om
sterker uit de economische terugval te komen en om maatregelen die bijdragen aan een
verantwoorde ontwikkeling van de Rijksfinanciën op wat langere termijn. Dit moet leiden
tot een pakket maatregelen bij de Voorjaarsnota.

10








Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




5  De reactie van de gemeente Amsterdam

Het College heeft in de Kadernotitie geconstateerd dat het aangrijpingspunt op lokaal
niveau vooral ligt in de versterking van de economische structuur. Daartoe is een aantal
acties geformuleerd. Een groot aantal daarvan betreft continuering van ingezet beleid, met
waar relevant accentverschuivingen, zoals een toename van de middelen voor innovatie,
meer aandacht voor het zittende bedrijfsleven en het aanstellen van meer klantmanagers
bij DWI, etc. Daarnaast vraagt het College actie van het Rijk. In dit hoofdstuk worden de
globale ontwikkelingen op de voor Amsterdam relevante thema's geschetst. Daarbij wordt
stilgestaan bij de stand van zaken in de uitvoering van maatregelen in de Kadernotitie.
Tevens wordt vooruitgelopen op mogelijke aanvullende maatregelen.
5.1  Globale beeld: effecten op de arbeidsmarkt steeds duidelijker
Globale beeld: effecten op arbeidsmarkt kondigen zich steeds duidelijker aan
De monitor die is opgenomen in een bijlage laat zien dat de effecten van de economische
teruggang op de arbeidsmarkt nog niet spectaculair zijn. We zien - voor de Provincie
Noord Holland - een daling van het aantal gewerkte uitzenduren en het aantal vacatures,
maar ­ voor Amsterdam ­ (nog) geen drastisch stijgende instroom in de WW. Bekend is
dat de arbeidsmarkteffecten van een economische teruggang zich altijd met enige vertra-
ging manifesteren en de door een aantal grote bedrijven aangekondigde ontslagen geven
aan dat er op de arbeidsmarkt wel degelijk zwaar weer op komst is.
Zoals in de Kadernotitie is geschetst zal de inzet van de gemeente er daarbij op zijn ge-
richt om er ­ binnen de mogelijkheden die er zijn en in samenwerking met het Rijk ­ alles
aan te doen om job-to-job-plaatsing mogelijk te maken en via inzet op scholing relevante
expertise te behouden voor als de arbeidsmarkt weer aantrekt en ondernemingen weer
mensen nodig hebben.

De acties uit de Kadernotitie

Actie

Als vraag naar arbeid afneemt, worden werkgevers weer kritischer en zul-
len klanten met een lastig profiel met meer ondersteuning bij werkgevers
worden geplaatst. Reeds beschikbaar instrumentarium wordt intensiever
ingezet.

Trekker            DWI

Karakter           Continuering vigerend beleid
Stand van

Actie loopt. Instrumenten die moeten bevorderen dat werkgevers makkelij-
zaken              ker mensen vanuit een uitkering in dienst nemen (loonkostensubsidie voor
compensatie van nog niet volledige inzetbaarheid en intensievere bege-
leiding en voorbereidingssubsidie voor vergoeding van scholing) worden
uitgebreid. Voorstellen zijn vrijwel gereed. Eind februari besluitvorming in
het College

11







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




Actie

Inzet extra klantmanagers voor nog intensievere begeleiding van klanten
van DWI.

Trekker            DWI

Karakter           Intensivering gemeentelijk beleid
Stand van

College heeft ingestemd met inzet van 40 extra klantmanagers. Deze zijn
zaken              inmiddels vrijwel allemaal geworven. DWI heeft actieplannen gemaakt




om onder andere:

n  Klanten sneller op traject te plaatsen
n

Klanten eerder op te pakken en te kijken of doorplaatsing naar werk-
gevers direct mogelijk is (zie ook instrumenten hierboven)
n

Nog meer inzetten op het meedoen van mensen die nog niet direct
aan de slag kunnen

Actie

Begin 2009 wordt een Amsterdamse Arbeidsmarkttop gehouden, waarbij
de risico's en kansen van de kredietcrisis voor Amsterdamse arbeids-
markt aan de orde komen. Aandachtspunten daarbij zullen zijn noodzaak
om mismatch op arbeidsmarkt aan te pakken, inzetbaarheid van beroeps-
bevolking veilig te stellen en verdere tweedeling te voorkomen. Dit moet
leiden tot afspraken tussen bedrijfsleven, onderwijsveld en gemeente.
Trekker            PAO, in samenwerking met o.a. EZ
Karakter           Intensivering gemeentelijk beleid
Stand van          Arbeidsmarkttop staat gepland voor 23 april 2009 en wordt voorbereid
zaken              door projectteam PAO onder verantwoordelijkheid van directeur PAO.




Voor de organisatie wordt samengewerkt met het evenementenbureau
van de gemeente Amsterdam. Ter voorbereiding op de Arbeidsmarkttop
zal op 2 maart 2009 een Expertmeeting plaatsvinden. SEO voert vooruit-
lopend daarop een onderzoek uit dat inzicht moet opleveren in de situatie
op de Amsterdamse arbeidsmarkt, zodat relevante acties en instrumen-
tarium op de Expertmeeting aan de orde kan komen. Dit moet leiden tot
afspraken met relevante partners op de Arbeidsmarkttop.




Opzet van onderzoek van SEO en memo van PAO over proces en moge-
lijke acties zijn op 3 februari besproken in B&W. Het onderzoeksrapport
zal eind maart beschikbaar zijn. Daarna nog bespreking in adviesgroepen
met praktijkmensen voor nadere invulling en vergroting van draagvlak.
Direct na de expertmeeting en daar waar mogelijk daarvoor, worden ook
al acties geformuleerd. Met verschillende belanghebbende partijen wordt
intussen overleg gevoerd en er worden contacten gelegd voor het uitwis-
selen van relevante informatie. Tijdens Arbeidsmarkttop van 23 april zal
een aantal gerichte acties worden bekrachtigd.
Actie

Er komt een monitor van de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Daarbij
wordt een totaalanalyse gemaakt, gegeven de vergrijzing en ontgroe-
ning, van de mogelijke gevolgen van de kredietcrisis op de economische
structuur op (middel)lange termijn. Uitkomsten worden besproken op de
arbeidsmarkttop.

Trekker            PAO/EZ

Karakter           Intensivering gemeentelijk beleid
12








Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




Stand van          Actie loopt: SEO gaat onderzoek doen naar de ontwikkeling van de
zaken              Amsterdamse arbeidsmarkt (vraag en aanbod) voor de komende 5 jaar.




Dit onderzoek dient als input voor de Arbeidsmarkttop van 23 april 2009
en als input voor de discussie over een eventuele aanpassing van beleid.
Het onderzoek is eind maart gereed.
Actie                erkloosheid werkt vertraagd door naar budget gemeente. Bemiddeling
W

en snel doorgeleiden van WW-ers naar nieuw werk (in tekortsectoren) is
topprioriteit (job-to-job plaatsing), waarmee de werkloosheidsduur zo kort
mogelijk gehouden kan worden. Dit vraagt nauwe samenwerking tussen
Gemeente, UWV, bemiddelaars, opleiders en bedrijfsleven. Gemeente
heeft hierin tevens `waakhond'functie. Deze actie is vertaald naar de
actie: oprichting van een Mobiliteitscentrum in Amsterdam.
Trekker            PAO/DWI/EZ/UWV/CWI

Karakter           Intensivering met andere partijen
Stand van          Actie loopt. Projectteam van UWV/DWI/EZ/PAO, o.l.v.UWV/DWI. Met
zaken              UWV wordt gesproken over inrichting van een mobiliteitscentrum voor




de directe doorgeleiding naar een nieuwe baan (van werk naar werk).
Beoogde startdatum mobiliteitscentrum: 1 maart a.s.
Actie                ersterking accountmanagement VSA met oog op instandhouding be-
V

drijfsrelaties

Trekker            DWI

Karakter           Intensivering met andere partijen
Stand van          VSA krijgt meer instrumenten om in te zetten zodat werkgevers beter
zaken              worden ondersteund bij het in dienst kunnen nemen van uitkeringsge-




rechtigden (zie ook 1e actie).
Actie

Actieve lobby om investeringen vanuit banken in Duisenberg school te
continueren c.q. te intensiveren (vanuit nieuwe verhoudingen overheid ­
banken). (met: banken, HFC)
Trekker            Topstad/EZ

Karakter           Lobby richting Rijk

Stand van          Overleg met Duisenberg school over gewenste acties loopt.
zaken

Actie

Mobiliseren van middelen voor project Talentontwikkeling voor kennisin-
tensieve clusters

Trekker            Topstad/EZ

Karakter           Lobby richting Rijk

Stand van          Aanvraag talentontwikkeling ("Amsterdam Human Capital") ingediend
zaken              voor Pieken in de Delta, met focus op clusters ICT en Life Sciences.




Aanvraag scoort echter laag in de ranking en wordt waarschijnlijk niet
gehonoreerd.

13







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




Actie

Actieve monitoring van ontwikkeling werkloosheid en bijstandsbestand
(met UWV)

Trekker            DWI/PAO

Karakter           Monitoring/ nader onderzoek

Stand van          Er is een maandelijkse monitor ontwikkeld voor de cijfermatige ontwikke-
zaken              ling van de WW en WWB.

Actie

Nadere analyse van uitwerking van kredietcrisis (met name mogelijke
stijging werkloosheid) op tweedeling in Amsterdam en van aangrijpings-
punten in reactie daarop binnen tweedelingaanpak (met: EZ, O&S,
onderwijsinstellingen).

Trekker            DMO

Karakter           Monitoring/ nader onderzoek

Stand van          Nog geen informatie beschikbaar
zaken

Nieuwe acties

Actie

Extra inzet op kwetsbare groep van oudere werknemers die werkloos
worden (DWI/PAO, i.s.m. UWV, sociale partners en Rijk)
Aanleiding           ooruitlopend op de uitkomsten van het SEO-onderzoek, kan al worden
V

vastgesteld dat met name de oudere werknemers (50+) die werkloos
worden het moeilijk gaan krijgen om weer opnieuw aan de slag te komen.
Om niet tot een omvangrijke groep `afhakers' te komen zal de gemeente
hier in samenwerking met UWV en werkgevers extra op in moeten gaan
zetten. Omdat het hierbij overigens niet gaat om een specifiek Amster-
dams probleem, ligt het voor de hand om bij deze discussie ook andere
partijen en het Rijk te betrekken. Op korte termijn wordt hierover een
oriënterend gesprek gevoerd tussen PAO, DWI, UWV en enkele deskun-
digen. Daaropvolgend wordt een gesprek gepland met vertegenwoor-
digers van werkgeversorganisaties en het onderwijsveld. Het streven is
om op de Arbeidsmarkttop met een concreet voorstel voor een aanpak te
komen.

Actie

Formuleren van aanbod aan geselecteerde MKB-bedrijven voor het door-
lichten van personeelsbestand (PAO, EZ, DWI i.s.m. MKB Amsterdam,
branche-organisaties en O&O-fondsen)
Aanleiding

De in het kader van `RuimBaan voor Werk' employability Score Card,
biedt mogelijkheden om het personeelsbestand van bedrijven door te
lichten met het oog op de staat van scholing en de toekomstige vervan-
ging van personeel. Aldus kunnen deze bedrijven beter toegerust de
toekomst in. Op dit moment wordt aanbod aan bedrijven geformuleerd,
teneinde dit op korte termijn te kunnen bespreken en toe te passen.
Actie                orming van werkgroep `gemeente als voorbeeldwerkgever' (PAO, EZ,
V

BDA)

Aanleiding

Nu de economische recessie voor de gemeente aanleiding vormt om het
bedrijfsleven aan te spreken op haar verantwoordelijkheden t.a.v. oudere
14








Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




werkgevers, scholing, arbeids- en stageplaatsen etc. is het zaak om ook
onszelf een spiegel voor te houden. Anders zal de boodschap aan het
bedrijfsleven niet erg geloofwaardig zijn. Ook de inzet van Sociale Return
(Contract Compliance) kan hierbij worden meegenomen.
5.2  Ondernemerschap, mkb en innovatie

Globale beeld: recessie raakt MKB stevig

De huidige conjuncturele teruggang gaat niet aan de kleine ondernemer voorbij. Uit onder-
zoek van de Kamer van Koophandel blijkt dat 40 procent van de kleine ondernemers in
enige mate wordt getroffen. Dat uit zich soms in problemen bij het vinden van financiering
of opdrachten, soms in hogere inkoopprijzen en soms in bedrijfsopheffingen (waarvan het
aantal een duidelijk stijgende trend laat zien).
De gevolgen die het Amsterdamse MKB ondervindt van de economische recessie was
voor MKB Amsterdam aanleiding om te komen met een plan met `9 MKB maatregelen' ter
bestrijding van de economische crisis in Amsterdam. Over dit beleidspakket heeft reeds
een eerste gesprek plaatsgevonden met de Wethouder EZ in zijn periodieke overleg met
het georganiseerde bedrijfsleven. Een deel van de maatregelen in het pakket overlapt
overigens met de acties die zijn geformuleerd in de Kadernotitie.
De acties uit de Kadernotitie

Actie              Blijvende inzet op Life Science Fonds.
Trekker            Topstad/EZ (met: banken)

Karakter           Continuering vigerend beleid
Stand van          Nu Provinciale Staten ook akkoord zijn gegaan met deelname van
zaken              Provincie in Life Science Fonds kan fonds binnenkort echt worden gelan-




ceerd. Op dit moment worden overigens al onderhandelingen gevoerd
met bedrijven die een beroep willen doen op het fonds. Vermoedelijk kan
op korte termijn het fonds echt worden gelanceerd samen met de aan-
kondiging van de eerste participatie van het fonds in een bedrijf.
Actie

Blijvende inzet op vergroten van transparantie van kapitaalmarkt (via
financieringsdesk).

Trekker            EZ (met: AIM)

Karakter           Continuering vigerend beleid
Stand van          De Financieringsdesk Amsterdam is inmiddels in de lucht (www.financie-
zaken              ringsdeskamsterdam.nl) en heeft invulling gekregen door de AIM. De




desk is bedoeld voor de ondernemer die op zoek is naar kapitaal, maar
moeite heeft om op die ingewikkelde kapitaalmarkt de weg te vinden.
Actie                rijmaken van extra financiële middelen in het Uitvoeringsprogramma
V

2009 van het Basisprogramma Economie voor technostarters en snelle
groeiers en voor innovatieve projecten.
Trekker            EZ

Karakter           Intensivering gemeentelijk beleid
15







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




Stand van          Actie afgerond. Binnen het speerpunt Kennisinfrastructuur en Innovatie
zaken              is in het UP 2009 in totaal  1.721.340 gereserveerd voor verschillende




projecten. In 2008 was  120.000 gereserveerd. De inzet is om deze mid-
delen te benutten als hefboom naar rijksfinanciering of financiering van
de EU en aldus een multipliereffect te realiseren.
Actie

Actief informeren van het Amsterdamse bedrijfsleven over garantierege-
lingen van het Rijk.

Trekker            EZ

Karakter           Intensivering gemeentelijk beleid
Stand van          Actie zal invulling krijgen via de inrichting van een MKB-loket. Tot dusver
zaken              zijn hiervoor verkennende besprekingen gevoerd met o.a. het Ministerie




van EZ over de inzet van mensen van dat departement t.b.v. dat loket.
Inmiddels is een projectplan voor dit deelproject in voorbereiding dat er
toe moet leiden dat het MKB-loket per 1 september 2009 kan worden
geopend.

Actie

Actief bezien met het Rijk en met banken in de regio welke aanleiding en
mogelijkheden er zijn om knelpunten in de kredietverlening aan gezonde
bedrijven weg te nemen. Waar relevant gevolgd door lobby richting het
Rijk

Trekker            EZ (met: MKB, KvK, VNO-NCW)

Karakter           Intensivering met andere partijen
Stand van          Actie loopt. Tot dusver is vooral informatie verzameld over situatie op
zaken              nationaal niveau. Specifieke actie om regionale knelpunten in de kre-




dietverlening in kaart te brengen is inmiddels gestart via gesprekken met
afzonderlijke banken en met vertegenwoordigers van MKB, KvK, VNO-
NCW. Die gesprekken hebben overigens mede tot doel om mogelijkhe-
den tot samenwerking te verkennen.




De inzet is er op gericht op per 1 maart 2009 een globaal zicht te hebben
op de specifieke situatie m.b.t. kredietverlening in de regio Amsterdam.
Actie

Actief monitoren met banken in de regio hoe de beschikbaarheid van kre-
dieten in het algemeen en (durf)kapitaal in het bijzonder zich ontwikkelt
Trekker            EZ (met: banken)

Karakter           Monitoring/ nader onderzoek

Stand van          Zie actie hierboven. De inzet is er op gericht op per 1 maart 2009 een
zaken              globaal zicht te hebben op de specifieke situatie m.b.t. kredietverlening in




de regio Amsterdam.

Actie                erkennen van de wenselijkheid/haalbaarheid van gerichte gemeentelijke
V

initiatieven om beschikbaarheid van kapitaal voor bijv. de creatieve sector
te verbeteren.

Trekker            EZ/Topstad

Karakter           Monitoring/ nader onderzoek

Stand van

Actie loopt en krijgt invulling via steun van Amsterdam Topstad/EZ aan
zaken              de Creative Industry Sofa in hun plannen voor het ontwikkelen van een




`creative business rating' en voor het verder stimuleren van ondernemer-
16








Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




schap binnen de creatieve sector. De focus van de Creative Industry Sofa
ligt eerst op het verstrekken van hybride financieringen aan groeiende
bedrijven met funding door professionele investeerders. Bovendien bieden
ze ondersteuning aan creatieven op het gebied van strategie, organisatie,
financiering en administratie. Op dit moment wordt onderzocht in hoeverre
de oprichting van de Creative Industry Sofa kan worden geïntegreerd in
het projectvoorstel CCAA    , The Next Level, dat naar verwachting in de
komende ronde van de tenderregeling Pieken in de Delta zal worden inge-
diend. Daarnaast wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een zgn. Ken-
nisbank waarin gezocht kan worden naar partners in de creatieve sector.
Daarover is ook overleg gevoerd met Bureau Broedplaatsen.
Nieuwe acties

Actie                Inzet op open innovatie (EZ i.s.m. AIM).
Aanleiding             verminderde beschikbaarheid van krediet in het algemeen en van risico-
De

kapitaal in het bijzonder treft innovatieve bedrijven extra zwaar. Voor EZ is
dit aanleiding om in samenwerking met de AIM extra aandacht te genere-
ren voor het belang en mogelijkheden van open innovatie. Open innovatie
is een nieuwe werkmethode, waarbij afscherming van kennis via octrooien
en patenten plaatsmaakt voor het beschikbaar stellen van kennis aan an-
deren om daarop te kunnen voortborduren. Open innovatie is een  mindset
die niet alleen tot efficiencyslagen kan leiden maar ook de verdieping van
kenniseconomie stimuleert. Open Innovatie vergroot de kans om `compe-
titief op de markt' te blijven, zonder daarvoor zwaar te hoeven leunen op
venture capital. Open innovatie is immers gebaseerd op efficiënte kennis-
deling en snellere innovatie.




Als eerste stap hebben EZ en AIM in januari 2009 een haalbaarheidstudie
uitgezet voor een Service Center Open Innovatie, dat MKB-bedrijven moet
ondersteunen bij het werken met open innovatie trajecten.
5.3  Vestigingsklimaat/acquisitie internationale bedrijven
Globalebeeld:vanterugvalvanfactfindingtripsenvestigingen(nog)geensprake
Voor internationale bedrijven vormt een periode van recessie vaak een aanleiding om zich
te heroriënteren op hun vestigingsplaats. Dit houdt voor de regio Amsterdam enerzijds het
risico in dat er bedrijven vertrekken, maar anderzijds de kans om juist nu bedrijven naar
Amsterdam te halen.

Uit de voorlopige cijfers van de afdeling Amsterdam in Business (AiB) van EZ blijkt dat zich
in 2008 ongeveer 105 buitenlandse bedrijven in de Amsterdamse regio hebben gevestigd,
tegenover 94 in 2007. Opvallend daarbij was dat binnen het jaar 2008 geen sprake was van
een duidelijk verschil tussen het eerste en het tweede halfjaar. Ook in januari 2009 was er
nog geen sprake van een terugval van het aantal fact finding trips en het aantal vestigingen.
Veel Amerikaanse en Aziatische Europese Distributie Centra (EDC) kampen met een da-
lende vraag vanuit diverse Europese landen. Dit uit zich vooral in dalende vrachtstromen
door de lucht.



Creative Cities Amsterdam Area.

17







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




Tegenover de komst van vele nieuwe bedrijven staat de verplaatsing van twee Japanse
hoofdkantoren naar Londen. Uiteraard probeert AiB/EZ inzicht te verkrijgen in de factoren
die bij dit soort beslissingen een rol spelen om daaruit lering te kunnen trekken. Het blijft
evenwel lastig om te bepalen welke rol de kredietcrisis daarbij speelt. Bijv. doordat ten
gevolge van de zware recessie in Groot-Brittannië het aanbod van kantoorlocaties en van
goed gekwalificeerd personeel door de vele ontslagen in de City aanzienlijk is verruimd
en dat door de sterke stijging van de Japanse yen en de sterke daling van de Britse Pond
Londen in absolute zin goedkoper is geworden.

De acties uit de Kadernotitie

Actie

Continueren van inzet op doelstellingen Topstad: Investeringen in ves-
tigingsklimaat (clusterversterking, onderwijs, mobiliteit, huisvesting en
regelgeving expats) niet na afronding van deze collegeperiode afsluiten,
maar inbedden in bestaande diensten
Trekker            Topstad/EZ/AiB (met: IVV, DMO, DWI).
Karakter           Continuering vigerend beleid

Stand van          Hoewel het programmabureau Topstad slechts voor deze Collegeperiode
zaken              in het leven is geroepen moet worden gewaarborgd dat de inzet op de




doelstellingen waar Topstad voor staat ook in de volgende Collegeperi-
ode worden geborgd. De gesprekken over de wijze waarop dit het beste
kan worden bereikt zijn inmiddels gestart.
Actie                asthouden aan acties richting China en India via China/India-desk en
V

activiteiten van Haven Amsterdam
Trekker            EZ/Haven Amsterdam

Karakter           Continuering vigerend beleid

Stand van          In januari en februari heeft EZ deelgenomen aan twee missies naar India
zaken              en in het najaar staat een Amsterdamse missie naar China gepland. Ver-




der zijn er in januari al enkele FFT's geweest uit China en India.
Actie

Meer aandacht voor het zittende internationale bedrijfsleven door middel
van het vrijmaken van gelden/menskracht voor Investor Development (via
bijvoorbeeld intensivering van accountmanagement voor zittende bedrij-
ven). In de begroting van 2009 is hiervoor extra geld vrijgemaakt.
Trekker            EZ/AiB

Karakter           Intensivering gemeentelijk beleid
Stand van          Sinds 1 januari zijn er twee medewerkers actief met het opzetten van
zaken              een Investment Development programma. Het doel is om 300 buitenland-




se topbedrijven in de Amsterdamse regio en 50 binnenlandse bedrijven
in de gemeente Amsterdam op te nemen in het programma. Voor elk van
deze 350 bedrijven wordt een relatiebeheerder benoemd die als vast
contactpersoon optreedt naar de lokale overheid en die het bedrijf mini-
maal een keer per jaar bezoekt. Via deze gesprekken krijgt de gemeente
zicht op de wijze waarop deze bedrijven het Amsterdamse vestigingskli-
maat ervaren en welke knelpunten zij daarin ontmoeten, alsmede op de
wijze waarop de economische teruggang uitwerkt voor deze bedrijven.




De meeste van de 350 bedrijven zijn inmiddels geïdentificeerd en voor-
18








Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




zien van een relatiebeheerder. In de maand januari zijn al 15 Investor
Development gesprekken gevloerd. Alle input wordt centraal verzameld
en gemonitord. Uit de gesprekken blijkt dat de buitenlandse bedrijven
met assemblage en distributiecentra het zwaar hebben en gedwongen
zijn om in te krimpen. Het is bekend dat HP in Amstelveen en Mitsubishi
Caterpillar Forklift fors snijden in hun personeelsbestand.
Actie

Sneller inspelen op veranderingen in vestigingsplaatsfactoren door flexi-
bele inzet van bestaande programma's als het Basisprogramma Econo-
mie en Amsterdam Topstad.
Trekker            EZ/AiB

Karakter           Intensivering gemeentelijk beleid
Stand van          Het (mogelijke) vertrek van Japanse hoofdkantoren is een zorgelijke
zaken              ontwikkeling. In samenwerking met het NFIA (Ministerie van EZ) wordt




een actuele benchmarkstudie uitgevoerd waarin Amsterdam wordt verge-
leken met Londen, maar ook met andere steden als Frankfurt, Brussel en
Parijs. Tijdens de regionale handelsmissie naar Japan o.l.v. burgemees-
ter Cohen in mei 2009 zullen meer dan twintig hoofdkantoren in Japan
worden bezocht om de voordelen van Amsterdam t.o.v. andere concur-
renten nadrukkelijk onder de aandacht te brengen.
Actie

Aansluiting op inzet Innovatieplatform op internationaal onderwijs en het
aantrekken van 50 nieuwe internationale hoofdkantoren: zowel om kennis
over te dragen over hoe dit tot stand te brengen als om budgetten hier-
voor vrij te krijgen

Trekker            EZ (met: AIM, Innovatieplatform)
Karakter           Intensivering met andere partijen
Stand van          Medewerkers van EZ Amsterdam zijn betrokken bij het plan van het
zaken              Innovatieplatform om 50 nieuwe internationale hoofdkantoren naar




Nederland te halen. Op 9 januari 2009 vond een nationale werkgroep-
vergadering plaats waar EZ Amsterdam bij aanwezig was.




Inzet van EZ Amsterdam is om met het Innovatieplatform te komen tot
plan van aanpak voor het verbeteren van het internationaal onderwijs,
want adequaat internationaal onderwijs is essentieel voor goed vesti-
gingsklimaat. Medio april moet dit plan van aanpak gereed zijn.
Actie

Bezien hoe Investor Development (vergrote aandacht voor gevestigde
internationale bedrijven) regionaal uitgebouwd kan worden;
Trekker            EZ/AiB

Karakter           Intensivering met andere partijen
Stand van          Actie loopt. Het Investor Development programma is al regionaal uitge-
zaken              bouwd. Naast de gemeente Amsterdam doen ook de gemeenten Am-




stelveen, Almere en Haarlemmermeer mee aan het programma. Ook
Schiphol Area Development Corporation (SADC) doet mee. De Haven
van Amsterdam en de Amsterdamse InnovatieMotor worden nog bena-
derd. De regionale regie ligt bij EZ Amsterdam (Amsterdam in Business,
kantoor Amsterdam).

19







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




Actie              Actieve monitoring van (veranderingen in) vestigingsplaatsfactoren
Trekker            EZ/Topstad

Karakter           Monitoring/ nader onderzoek

Stand van          EZ volgt ontwikkelingen in het vestigingsklimaat van Amsterdam op de
zaken              voet. Dit gebeurt via contacten met allerlei partijen in binnen- en bui-




tenland. Meer specifiek geldt dat EZ in samenwerking met de NFIA
onderzoekt of er in Amsterdam en Nederland veranderingen in vesti-
gingsplaatsfactoren plaatsvinden die verantwoordelijk zijn voor een toe-
nemende voorkeur van Japanse bedrijven voor Londen als vestigingslo-
catie.

Actie

Nauwlettend bijhouden van ontwikkeling van aantal fact finding missies
en het aantal nieuwe buitenlandse bedrijven. (met NFIA)
Trekker            EZ

Karakter           Monitoring/ nader onderzoek

Stand van          De monitoring vindt dagelijks plaats voor de hele Amsterdamse regio. In
zaken              de maand januari vestigden zich zeven nieuwe buitenlandse bedrijven




in de regio. Dat is iets minder dan vorig jaar. AiB/EZ houdt de cijfers nu
maandelijks bij.

Actie

Rapporteren aan het College zodra er aanleiding is tot wijziging van het
acquisitiebeleid

Trekker            EZ

Karakter           Monitoring/ nader onderzoek

Stand van          AiB/EZ volgt ontwikkelingen in de kansen die er voor Amsterdam liggen
zaken              in de sfeer van acquisitie op de voet. Dit gebeurt via contacten met aller-




lei partijen in binnen- en buitenland. Op dit moment is er geen aanleiding
voor wijziging van het acquisitiebeleid.
5.4  Haven Amsterdam en Westpoort

Globale beeld: Haven Amsterdam niet zo hard getroffen als Schiphol
De haven wordt op dit moment niet zo hard getroffen als Schiphol. De totale aan- en af-
voer is in 2008 zelfs flink gestegen (met ruim 11 procent tot een niveau van 75,8 mln. ton).
In het laatste kwartaal van 2008 zijn op totaalniveau de gevolgen van de crisis nog niet
zichtbaar. Op goederenstroomniveau zijn er wel nadelige effecten waar te nemen.
Door opzeggingen vanuit o.a. Amerika daalt het aantal zeecruises. De verwachting voor
2009 is 95 schepen (was 118 in 2008). Het aantal passagiers zal minder dalen omdat er
grotere schepen ingezet worden. De verwachting voor 2009 is 200.000 passagiers (was
230.000 in 2008). Door de kredietcrisis en de lage dollar blijft de Amerikaanse toerist in
eigen regio. Carnival heeft dan ook alle schepen uit Europa teruggetrokken om alleen nog
in het Caribisch gebied te blijven.

De afgelopen maanden zijn bij Haven Amsterdam een paar verzoeken van bedrijven
binnengekomen voor financiële ondersteuning. Deze verzoeken worden als maatwerk be-
handeld waarbij het uitgangspunt wordt gehanteerd dat ondersteuning op bedrijfsmatige
gronden plaatsvindt en dat deze non-discriminatoir is. Deze ondersteuning kan worden
geboden door het aangaan van betalingsregelingen of door het optreden als mede inves-
20








Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




teerder bij investeringsprojecten van bedrijven. Leningen worden in principe niet verstrekt.
Door de afdeling Juridische Zaken wordt bewaakt dat de ondersteuning plaatsvindt binnen
de kaders en wetgeving van staatssteun. Het is op dit moment nog niet aan te geven of
het aantal verzoeken van bedrijven in 2009 zal toenemen.
De acties uit de kadernotitie

Actie                asthouden aan Havenvisie 2008-2020 (inclusief het fonds van  2 mln.
V

t.b.v. het stimuleren van projecten gericht op duurzaamheid en innovatie)
Trekker            Haven Amsterdam

Karakter           Continuering vigerend beleid
Stand van          De criteria voor het fonds worden bepaald en worden ter goedkeuring
zaken              aan B&W voorgelegd in de eerste helft van 2009, daarna vindt publicatie




plaats en komt het fonds beschikbaar. Andere (deel)acties uit de Haven-
visie worden voortgezet / in gang gezet. De eerste helft van 2009 wordt
gebruikt om een implementatieplan voor de havenvisie uit te werken.
Actie

Actief benutten van de conjuncturele teruggang voor acties om de ar-
beidsmarktkrapte in de haven te verlichten.
Trekker            DWI, Haven Amsterdam, EZ (o.l.v. PAO)
Karakter           Intensivering met andere partijen
Stand van          De start van het Haven College is een belangrijke stap om de krapte
zaken              structureel aan te pakken Daarnaast is een onderzoek uitgevoerd om




het arbeidspotentieel in de Amsterdamse Regio in kaart te brengen. Dit
onderzoek is afgerond. Conclusies zijn dat de haven relatief onbekend is
en dat er een mismatch is in opleidingsniveau. Er ligt een gat van 15.000
mensen in 2020 bij volledige benutting van alle logistieke parken. Op 3
maart een workshop met alle betrokkenen om concrete acties voor te
bereiden.



Actie              Met kracht voorzetten van lobby voor 2e zeesluis
Trekker            Haven Amsterdam

Karakter           Lobby richting Rijk

Stand van          HA heeft de kansen van diverse financieringsbijdragen van de gemeente,
zaken              provincie Noord-Holland, marktpartijen en (Europese) subsidies voor de




nieuwe zeesluis uitgewerkt. Het doel van deze verkenning is zicht op
financiering te verkrijgen die een kostenverdeling tussen de verschillende
partijen (HA, derden/regionale partijen en het Rijk - ministerie van Ver-
keer & Waterstaat, V&W -) mogelijk maakt. Met het ministerie van V&W
wordt nu verder gewerkt aan het opstellen van de zogeheten business
case, waarin diverse financieringsconstructies, bijdragen en kostenver-
delingen modelmatig nader worden geconcretiseerd. Inmiddels is er met
V&W op hoofdlijnen overeenstemming over de uitgangspunten en aan-
names van deze business case. Hiermee is er uitzicht op financiering en
zou de 2e zeesluis bij de Voorjaarsnota in de Planstudiefase MIRT van
het Rijk opgenomen kunnen worden. Medio april 2009 zal dit opnieuw
worden besproken tijdens een bestuurlijk overleg met de minister.
er voorbereiding met het overleg met de minister is een bestuurlijk team
T

21







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




in het leven geroepen met de burgemeester en de wethouders R.O.,
Haven en Financiën. Ondersteuning vanuit het College in deze fase van
het sluisdossier is cruciaal. Verdere acties zijn echter op dit moment niet
nodig.

Actie

Organisatie van expertmeeting met bedrijfsleven, zodra er meer zicht is
op de economische ontwikkelingen
Trekker            Haven Amsterdam (met: bedrijfsleven)
Karakter           Monitoring/ nader onderzoek

Stand van          De invloed van Haven Amsterdam op de omvang van de overslag is,
zaken              zeker op korte termijn, bijzonder klein. Binnen HA worden systemen




ontwikkeld om de monitoring van de overslagcijfers zo actueel mogelijk te
kunnen volgen.



De expertmeeting vindt waarschijnlijk in het tweede kwartaal plaats. Be-
keken wordt of een combinatie met de expertmeeting van EZ mogelijk is.
Actie

Actief benutten van de conjuncturele teruggang voor het nadenken over
de schaarse ruimte in de haven en de inzet van de in de Havenvisie ge-
schetste ambities t.a.v. duurzaamheid en innovatie.
Trekker            Haven Amsterdam (met: ORAM, MinEZ, bedrijfsleven)
Karakter           Monitoring/ nader onderzoek

Stand van          Accountmanagers gaan actief in gesprek met bedrijven over intensivering
zaken              van het grondgebruik en eventuele teruggave van niet in gebruik zijnde




terreinen om deze uit te geven aan andere partijen. Daarnaast is er door
dRO een onderzoek uitgevoerd naar intensiveringsmogelijkheden. Dit
biedt kansen, de vertaling naar het beleid vindt op in het tweede kwartaal
plaats.

5.5 Financiëlesector

Globale beeld:

Het is evident dat de financiële sector in Amsterdam flinke klappen krijgt. Een aantal
Amsterdamse financiële bedrijven zoals ING, RBS en diverse vermogensbeheerders heeft




ontslagen aangekondigd. Voor ABN AMRO/Fortis geldt dat binnenkort de herstructurering
van dit concern vorm zal krijgen. Ook daarbij zullen er zeker arbeidsplaatsen verdwijnen.
Elders worden vacatures niet ingevuld en tijdelijke contracten niet verlengd. Toch is van
zeer grote aantallen ontslagen voorlopig geen sprake. Bedrijven houden hun werknemers
zo lang mogelijk vast. Indien de crisis zich verdiept dan zullen echter naar verwachting
grotere ontslagrondes volgen. Op dit moment lijkt het plausibel om aan te nemen dat het
in onze regio voorlopig wel mee zal vallen, alhoewel niets uitgesloten is vanwege het zeer
instabiele klimaat waarin de sector zich bevindt. Te verwachten valt verder dat een aantal
Nederlandse bankiers die tot voor kort in andere financiële centra (Londen) werkzaam
was terug zal keren naar Nederland. Deze mensen kunnen veel expertise met zich mee-
brengen.

Voor andere concurrerende financiële centra, zoals Londen, Dublin en Luxemburg geldt
dat zij nog veel zwaarder getroffen zijn dan Amsterdam. Het saaie en degelijke imago van
Nederland komt de financiële sector nu ten goede. De strengheid van toezichthouders

---







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




DNB en AFM biedt kansen vis à vis Luxemburg en Dublin. Daarbij komt dat de thema's
die het Holland Financial Centre als niche voor economische activiteit heeft gekozen
­ duurzaamheid, pensioenen, financiële logistiek en Amsterdam handelstad ­ relatief
ongevoelig zijn voor de conjunctuur en goede kansen bieden om Amsterdam in de wereld
te profileren.

De acties uit de Kadernotitie

Actie

Continueren van extra aandacht voor financiële sector in vestigingsbe-
leid, zowel Investor Development als acquisitie, is essentieel.
Trekker            EZ (in samenwerking met NFIA/ Nederlandse Ambassades/ Holland




Financial Centre (HFC)/ Ministerie Financiën/ Ministerie Economische
Zaken/ marktpartijen

Karakter           Continuering vigerend beleid
Stand van          Actie loopt en krijgt vorm via:
zaken              n

Opvoeren van acquisitie in 2009 met als prioriteit India, China en het
Midden Oosten (verkennende fase). Een eerste knelpunt daarbij is
dat de verdragen ter voorkoming van dubbele belasting betaling met
Bahrein en de Verenigde Arabische Emiraten nog niet zijn geratifi-
ceerd. Een ander knelpunt is dat volgens KPMG en PWC de fiscale
randvoorwaarden voor het vestigen van Chinese bedrijven in Neder-
land nog niet optimaal zijn.
n

Inzet op samenwerking met de financiële sector in de VS op het
gebied van `Carbon Trading and the Financing of Sustainable Ener-
gy'(hierbij inspelend op een Obama-thema) (uitvoerende fase)
n

Gesprekken tussen top financiële sector en collegeleden (BM en WH
Asscher)

n

Steun van gemeente aan in Amsterdam te houden financiële sector
congressen: Amsterdam Financial Forum/november 2009, SIBOS/
september 2010 en WCIT Financial track/mei 2010 (uitvoerende fase)
Actie

Met Rijk en Holland Financial Center verkennen hoe de toekomstige fi-
nanciële sector er naar verwachting uit ziet en wat positie van Amsterdam
daarin zou kunnen/moeten zijn (kredietcrisis ook zien als nieuwe kans).
Deze verkenning zal uitmonden in een advies van EZ aan het College.
Trekker            EZ (met: Rijk, HFC, Topstad)
Karakter           Intensivering met andere partijen
Stand van          Actie loopt, waarbij wordt ingezet op participatie van Amsterdam aan de
zaken              onderzoeksopdracht die door de Ministeries EZ en Financiën wordt gefor-




muleerd over de toekomst van de financiële sector. HFC zal ook partici-
peren.



Binnenkort is er een gesprek tussen verantwoordelijke directeuren op
beide ministeries over wenselijkheid en invulling van het onderzoek. Con-
tact tussen BM en bovengenoemde heren om betrokkenheid Amsterdam
te tonen is gewenst.

23







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




Actie

Met Ministerie van Economische Zaken (Pieken in de Delta-programma)
via Topstad/EZ faciliteren van opzetten van Starters- en innovatiecentrum
HFC (Holland Financial Centre) Plaza (Green Light Financial District)
Trekker            Topstad/EZ (met: HFC, Rijk)

Karakter           Intensivering met andere partijen
Stand van          Actie loopt. Via gesprekken met diverse geïnteresseerde partijen is plan
zaken              geformuleerd dat is ingediend bij Pieken in de Delta-programma van Eco-




nomische Zaken. Kans op honorering van de aanvraag is groot, waar-
door financiële bijdrage van Gemeente Amsterdam wordt gematched met
rijksbijdrage. Het HFC Plaza beoogt augustus 2009 haar deuren te ope-
nen in het Symphony complex op de Zuidas. Er moet nog hard getrokken
worden door de Gemeente Amsterdam opdat het bestuursmodel van het
HFC Plaza zal werken.

Actie

Inventarisatie en weging van nieuwe kansen van kredietcrisis voor Am-
sterdam als financieel centrum. Specifieke aandachtspunten daarbij zijn
duurzame finance en  financieel toezicht.
Trekker            Topstad/EZ (met: HFC, Rijk)

Karakter           Monitoring/ nader onderzoek

Stand van          Actie loopt. Elementen worden meegenomen in het onderzoek dat met
zaken              Rijk en HFC zal worden uitgevoerd (zie hierboven).
5.6  Toerisme

Globalebeeld:toeristischesectorkrijgtflinkeklappen
De toeristische sector heeft sinds november 2008 onmiskenbaar een flinke klap gekregen.
Het aantal buitenlandse toeristen en het aantal hotelovernachtingen is sterk teruggelopen.
Met name het aantal toeristen vanuit de VS en het VK is teruggelopen. In lijn daarmee
neemt ook het bezoek aan Amsterdamse attracties af. Het enige lichtpuntje vormt het
museabezoek.

De acties uit de Kadernotitie

Actie                asthouden aan uitvoering nota Hotelbeleid en faciliteren van uitbouw
V

van hotelcapaciteit.

Trekker            EZ (met: Ontwikkelingsalliantie, hotelexploitanten, vastgoedpartijen)
Karakter           Continuering vigerend beleid

Stand van          Actie loopt. De ondertekening van de erfpachtovereenkomst voor een
zaken              708 kamer tellend hotel op Sloterdijk was juist een opvallend positief




signaal in deze moeilijke tijd. Het lijkt erop dat investeerders nog steeds
interesse hebben in hotelvastgoed en voldoende vertrouwen hebben in
de hotelmarkt om hun plannen door te zetten. Het onderzoek `potentie
hotelgebieden' is nagenoeg afgerond en wordt nu gevolgd door actie om
samen met stadsdelen en projectbureaus te zoeken naar 50 nieuwe loca-
ties. De stadsdelen werken gemotiveerd mee om plannen in hun gebied
uitgevoerd te krijgen. Besluitvormingsprocessen nemen wel (onnodig)
veel tijd in beslag. Tevens lijkt het gebrek aan beschikbaarheid van amb-
24








Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




tenaren om de procedures te begeleiden een probleem. Het zou nuttig zijn
als ieder stadsdeel een aan hotelontwikkelingen gecommitteerde ambtenaar
zou aanstellen. Tevens zouden tijdelijk externe specialisten aangetrokken
kunnen worden om de lopende procedures te begeleiden.




Daarnaast zouden stadsdelen en projectbureaus op eigen initiatief de
bestemming van goed gesitueerde kavels al op voorhand kunnen verrui-
men zodat bij investeringsinteresse direct gebouwd kan worden. Ten slotte
zouden leegkomende of ­staande gemeentepanden gereserveerd kun-
nen worden voor hotelontwikkelingen i.p.v. voor ontwikkelingen die minder
bijdragen aan de wederopbouw van de economie.
Actie

In overleg met ATCB en Amsterdam Partners bezien of extra marketingin-
spanning gewenst is op minst getroffen markten (dichtbijmarkten). ATCB
zal daartoe in haar Strategisch Marketing en Communicatieplan verkennen
of dit rendabel is

Trekker            EZ/Topstad (met: ATCB, NTCB)
Karakter           Intensivering met andere partijen
Stand van          Actie loopt. Ook NBTC, Koninklijke Horeca en Recron zijn betrokken.
zaken              Besloten is tot extra inzet op dichtbijmarkten (inclusief Nederland). NBTC




richt zich daarbij op internationaal toerisme, overige partners op binnen-
lands toerisme. Concrete stappen zijn: start van campagne "De familie
lekker weg", extra aanbod van voordelige extra arrangementen en extra
marketinginspanningen. Rendement van investeringen wordt gevolgd.
Vanaf eind maart eerste inzicht in resultaten.
Actie

Intensieve monitoring van het aantal en de samenstelling van het aantal
bezoekende toeristen om snel in te kunnen grijpen waar daar aanleiding
toe is

Trekker            EZ (met: ATCB, O&S)

Karakter           Monitoring/ nader onderzoek
Stand van          Actie loopt. Zie ook bijlage 1 over monitoring. [NB: expliciete monitoring
zaken              van toeristenaantallen naar herkomstland bestaat nog niet. Hierover




bestaat slechts anecdotisch inzicht.                                      
Mogelijke nieuwe acties

Actie

Aanspreken van het Kabinet om invloed uit te oefenen op concurrerend
houden van kostenniveau van Schiphol.
Aanleiding

De acute gevolgen van de op de financiële crisis volgende economische
teruggang voor de luchthaven Schiphol is ­ gegeven het grote belang van
Schiphol voor de regionale economie ­ aanleiding om eens goed te kijken
naar de kostenstructuur van Schiphol. Daarbij blijkt dat de landingstarieven
op Schiphol duidelijk hoger zijn dan die op concurrerende luchthavens,
waardoor Schiphol de afgelopen tijd ook slechter presteert dan andere
luchthavens. Naar aanleiding hiervan hebben partijen uit de Metropoolregio
het Kabinet opgeroepen om in dezen zijn verantwoordelijkheid te nemen,
aangezien het Kabinet direct grote invloed kan uitoefenen op de tarieven op
Schiphol en daarmee deze ontwikkelingen kan keren voordat het te laat is.
25







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




Trekker            Wethouder luchthaven heeft in de Commissie FEZ van 5 februari jl.




aangekondigd dat hij de negatieve gevolgen van de ongunstige tarief-
structuur van Schiphol onder de aandacht van het Kabinet zal brengen.
5.7  Woningbouw en gebiedsontwikkeling

Globale beeld: volume-effecten op de woningmarkt en terugtrekkende ontwikke-
laars

De gevolgen van de kredietcrisis worden meer zichtbaar. De kwartaalrapportages van
makelaars laten zien dat in het 4e kwartaal van 2008 aanzienlijk minder transacties
plaats vonden dan daarvoor. Dit geldt zowel voor woningbouw als voor commercieel
vastgoed. Ook wordt duidelijk dat in de woningbouw het duurste koopsegment slechter
wordt afgezet en in het commercieel vastgoed de minder goede locaties.
Instituten als het CBS en het EIB stellen hun prognoses neerwaarts bij. Herstel van
markten wordt pas in 2011/2012 verwacht. In de woningmarkt ligt prijsdaling in het
verschiet en de verwachting is dat commercieel vastgoed aanzienlijke wordt afgewaar-
deerd.

Stedelijke vernieuwing vormt een gemeentelijke prioriteit. Hierbij wordt veel verwacht
van de Amsterdamse corporaties. De gemeente zet in op een verruiming van de borging
door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) en een tijdelijke en gedeeltelijke
ontheffing van de integrale vennootschapsbelasting. Negatief is dat het WSW heeft aan-
gegeven dat de liquiditeitspositie van corporaties zich negatief ontwikkelt, mede gezien
het tegenvallende aantal verkopen van bestaande huurwoningen. Voor de Amsterdamse
corporaties is er op dit moment geen acuut probleem. De vinger dient aan de pols te
worden gehouden. Tot ver in 2008 was een van de grootste problemen voor gebiedsont-
wikkeling en woningbouwproductie de gespannen bouwmarkt. Aanbestedingen vielen
ver uit boven ramingen en soms waren er überhaupt geen aannemers in bepaalde wer-
ken geïnteresseerd. Er zijn tekenen dat nieuwe aanbestedingen gunstiger uitpakken.
De bouwproductie en productie in grond- weg-en waterbouw zal ten gevolge van de
recessie zakken, maar hoeveel is nog niet duidelijk. De gemeente en corporaties zetten
immers in op anticyclisch investeren en het op gang houden van de woningbouwproduc-
tie. Feit is dat de komende maanden door verschillende landelijke instituten aanzienlijke
ontslagen worden voorspeld bij ontwikkelaars en bouwbedrijven. Bij een verdergaande
verslechtering van de economie komt de gemeente voor nadere keuzes te staan. De
financiële mogelijkheden om anticyclisch te investeren worden dan beperkt. Mogelijk
dienen nadere prioriteiten te worden gesteld in lopende plannen.
De acties uit de Kadernotitie

Actie

Stimuleren woningaanbod door de investeringsruimte van corporaties
te verruimen door:

n

Uitbreiding borging van het WSW
n    ijdelijke VPB-vrijstelling voor bouwen van sociale woningen en
T

maatschappelijk vastgoed

Trekker            DW/OGA

Karakter           lobby richting Rijk

26








Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




Stand van

Lobby richting rijk loopt en is divers en diffuus. Er vindt nu veelvuldig
zaken              ambtelijk en bestuurlijk overleg plaats in het kader van verstedelijkings-




afspraken 2010-2020 en ISV 20010-2015 (stedelijke vernieuwing). Mede
in G4-verband. De kredietcrisis loopt daar agendatechnisch soms door-
heen. DW en OGA zijn als diensten betrokken.




De gemeente Rotterdam (OBR) is leading in de kredietcrisislobby van de
G4 richting VROM. Het OGA vertegenwoordigt Amsterdam.
Actie              Stimuleren van woningvraag
n

verruiming van de borging van de Nationale Hypotheek Garantie
n

tijdelijke ontheffing overdrachtsbelasting voor nieuwbouwwoningen
die van koop worden omgezet naar huur.
n

Ondersteuning regeling Koopgarant door `ondererfpacht' mogelijk te
maken

n    erruiming regeling startersleningen
V

Trekker            DW

Karakter           Intensivering gemeentelijke beleid en lobby richting Rijk




Stand van          Lobby richting Rijk loopt.
zaken              M.b.t. beter benutten budget voor startersleningen: DW evalueert de star-




tersregeling en komt met voorstellen voor het stimuleren het middenseg-
ment (in samenwerking met OGA); de voorstellen worden op 9 februari
voorgelegd aan de Ontwikkelingsstaf (van de wethouders Van Poelgeest
en Herrema).

Actie

Het Rijk uitnodigen zich expliciet uit te spreken over participatie in de ont-
wikkeling van de Zuidas (nationaal sleutelproject) conform het dokmodel.
Trekker            Diverse diensten

Karakter           Lobby richting Rijk

Stand van          Lobby loopt. Het kabinet heeft recent de heer Oosterwijk aangesteld om
zaken              te komen tot een levensvatbare businesscase / samenwerking. Dit rap-




port moet er voor de zomer zijn.
Actie              Doorgaan met planvoorbereidingen en investeringen
Trekker            grootstedelijke ruimtelijke projecten
Karakter           Investering

Stand van          Actie loopt. Het MIP OGA 2009 geeft aan wat de algemene reserve van
zaken              de fondsen is alsmede de investeringsruimte. Het eindrapport wordt op




16 maart voorgelegd aan de Ontwikkelingsstaf (van de wethouders Van
Poelgeest en Herrema). Het rapport wordt afgestemd met dIVV (relatie
met infrastructuur) en met de diensten van de Ontwikkelingsalliantie via
het ROER en de werkgroep Investeringsagenda.
Actie

Participatiefonds woningbouwprojecten




De gemeente gaat bezien of projecten die door de huidige marktsitu-
atie stagneren, kunnen worden gerealiseerd door een participatiefonds,
waarin de gemeente en zo mogelijk ook het Rijk risicodragend en winst-
delend participeert.

Trekker            OGA

27







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




Karakter           Intensivering gemeentelijke beleid
Stand van          Actie loopt: het OGA is bezig met de uitwerking, medio februari worden
zaken              mogelijke richtingen voorgelegd aan wethouder van Poelgeest. Er vindt




afstemming plaats met projectdirecteuren. Voor de zomer moet defini-
tieve bestuurlijke besluitvorming plaatsvinden.
Actie              Strategische aankopen ten behoeve van transformatie




De kredietcrisis brengt met zich mee dat eigenaren hun verlies moeten
nemen op incourant vastgoed (bedrijven, kantoren). Dit biedt kansen voor
de gemeente tot strategische aankopen ten behoeve van transformatie
van incourante bedrijven- en kantoorlocaties
Trekker            OGA

Karakter           Intensivering gemeentelijke beleid
Stand van          Actie loopt. Het OGA werkt aan de onderbouwing van de prioriteitsaan-
zaken              vraag voor een "Fonds Strategische Aankopen" (t.b.v. Voorjaarsnota




2009). De verdere uitwerking van het beleid vindt plaats nadat de aan-
vraag is gehonoreerd, waarbij wordt toegewerkt naar besluitvorming eind
2009. Afstemming met de diensten van de Ontwikkelingsalliantie vindt
plaats via het ROER.

Wenselijkheid van nieuwe acties

Er is op dit moment geen aanleiding om nadere acties te laten formuleren door het Col-
lege. Mogelijk geeft de uitwerking van de reeds geformuleerde acties evenwel aanleiding
tot nadere verkenningen. Dit laat onverlet dat vanuit de vakwethouders nadere acties wor-
den geformuleerd en uitgevoerd. Er worden binnenkort bijvoorbeeld gesprekken gevoerd
met grote beleggers in commercieel vastgoed om de situatie nader te verkennen en om te
bepalen wat verstandig handelen is in een neergaande markt.
Er wordt gewerkt met een voortschrijdend plan de campagne waarin alle mogelijke acties
zijn opgenomen. Berichtgeving in de buitenwereld en de interne signalen worden bezien
op de noodzaak van nieuwe actie. Veel is in gang gezet. Daarbij wordt zoveel mogelijk
aangesloten bij reguliere trajecten. Denk bijvoorbeeld aan het MIP OGA 2009.
28








Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




6  Nieuwe, aanvullende acties

In de Kadernotitie heeft het College toegezegd dat de gemeente de ontwikkelingen rond
de kredietcrisis en de daarmee samenhangende recessie actief blijft monitoren en daar-
bij voortdurend oog zal hebben voor de kansen die er liggen om nieuwe economische
activiteiten te ontwikkelen. De acties die in de Kadernotitie zijn opgenomen, zijn dan ook
slechts een eerste pakket van maatregelen. Waar nodig en waar relevant zullen nieuwe
acties worden ontwikkeld.

Invulling geven aan duurzaamheid in reactie op economische teruggang
In de Kadernotitie werd gesignaleerd dat blijvende en wellicht zelfs nog extra inzet vanuit
de gemeente op het benutten van de economische kansen van duurzaamheid juist de
komende jaren geboden lijkt, omdat het inzetten hierop bijdraagt aan het benutten van
kansen voor innovatie en economische groei in de door de gemeente gewenste richtingen
(duurzame groei, duurzaam bouwen, duurzame finance). Gemeente Amsterdam stond
daarin niet alleen. Ook President Obama, de Europese Commissie, het kabinet en nog
vele andere partijen benadrukken het belang hiervan.
Het CPB wees er onlangs echter op dat het lastig zal zijn om nieuw stimuleringsbeleid
voor investeringen in energie en klimaat zodanig in te richten dat deze effectief bijdragen
aan het bestrijden van de huidige recessie. De meeste maatregelen zullen namelijk pas
echt effecten hebben als het dieptepunt van de recessie achter de rug is. Als het kabinet
stimuleringsmaatregelen zou willen treffen ­ zo constateert het CPB - dan zou het naar
voren halen van investeringen in energiebesparing in woningen en kantoren wel soelaas
kunnen bieden. Dit leidt tot een investeringsimpuls, waarmee bovendien de kabinetsdoe-
len op het gebied van energiebesparing en klimaat dichter bij komen.
Inmiddels liggen er de eerste concrete voorstellen om te investeren in de verduurzaming
van de economie en tegelijkertijd nieuwe arbeidsplaatsen te creëren, c.q. arbeidsplaatsen
te behouden. Zo hebben FNV en Natuur en Milieu gezamenlijk een sociale en groene
investeringsagenda opgesteld, dat inzet op:

n    ersnelling investeringen in windenergie op zee
V

n

Kredietgaranties voor investeringen in duurzame energie naar Duits voorbeeld
n

Garanties en stimuleringspremies voor energiebesparing in de woningbouw
n

Investeren in vitale steden en beter openbaar vervoer
n

Investeren in spoorinfrastructuur

n

Stimuleren van elektrische voertuigen en bijbehorende infrastructuur
n

Groen BTW tarief voor milieuvriendelijke goederen en diensten.
Een ander concreet plan is de Green Deal die begin februari werd afgesloten in de
Achterhoek. Het gaat daarbij om initiatief van acht gemeenten, het bedrijfsleven, en de
woningcorporaties die de kredietcrisis te lijf willen gaan door de groene economie te
stimuleren. Een van de meeste concrete plannen in de Green Deal is de vorming van een
Achterhoekfonds, waarin betrokken partijen geld storten. Woningen en scholen kunnen
met geld hieruit duurzamer worden gebouwd. Verder zijn er plannen voor een duurzaam
innovatiecentrum en een energiebesparingpakket voor woningen en winkels. Werknemers
29







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




die arbeidstijdverkorting hebben of werkloos raken worden om- of bijgeschoold over het
gebruik van duurzame materialen of technieken. Voor de scholing komt er subsidie.
De komende tijd zal de Gemeente Amsterdam verkennen welke mogelijkheden er zijn om
invulling te geven aan een groen banenplan voor Amsterdam. Deze exercitie vormt de
korte termijn invulling van een bredere en langerlopende trajecten rond duurzaamheid (te
weten de Visie Energiehuishouding Amsterdam 2040 en de doelstelling dat het energie-
verbruik in Amsterdam in 2025 met 40 procent moet zijn teruggedrongen).
Elementen van een op te stellen groen banenplan voor Amsterdam die thans worden
onderzocht zijn:

n

Het energiezuiniger maken van eigen gemeentelijke gebouwen (energiebesparing en
toepassing duurzame energie) en van onderwijsgebouwen;
n

Het aansluiten bij en inspelen op de vergrote beschikbaarheid van rijksmiddelen om
energiebesparing in woningen te stimuleren;

n

Het `ontzorgen' van MKB-ondernemers bij het (laten) uitvoeren van energiebesparing
resp. toepassen van duurzame energie;

n

Het uitvoeren van thermische en akoestische maatregelen aan particuliere woningen,
de zogenaamde gevelsanering in het kader van de Wet geluidhinder;
n

Het stimuleren van elektrisch vervoer, via het investeren in vervoermiddelen zelf en in
elektrische oplaadpunten;

n

De auto-industrie heeft het zwaar te verduren. Ook bij autodealers gaan momenteel
veel banen verloren. De vernieuwing van het wagenpark loopt vertraging op. Dit is
slecht voor de luchtkwaliteit en de uitstoot van CO2. De rijksoverheid zou bovenop de
gemeentelijke slooppremie (op basis van `Voorrang voor een gezonde stad') naar ana-
logie van de ons omringende landen een premie kunnen verstrekken aan personen die
een oude auto laten slopen en een nieuwe, zuinige auto aanschaffen.
n

Het verduurzamen van de Amsterdam ArenA tot een icoon van duurzaamheid, onder
meer op het gebied van afvalmanagement, watermanagement en duurzame energie-
voorziening (zonnepanelen op het dak).

In het volgende kwartaaladvies zullen wij u hierover nader informeren.
30








Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




7  Zorgvuldige communicatie

De gevolgen van economische teruggang worden medebepaald door vertrouwenseffec-
ten. Een gebrek aan vertrouwen kan de economische teruggang versterken, een goede
vertrouwensbasis kan de economische teruggang beperken. Communicatie speelt daarbij
een belangrijke rol. Het is evident dat de Gemeente Amsterdam een belangrijke actor is
waar het gaat om communicatie richting burgers en bedrijfsleven over de Amsterdamse
economie. De heftige economische terugval vraagt om zorgvuldig communiceren. Daar-
bij gaat het aan de ene kant om betrouwbare en geloofwaardige informatie te verschaf-
fen over de consequenties voor Amsterdam, zonder daarbij nodeloos paniek te zaaien.
Daarbij gaat het aan de andere kant om duidelijke communicatie over wat de gemeente
Amsterdam en haar bestuur doen in reactie op de economische teruggang. Door te laten
zien en te communiceren dat Amsterdam ook in moeilijke tijden blijft investeren in de stad
en haar ontwikkeling, kunnen wellicht ook andere partijen worden gestimuleerd hetzelfde
te blijven doen.

Concreet betekent dit dat de actoren die hierbij een rol spelen komen tot goede afspraken
op basis van een communicatiestrategie waarin ook communicatiemomenten bewust wor-
den gekozen. Met het opstellen hiervan zal op korte termijn een begin worden gemaakt.




31







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




8

Afstemming met relevante partijen/

Lobby richting rijk

Gegeven het belang van de kredietcrisis voor Amsterdam en gegeven de impact en di-
versiteit van de daaruit voortvloeiende effecten in de reële sfeer is een goede afstemming
met andere relevante partijen van groot belang. De gemeente zelf heeft immers slechts
beperkt zicht op de optredende effecten en slechts beperkte aangrijpingspunten om de
gevolgen van de kredietcrisis te bestrijden. Het belang van afstemming ligt dus zowel in
de bijdrage daarvan aan het vergaren van relevante informatie, als in de mogelijkheid om
via afstemming mogelijkheden tot samenwerking te verkennen c.q. het gedrag van andere
relevante stakeholders (zoals het Rijk) te beïnvloeden.
Op verschillende manieren is er de afgelopen tijd zowel op ambtelijk als op bestuurlijk
niveau ingezet op afstemming met andere relevante partijen. Op ambtelijk niveau gaat het
bijvoorbeeld om:

n

Het aanhalen van banden met vertegenwoordigers op ministeries en het georganiseer-
de bedrijfsleven rond allerlei relevante dossiers;
n

Het benutten van de monitoring-inspanningen zoals die door het Rijk zijn opgezet;
Op bestuurlijk niveau gaat het bijvoorbeeld om:

n

Presentaties van deskundigen zoals Victor Halberstadt, Wim Kok en Coen Teulings
tijdens de Collegevergadering over de kredietcrisis en de effecten daarvan voor Am-
sterdam;

n

Ontmoetingen van het College met bijvoorbeeld het VNO-NCW
n

Contacten van individuele wethouders met bewindslieden uit het Kabinet over rele-
vante dossiers

De komende tijd zal deze inzet op afstemming worden voortgezet en meer worden ge-
structureerd. Speciale aandacht zal daarbij bijvoorbeeld worden gegeven aan:
n

Contacten met de andere grote gemeenten. Het ligt daarbij in de bedoeling om op
korte termijn een G4-werkconferentie te organiseren, waarin vertegenwoordigers uit
de vier grote steden ervaringen en beleidsinzetten met elkaar kunnen delen rond de
thema's waarop zij werkzaam zijn.

n

Contacten met banken, om aldus meer zicht te krijgen op de doorwerking van de
recessie op de Amsterdamse economie en op de mogelijkheden om de kredietvoorzie-
ning aan het Amsterdamse bedrijfsleven op peil te houden.
32








Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




9

Actualisatie gevolgen kredietcrisis voor
de gemeentebegroting

De besluitvorming over de begroting 2010

Na het in de notitie van 18 november 2009 geschetste beeld, hebben er verschillende
ontwikkelingen plaatsgevonden die gevolgen kunnen hebben voor de gemeentebegroting.
In dit stadium is het nadrukkelijk een kwestie van `kunnen' want de onzekerheden zijn nog
steeds groot. De onzekerheden betreffen vooral de diepte en de duur van de gevolgen, en
dat is uiteindelijk van cruciaal belang voor een inzicht in de gevolgen voor de gemeente-
begroting.

Verder is het goed voor ogen te houden dat de gevolgen voor de gemeentebegroting kun-
nen worden onderscheiden in:

1.

onvermijdelijke budgettaire gevolgen die niet of nauwelijks door de gemeente zijn te
beïnvloeden. Het erfpachtresultaat is daar een voorbeeld van, de uitkering van het
gemeentefonds is een andere.

2.

een groter beroep op gemeentelijke budgetten maar waarbij in principe bestuurlijke
keuzes kunnen worden gemaakt. Een voorbeeld is een groter beroep van kunstinstel-
lingen op gemeentelijke ondersteuning (zoals bijdragen of garanties) omdat zij van-
wege de kredietcrisis traditionele andere bronnen van bekostiging zien opdrogen.
3.

de noodzaak van nieuwe acties die geld kosten. Het kan daarbij gaan om acties om
problemen in de stad te lijf te gaan maar ook om het pakken van nieuwe kansen die
zich wellicht voordoen.

Het onderscheid is natuurlijk niet altijd absoluut te maken, maar is voor de verdere be-
stuurlijke besluitvorming over de gevolgen van de kredietcrisis wel nuttig.
Voor sommige onderdelen van de gemeentebegroting zijn op dit moment al duidelijk
gevolgen van de kredietcrisis te signaleren, een voorbeeld is de terugloop van het erf-
pachtresultaat. Maar gemeentebreed is er nog geen duidelijk zicht op de omvang van
beide hierboven onderscheiden ontwikkelingen in 2009, 2010 en verder. Dat is ook niet
verwonderlijk want de effecten van de kredietcrisis op de reële economie zijn, althans in
Amsterdam, nog steeds niet sterk zichtbaar. Maar dat er de komende jaren sprake zal zijn
van forse budgettaire problemen is welhaast zeker.
Ons College kiest daarom voor de volgende weg om de gevolgen van de economische
teruggang voor de gemeentebegroting te beheersen.
Stap 1

In het FMP2010-2013 zal ons College een eerste - noodzakelijkerwijs voorlopig ­ inzicht
bieden in de financiële ruimte die de komende jaren beschikbaar is.
Stap 2

Om een beter beeld te krijgen over wat ons boven het hoofd kan hangen, zal ons College
laten nagaan wat de te onderscheiden gevolgen kunnen zijn onder uiteenlopende moge-
lijke ontwikkelingen (scenario's). Daarbij zal nadrukkelijk worden gekeken naar een echt
33







Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




pessimistisch scenario. Niet zozeer omdat dit de grootste kans heeft om ook werkelijkheid
te worden, maar omdat een slecht scenario ons het inzicht kan geven in de gevolgen als
de nood hoog wordt. Dat geeft dan de gelegenheid om ons daarop zo goed mogelijk voor
te bereiden en zo nodig mogelijke extra maatregelen te nemen boven op wat wij in no-
vember 2008 al in werking hebben gezet. In ieder geval moet deze aanpak inzicht geven
voor de komende jaren bij een slecht scenario in:

n

de onvermijdelijke budgettaire gevolgen

n

de behoefte aan extra budgetten voor bestaand beleid.
n

het is te verwachten dat de gevolgen ook de behoefte doet groeien naar nieuw beleid
om de gevolgen te mitigeren en de kansen te kunnen grijpen die de kredietcrisis óók
kan bieden.

Stap 3

Vervolgens zal, indien het slechte scenario zich voor zal doen, budgettair ruimte moeten
worden gevonden voor de budgettair onvermijdelijke gevolgen en bestuurlijk wenselijke
acties. Ons College wil die de ruimte op de volgende wijze vinden:
n

De invulling van de motie Mulder biedt een ruimte van  20 miljoen structureel. De
vraag is nog wel of het tempo waarin de ruimte beschikbaar kan komen ook aansluit
bij de behoefte die de economische teruggang veroorzaakt. Een ander aandachtpunt
is dat uw vergadering bij de motie al bestedingsrichtingen heeft aangegeven. Ons
College neemt de vrijheid om die ter discussie te stellen indien de economische terug-
gang dit nodig maakt.

n

Indien nodig wil ons College de beoogde besteding van de laatste tranche 2010 van
het Programakkoord heroverwegen.

n

Ons College is bezig beleidsbudgetten ten principale te heroverwogen. Ook deze ope-
ratie zou budgettaire ruimte kunnen opleveren.
Ons College stelt zich voor om in de Voorjaarsnota 2009 de resultaten van deze stappen
te verwerken in concrete besluiten voor de begroting 2010 die aan uw vergadering zullen
worden voorgelegd. Ons College is zich ervan bewust dat bovenstaande aanpak kan
inhouden dat omvangrijke onderdelen van het gemeentelijk budget ter discussie komen
zonder dat er op dat moment zekerheid is dat dit ook echt nodig zal zijn. Maar de onze-
kere tijden waarin wij verkeren vereist een onorthodoxe vorm van risicomanagement: het
denken in scenario's en daarbij passende mogelijke maatregelen met budgettaire gevol-
gen. Deze aanpak is alleen verantwoord indien wij de feitelijke ontwikkelingen goed blijven
volgen om er zo veel mogelijk voor te zorgen dat de maatregelen alleen worden ingezet
indien echt nodig en te voorkomen dat er teveel of juist te weinig actie wordt ondernomen.
Het is bovendien een aanpak die het mogelijk maakt om bestaande taboes te doorbreken.
Actuele ontwikkelingen in de begroting 2009

In de kadernotitie van 19 november is aandacht besteed aan de toen zichtbare gevolgen
van de kredietcrisis voor de begroting 2009. In afwachting op het hierboven geschetste
proces zien wij ervan af om op dit moment een actueel beeld te geven van de gevolgen
van de kredietcrisis voor de begroting 2009. Bovendien heeft het niet veel zin om een ac-
tueel beeld van verwachtingen over de uitvoering van de begroting 2009 te schetsen die
al weer snel achterhaald kunnen zijn. Een bijzonder onzekere factor hierbij zijn de beslui-
ten die het Kabinet op korte termijn zal nemen.

34








Gemeente Amsterdam



Bedreiging en kansen voor de economie van Amsterdam




10

Conclusies

Deze Kwartaalrapportage laat zien dat de in de Kadernotitie opgenomen acties in grote
lijn in gang zijn gezet en schetst daarnaast een aantal nieuwe acties. De Kwartaalrappor-
tage laat eveneens zien dat de economische omstandigheden sinds het vaststellen van
de Kadernotitie aanzienlijk zijn verslechterd, waardoor het evident is dat nadere keuzes
van het College nodig zijn. De mogelijkheden om de gevolgen van de economische terug-
gang te matigen, het herstel zo veel mogelijk te bespoedigen en Amsterdam zo sterk mo-
gelijk uit de economische recessie te laten komen, worden immers ernstig beperkt door de
financiële positie van Amsterdam, die vanzelfsprekend ten gevolge van de economische
teruggang eveneens verslechtert.

De gevolgen voor de gemeentebegroting zijn op dit moment nog zo ongewis, dat deze
in de Kwartaalrapportage niet diepgaand worden besproken. De diensten en stadsdelen
brengen op dit moment versneld in kaart tot welke risico's en/ of kansen de sterke econo-
mische teruggang voor Amsterdam en omgeving leidt en welke interventie- en keuzemo-
gelijkheden er daarbij voor het College zijn.




35







Colofon



Uitgave

Gemeente Amsterdam Economische Zaken

Postbus 2133

1000 CC Amsterdam



Meer informatie

Projectteam Kredietcrisis

Telefoon (secretariaat) 020 552 3205

E-mail: info@ez.amsterdam.nl



Ontwerp

Yland Design

2009

















---- --
Gemeente Amsterdam

Economische Zaken



Monitor Economische Crisis
februari 2009
Economische crisis duidelijk zichtbaar in Amsterdam
Introductie                                                      handel (van Amsterdam) en het inkomend toerisme
Deze monitoring schetst de doorwerking van de                    lopen sterk en snel terug. Maar ook op de arbeidsmarkt
financiële crisis en de daaropvolgende recessie op de            zijn de eerste signalen van economische teruggang
Amsterdamse economie aan de hand van de thema's in               zichtbaar. Vooral de uitzendbranche krimpt. Verder
de kadernotitie van 18 november 2008.                            blijkt dat kredietverlening van banken aan bedrijven
Op 8 december presenteerde het CPB zijn nieuwe                   moeilijker wordt omdat banken hun kredietvoorwaarden
ramingen voor de Nederlandse economie. Hieruit blijkt            aanscherpen.
dat de Nederlandse economie op een recessie afstevent.
Het CPB heeft de groeiverwachting voor 2009 verlaagd             Arbeidsmarkt & onderwijs
van + 1,25% (MEV-raming september 2008) tot ­ 0,75%.             Een vroege indicator om het economisch tij op de
Teulings gaf in zijn presentatie aan het College van 13          arbeidsmarkt te pijlen is het aantal uitzenduren dat wordt
januari aan dat de werkelijke negatieve groei over 2009          gewerkt. Uitzendkrachten zijn voor bedrijven flexibele
zeer waarschijnlijk nog lager zal uitkomen. Tevens gaf           input in het bedrijfsproces en bij een daling van de
hij aan herstel in 2010 vrij onwaarschijnlijk te achten. Uit     vraag worden zij als eerste overbodig. Tabel 1 geeft de
de voorlopige ramingcijfers van het CPB van 17 februari          ontwikkeling van de gewerkte uren voor de provincie
blijkt dat de krimp in 2009 op 3.5% uitkomt en de                Noord-Holland1. Hieruit blijkt dat de groei eind 2007
werkloosheid in 2010 stijgt tot 8,75%, waar deze in 2008         tot stil stand is gekomen en de daling is ingezet in juni
nog uitkwam op 3,9%.                                             2008. De sterkste daling is in december 2008. De sterkst
Voor de Amsterdamse economie betekent dit een                    getroffen sectoren zijn de industrie en de technische
nog grotere tegenslag. Uit de ING regiovisie blijkt dat          sector, met een respectievelijke daling van 10,9 en 12,1%.
de Amsterdamse economie doorgaans harder wordt                     Niet alleen het aantal gewerkte uitzenduren daalt. Ook
getroffen door een recessie dan de rest van het land. Dit        over het totaal openstaande vacatures valt een dalende
komt doordat de regionale sectorstructuur sterk afwijkt          tendens op te merken (zie figuur 1).
van de nationale structuur. De Amsterdamse structuur             De daling in het aantal vacatures begint in september
kent een oververtegenwoordiging van de financiële                en daalt zeer sterk in november en december. Dit
sector, zakelijke dienstverlening, handel en logistiek. En       komt voornamelijk door de veel minder vrijgegeven
juist deze sectoren worden hard getroffen.                       vacatures in de horeca en zakelijke dienstverlening. Het
Uit deze eerste monitoring blijkt dat de voorspellingen          aantal vacatures in de horecasector is met een derde
van het CPB op dit moment ook zichtbaar worden in de             teruggevallen (in dec 2007 waren er nog 385 vacatures in
reële economie van Amsterdam. Vooral de internationale           de horeca en in dec 2008 maar 119).
1 Op dit moment zijn er alleen nog provinciale gegevens beschikbaar.








Tabel 1: Ontwikkeling gewerkte uitzenduren provincie Noord-Holland




Admin                            Industrie                          Medisch                             Technisch
Aug-07                                                  6                                8.3                             12.1                                       -3.5
Sep-07                                                4.2                                3.2                             -1.1                                       -5.8
Okt-07                                                2.2                                4.2                                      4                                 -4.8
Nov-07                                                  3                                4.7                                    6.6                                 -2.9
Dec-07

-0.5                                4.2                             -2.3                                       -5.3
Jan-08                                               -1.1                                4.3                             -6.3                                       -1.8
Feb-08                                               -1.6                                0.8                             -4.5                                       -1.8
Mrt-08                                               -3.9                                2.5                                     -6                                 -3.6
Apr-08                                                1.5                               -1.6                             -8.3                                       12.1
Mei-08                                                2.1                                1.7                                     -4                                 -0.7
Jun-08                                               -5.8                               -6.9                            -12.7                                       -8.3
Jul-08                                               -0.2                               -6.6                             -6.5                                       -7.4
Aug-08                                               -1.8                               -5.8                             -7.8                                       -3.4
Sept-08                                              -1.5                               -6.4                             -7.8                                       -5.1
Okt-08                                               -2.1                               -3.8                             -6.6                                       -5.7
Nov-08                                               -5.2                               -6.2                                     -4                                 -8.6
Dec-08

-4.3                              -10.9                             -1.4                                 -12.1
Bron: abu (algemene bond uitzendbranche)

Figuur 1: Totaal aantal vacatures in Amsterdam

4.500

4.000

3.500

3.000

2.500

2.000

1.500

1.000

500

0

7         7         8                      8                      8                                                                   8             8
08-r
okt-07                                                                                          jul-08
nov-0     dec-0     jan-0       feb-08     mrt-0        ap        mei-0    jun-08                aug-08        sep-08    okt-08       nov-0         dec-0
Bron: CWI

Een andere belangrijke indicator van de effecten van                                  september 2008. Dat betekent dat meer mensen langer
de financiële crisis zijn de mutaties WW uitkeringen (zie                             in een uitkeringsituatie blijven (doorstroom van WW
figuur 2). Wij zien echter nog geen drastisch stijgende                               naar WWB bijstand). DWI wijst er echter op dat dit niet
lijnen bij de instroom(nieuwe inschrijvingen). Maar UWV                               per definitie een effect is van de financiële crisis. Echte
bevestigt dat er op dit moment veel meer mensen bij                                   conclusies kunnen wij aan de onderstaande grafiek dan
de informatiebalie komen voor `oriëntatie'. Wat nog                                   ook nog niet ontlenen.
opvallender is dat de uitstroom significant daalt vanaf








Figuur 2: In- en uitstroom in de WW



In- en Uitstroom WWB65-
800

750

700

650

600

550

500

450

400

2008-01   2008-02   2008-03   2008-04   2008-05   2008-06   2008-07   2008-08   2008-09   2008-10   2008-11   2008-12
instroom      666       645       576       673       538       591       552       522       541       576       559       539
uitstroom     754       654       647       660       590       738       674       718       780       743       697       570
Bron: DWI

Vestigingsklimaat en acquisitie van internationale                     inkoopprijzen veroorzaakt bij kleine bedrijven problemen.
bedrijven                                                                Verder blijft de aanwas van nieuwe bedrijven groot
De financiële crisis leidt tot nu toe nog niet tot een daling          (zie figuur 33). De stijging van het aantal ondernemers,
van het aantal internationale bedrijven dat zich vestigt               waarvan een groot deel zzp-ers, heeft zich in 2008
in de Amsterdamse regio. Uit de voorlopige cijfers van                 voortgezet. Het aantal inschrijvingen in december 2008
amsterdam inbusiness blijkt ongeveer 105 buitenlandse                  ligt 32 % hoger dan in december 2007. Dit betekent
bedrijven zich in 2008 in de Amsterdamse regio hebben                  niet dat er nu een economisch gunstig klimaat is om een
gevestigd. In 2007 waren dit er nog 94. Ook blijkt uit                 bedrijf te starten. In economisch slechtere tijden zien we
de cijfers dat het aantal buitenlandse bedrijven dat zich              vaker een toename van het aantal starters. Dit kunnen
hier in 2008 heeft gevestigd het laatste half jaar niet is             mensen zijn die hun baan verliezen en via het zelfstandig
gedaald. Ook in januari 2009 is er nog geen sprake van                 ondernemen een inkomen proberen te verdienen.
een terugval van het aantal fact finding trips of het aantal             Verder laat figuur 3 een sterke stijging van het
vestigingen. Om de gang van zaken scherp te monitoren                  aantal bedrijfsopheffingen zien. Hierbij dient
zal vanaf 2009 het aantal fact finding trips en het aantal             opgemerkt te worden dat een stijging van het aantal
vestigingen maandelijks gemonitord worden.                             bedrijfsopheffingen een normaal verschijnsel is aan het
begin en eind van een kalenderjaar. Echter december
Ondernemerschap, MKB, innovatie                                        2008 kent een zeer grote stijging. Een stijging van
De huidige conjuncturele en financiële problemen gaan                  35% vergeleken met december 2007. Als we kijken
ook niet geruisloos aan de kleine ondernemer voorbij. Uit              naar de totalen van het 4e kwartaal voor 2007 versus
onderzoek van de Kamer van Koophandel blijkt dat ruim                  het 4e kwartaal voor 2008 dan is de ontwikkeling
40% van de kleine ondernemers in enige mate getroffen                  nog acceptabel (3971 versus 4395). Toch geven deze
zijn door de financiële crisis2. Belangrijke oorzaak is dat            cijfers een eerste indicatie dat er meer ondernemers
ze minder klanten kunnen vinden en minder producten                    stoppen. Dit hoeft nog niet te betekenen dat zij
kunnen afzetten. Dit in combinatie met het minder                      ook failliet zijn gegaan. Het is wel een teken dat het
makkelijk kunnen vinden van financiering en stijgende                  ondernemersklimaat verslechtert.
2

De kracht van de kleine ondernemer (KvK, 2009)

3

Ad opheffingen: deze gegevens worden per maand gemeten. Door allerlei zaken en administratieve handelingen
levert deze telling een te hoog aantal op (overschatting van zeker 25%).








Figuur 3: Aantal inschrijvingen en opheffingen van bedrijven




2500



2000

1500

1000

500

inschrijvingen
opheffingen
0

jan/07     feb/07                                                    jul/07                                                                                                                                      jul/08
mrt/07      apr/07     mei/07       jun/07                 aug/07      sep/07      okt/07     nov/07     dec/07      jan/08      feb/08       mrt/08     apr/08      mei/08     jun/08                 aug/08     sep/08     okt/08     nov/08      dec/08
Bron: Kamer van Koophandel

Luchthaven, haven en Westpoort

Figuur 4: Ontwikkeling aantal passagiers Schiphol

6000000

5000000

4000000

europa
3000000                                                                                                                                                                                                                                                                             intercontinentaal
totaal
2000000

1000000

0


---

-07                                                                                                        -08
jan-07                   apr                             jul-07                   okt-0                     jan-08                         apr                       jul-08                    okt-08                        dec-08
Bron: Schiphol Group

Tabel 2: Verkeer en vervoer maand december 2008

januari -                                     januari -
Verkeer & Vervoer                                      december                                        december                                      vergeleken                                       december                                       december                                     vergeleken
2008                                           2007                               met 2007                                                    2008                                                 2007                       met 2007
Vliegtuigbewegingen                                               30.338                                          32.299                                           - 6,1%                                       428.332                                       435.973                                  - 1,8%
Passagiers

(incl. transito)                                        3.171.123                                      3.363.721                                                  - 5,7%                             47.430.019                                     47.794.994                                         - 0,8%
Vracht (ton)                                              108.805                                        144.158                                                 - 24,5%                                1.567.712                                    1.610.282                                         - 2,6%
Post (ton)                                                          3.835                                          4.695                                        - 18,3%                                           34.873                                       41.103                                 - 15,2%




Bron: Schiphol Group







Vorig jaar hebben 47,4 miljoen passagiers gebruik                                                             vliegtuigbewegingen is de wereldwijde financiële crisis.
gemaakt van Amsterdam Airport Schiphol; 0,8 % minder                                                          Daarnaast is de invoering van vliegbelasting op 1 juli jl.
dan in het jaar ervoor. Het aantal vliegtuigbewegingen in                                                     een oorzaak voor de daling van het aantal passagiers in
het handelsverkeer daalde met 1,8 procent tot 428.350                                                         2008. Met name low cost maatschappijen voerden om
(zie figuur 4 en tabel 2). Ook het vrachtvervoer nam in                                                       die reden een kwart minder vluchten uit op Schiphol.
2008 af, met 1,4 procent tot 1.588.000 ton.                                                                   De Haven Amsterdam wordt op dit moment niet zo
In december was de daling het sterkst. Uit tabel 2 blijkt                                                     hard getroffen als Schiphol. De totale aan-en afvoer
dat het aantal passagiers met 5,7% is gedaald vergeleken                                                      in 2008 is flink gestegen (zie figuur 5). De overslag
met december 2007. Ook de vracht daalde in december                                                           in Amsterdam steeg van 67,9 miljoen ton naar 72,4
scherp met 24,5%. De sterkste daling vindt plaats in de                                                       miljoen ton. Een stijging van 7%. De stijging is
vracht naar Noord-Amerika.                                                                                    vooral te danken aan de stijging in natte bulk, zoals
Dit jaar verwacht Schiphol een sterke daling van                                                              olieproducten, en containers. Droge bulk, zoals zand en
het passagiers- en vrachtvervoer en het aantal                                                                grind, laat echter een daling zien. De overslag beleefde
vliegtuigbewegingen met naar verwachting tussen de                                                            zijn hoogtepunt in juni 2008. Daarna daalt de totale
6% en 10%4. De cijfers van december geven aan dat die                                                         overslag in de Haven. De Haven Amsterdam wordt
daling nog wel sterker zou kunnen uitvallen, zeker voor                                                       veel minder hard getroffen door de kredietcrisis dan
de vracht. Een indicatie dat de internationale handel sterk                                                   de Haven van Rotterdam. De Haven van Amsterdam
terugloopt.                                                                                                   is veel minder afhankelijk van conjuncturele overslag,
Reden voor de verwachte sterke daling van                                                                     zoals containers met electonica, dan de Haven van
het passagiers- en vrachtvervoer en het aantal                                                                Rotterdam.
Figuur 5: Totale overslag 2005 tot en met 2008

25.000.000

Overslag per kwartaal
20.000.000

15.000.000



tonnage 10.000.000

Aanvoer
Afvoer
Totaal
5.000.000

0

l          l                             l          l                             l          l                             l          l
2005 eerste kwartaal 2005 derde kwartaa 2006 eerste kwartaal 2006 derde kwartaa 2007 eerste kwartaal 2007 derde kwartaa 2008 eerste kwartaal 2008 derde kwartaa
2005 tweede kwartaal 2005 vierde kwartaa 2006 tweede kwartaal 2006 vierde kwartaa 2007 tweede kwartaal 2007 vierde kwartaa 2008 tweede kwartaal 2008 vierde kwartaa
kwartalen
Bron: Haven Amsterdam

Financiële sector & kredietverlening                                                                          hebben op de omvang van de kredietverlening. Aan
Kredietverlening is, voor zowel bedrijven als burgers, de                                                     de vraagkant werkt bijvoorbeeld de verslechtering van
belangrijkste bron van  externe financiering. Als deze                                                        de wereldhandel door en aan de aanbodkant speelt
kredietverlening beperkter beschikbaar is in termen van                                                       bijvoorbeeld het feit dat de risicopremies die banken, en
prijs en volume heeft dat, ongeacht de oorzaak, zijn                                                          ook andere bedrijven, betalen voor hun funding flink zijn
weerslag op de gehele economie.                                                                               gestegen. Er zijn meerdere vraag- en aanbodeffecten. In
De ministeries van Economische Zaken en Financiën en                                                          hoeverre welk type effect bijdraagt aan de vertraging van
De Nederlandsche Bank hebben de afgelopen weken                                                               de groei van de kredietverlening (zie tabel 4) is niet te
een analyse gemaakt van de situatie op de kredietmarkt.                                                       bepalen.
Hieruit blijkt dat zowel vraag- als aanbodeffecten invloed
4 Persbericht Schiphol 5 januari 2009







Tabel 3: Kredietverlening aan niet-financiële bedrijven in Nederland in procenten




2007                                                                                                            2008
nov                 dec                 jan                 feb                 mrt                apr          mei                 juni                juli              aug          sept                      okt          nov
Maand

op

maand

groei              -0.2                 1.3                1.7                 1.4                 2.5                1.2           1.7                1.3                1.5                0.2                 0.1                0.3           0.1
Jaar op

jaar groei               8.0          11.0                10.6                12.9                13.8          14.7               14.8               15.8               16.4               15.7          15.2               13.6                       14
Bron: DNB

Uit tabel 3 blijkt dat de groei in de kredietverlening aan                                                                       wellicht mede hierdoor, hun kredietvoorwaarden aan,
bedrijven tot stilstand is gekomen. Uit het vertragen                                                                            zie figuur 6. In figuur 6 is te zien in hoeverre financiële
van de groei van de kredietverlening aan bedrijven kan                                                                           instellingen hun acceptatiecriteria bij het verschaffen van
niet direct worden afgeleid dat er in de huidige situatie                                                                        nieuwe kredietverlening versoepelen, dan wel aanscherpen.
sprake is van extra restricties aan de aanbodzijde als                                                                           Het kan hier gaan om zowel pecuniaire voorwaarden (rentes)
gevolg van de kredietcrisis.                                                                                                     als niet-pecuniaire voorwaarden (onderpandsvereisten,
In het rapport is wel een aantal andere ontwikkelingen te                                                                        maximale looptijd, maximale omvang lening etc.). De
onderscheiden die duiden op enige aanbodrestricties bij                                                                          resultaten geven altijd een saldo van alle antwoorden die
de banken: banken worden geconfronteerd met hogere                                                                               gegeven worden weer. Als bijvoorbeeld 60% van de banken
buffereisen door de markt, met moeilijker verkrijgbare                                                                           aangeeft de acceptatiecriteria te verscherpen, 10% houdt
en in ieder geval duurdere funding en met minder vraag                                                                           de criteria gelijk en 30% versoepelt de criteria, dan is er
vanuit de markt voor securitisatie. Banken scherpen,                                                                             sprake van een netto-aanscherping van 30%.
Figuur 6. Ontwikkeling acceptatiecriteria voor in Nederland gevestigde financiële instellingen.
100

80

60

40

20

0     2003K1    2003K2     2003K3    2003K4    2003K1    2003K2     2003K3    2003K4     2003K1    2003K2    2003K3    2003K4    2003K1    2003K2    2003K3    2003K4    2003K1    2003K2    2003K3    2003K4    2003K1    2003K2    2003K3    2003K4
-20

-40

Totaal
-60

MKB
-80                                                                                                                                                                                                     Grote ondernemingen
Bron: DNB

Alhoewel de cijfers geen bewijs leveren voor een credit                                                                          ontwikkelingen wel aanwijzingen dat de markt voor
crunch, immers er is nog steeds sprake van een lichte                                                                            kredietverlening geconfronteerd wordt met enige
groei van de kredietverlening, zijn zojuist genoemde                                                                             aanbodproblemen bij banken.








Toerisme                                                           toeristen neemt ook het bezoek aan de Amsterdamse
De toeristische sector heeft sinds november 2008                   attracties af; 13,3% minder dan de maand ervoor. Het
een flinke klap gekregen. Niet alle sectoren zijn even             enige lichtpuntje vormt het museabezoek. Dit nam
hard geraakt. Het aantal buitenlandse gasten die via               met 3,1% toe. Van het aantal hotelovernachtingen zijn
Schiphol ons land aan doen is in november 2008 met                 minder recente cijfers beschikbaar. In september 2008
12,2% gedaald (zie figuur 7 en tabel 4). Met name                  is deze sector al hard geraakt. Een daling van meer dan
het aantal toeristen vanuit de Verenigde Staten loopt              10%. Met name het 4- en 5 sterren segment wordt hard
terug. In lijn met de daling van het aantal buitenlandse           geraakt door de crisis.
Figuur 7: Toeristische barometer ­ 2008 t.o.v. 2007
13,0%

Museum
Attractie
Schiphol
7,6%                                                                                                Hotel overnachtingen
2,2%

Jan    Feb    Mrt    Apr    Mei    Jun    Jul     Aug    Sep    Okt    Nov    Dec
-3,2%

-8,6%

-14,0%

Bron: ATCB

Tabel 4: Toeristische barometer ­ 2008 t.o.v. 2007
Maand                     Museum            Attractie           Schiphol                Hotelovernachtingen          Gemiddeld
Januari                       3,3%               3,3%                0,9%                              0,1%                 2,2%
Februari                      2,0%             12,8%                 3,6%                             -0,2%                 5,2%
Maart                        11,4%              -4,1%                1,1%                             -3,7%                 1,4%
April                        -3,2%              -2,5%                2,4%                             -8,1%                -3,2%
Mei                          -2,0%              -0,5%                1,6%                             -0,4%                -0,4%
Juni                          1,6%               0,0%                2,6%                             -6,1%                -0,5%
Juli                         -7,2%              -5,2%               -5,0%                             -6,6%                -6,9%
Augustus                     -5,2%              -6,4%               -6,7%                             -5,4%                -6,8%
September                    -4,1%              -8,3%               -6,9%                            -10,5%                -8,5%
Oktober                      -2,1%              -1,3%                4,0%                                                   0,2%
November                      3,1%             -13,6%             -12,2%                                                   -6,5%
December

TOTAAL                       -0,8%              -2,8%              -1,6%                              -4,8%                -2,9%
1e Kwartaal                   6,0%               3,3%                1,8%                             -1,4%                 2,8%
2e Kwartaal                  -1,3%              -1,0%                2,2%                             -4,9%                -1,5%
3e Kwartaal                  -5,6%              -6,5%               -6,2%                             -7,4%
Bron: ATCB







Woningbouwproductie en gebiedsontwikkeling 5                      voorlopige koopcontracten. Er wordt een beroep gedaan
op gegevens van de NVM. Bureau Gerard W. Bakker
Verkoop bestaande woningen (4e kwartaal 2008)                     makelaars publiceert elk kwartaal een rapportage die
ingaat op de verkoop van woningen in de gemeente
a. Aanbod                                                         Amsterdam, gespecificeerd naar de Amsterdamse
Het aantal woningen dat te koop staat is in het 4e                stadsdelen. Daarmee wordt ca. 80% van het aanbod
kwartaal met 8,8% toegenomen tot ruim 4.250 woningen.             afgedekt.
De samenstelling van het aanbod is daarbij veranderd.
Er is in relatieve zin substantieel meer aanbod in de             Uit de rapportage van G.W. Bakker blijkt dat de
`goedkope sector' ( e 500.000). Dit heeft een prijsdrukkende         de mediane prijs (zie tabel 6). De prijs per m2 is voor
effect op de gemiddelde of mediane prijzen. Hierdoor              appartementen evenwel slechts gering gedaald en voor
ontstaat de indruk dat prijzen van bestaande woningen             eengezinswoningen zelfs licht gestegen.
fors dalen. Dit is echter niet het geval. In het 4e kwartaal      In het begeleidend schrijven wordt echter de nadruk
daalden de prijzen per m2 van appartementen met                   gelegd op de forse daling van de mediane transactieprijs.
1,8% ten opzichte van het 3e kwartaal. In het kwartaal            Dat is voor een makelaar niet vreemd, want de mediane
daarvoor was sprake van afvlakking van de groei.                  transactieprijs geeft samen met de daling van het aantal
transacties aan in hoeverre de omzet van de bedrijfstak
b. Voorlopige koopcontracten                                      zich ontwikkeld heeft.
De gemeente heeft geen databestand met de afgesloten
Tabel 6: Verkoopgegevens woningmarkt

Appartementen                                  3e kw 2008                     4e kw 2008                              Verschil
Verkochte woningen                                     1.185                          977                             - 17,6 %
Looptijd in dagen                                         29                            28                             - 3,4 %
Mediane Transactieprijs                         e 249.000                      e 225.000                               - 9,4 %
Mediane Prijs m2                                    e 3.729                       e 3.647                              - 2,2 %
Eengezinswoningen                              3e kw 2008                     4e kw 2008                              Verschil
Verkochte woningen                                       150                          108                             - 30,8%
Looptijd in dagen                                         49                            46                             - 6,1 %
Mediane Transactieprijs                         e 348.000                      e 308.000                              - 11,4 %
Mediane Prijs m2                                    e 2.689                       e 2.723                                1,3 %
Bron: Ontwikkelingsbedrijf Gemeente Amsterdam (OGA)
c. Aktepassering                                                  nu dus doen met berichten van het NEPROM.
Er is nog geen cijfer voor het vierde kwartaal bekend,            Er wordt gesproken over een halvering van het aantal
zodoende is het ook nog niet mogelijk om een relatie te           verkopen in Nederland te opzichte van het laatste
leggen tussen gevraagde en de gerealiseerde prijzen.              kwartaal van 2007 (4.312 woningen / 8.484 woningen).
Het aantal gepasseerde akten in het 4e kwartaal is medio          In heel 2008 zijn ca. 25.000 woningen verkocht
februari bekend.                                                  hetgeen 30% minder is dan in 2009. Een en ander is
gebaseerd op voorlopige cijfers van het OTB (Monitor
Verkoop nieuwbouw (4e kwartaal 2008)                              Nieuwe Woningen). Tevens is gemeld dat met name de
Het OGA beschikt niet over cijfers van het 4e kwartaal.           verkoop in het duurdere segment is teruggevallen. De
De voorbereidingen zijn getroffen om met ingang van               gemiddelde verkoopprijs is gedaald naar e 276.000.
2009 wel met kwartaalcijfers te komen. We moeten het
5 Bron: monitor vastgoedontwikkeling van OGA

Bezoekadres                            Auteur: dr. J.B. Kok
Weesperstraat 89                       Met dank aan CWI, DWI,
1018 VN Amsterdam                      O+S, OGA, abu, Haven
T: 020 552 3205                        Amsterdam, ATCB,
F: 020 552 2860                        Schiphol Group en KvK.
info@ez.amsterdam.nl

www.ez.amsterdam.nl











---- --


Geachte leden van de Raad,



De economische crisis raakt Amsterdam, haar burgers en bedrijven. Om de effecten van de crisis op te vangen en te dempen, werkt het College vanuit de  vastgestelde kadernotitie kredietcrisis uit november 2008 aan korte- en lange termijn maatregelen. De korte termijn maatregelen zijn erop gericht mensen aan het werk te houden en vragen aandacht voor solidariteit. In deze brief willen wij u op de hoogte stellen van een aantal aanvullende maatregelen op die punten. Bij de Voorjaarsnota worden maatregelen voor de lange termijn besproken; daar ligt de focus op hoe we sterker uit crisis kunnen komen.




Inzetten op werk



Om te voorkomen dat mensen zonder baan raken, zetten we stevig in op het begeleiden van mensen 'van werk naar werk'. Samen met het UWV zijn mobiliteitscentra ingericht. Deze centra dragen zorg voor de begeleiding van mensen die nog werken, maar dreigen werkloos te worden, naar ander werk. Voor mensen die toch werkloos worden, nemen we maatregelen om hen zo spoedig mogelijk weer aan nieuw werk te helpen. Daartoe wordt geïnvesteerd in opleiding en scholing en is de regeling voor loonkostensubsidie aangepast. De loonkostensubsidies zijn verhoogd van E 6.000 naar E 15.000   . Met het verstrekken van deze subsidies, verleiden we werkgevers mensen met een grote(re) afstand tot de arbeidsmarkt een kans op een baan aan te bieden.




Om de verwachte toename van het aantal klanten van DWI voor dit jaar op te vangen, zijn 40 extra klantmanagers aangenomen. De kosten voor deze uitbreiding worden gedekt uit de risicoreserve van het I-deel.




Bovengenoemde maatregelen zijn er op gericht zo min mogelijk mensen werkloos te laten worden. Investeren in mobiliteitscentra, loonkostensubsidies en opleiding leveren een inverdieneffect op; immers, mensen die aan het werk zijn, doen geen beroep op een uitkering. Het is nu nog niet goed aan te geven wat de financiële omvang van de investeringen zal zijn. De maatregelen worden bekostigd uit het W-deel (inclusief spaarsaldo). Dit spaarsaldo staat momenteel op 74,5 miljoen. Gezien het beroep op dit saldo voor de reguliere activiteiten    en de extra maatregelen in het kader van de crisis en zal het saldo naar verwachting in 2010 zijn uitgeput.




Inzetten op het bestrijden voortijdig schoolverlaten (VSV)




Om voortijdig schoolverlaten te bestrijden en langer doorleren te stimuleren, investeert de gemeente Amsterdam fors in twee stedelijke voorzieningen die door het ROC van Amsterdam en Amarantis Onderwijsgroep worden uitgevoerd.




In de twee zogenaamde Plusscholen (MBO) worden jongeren uit een moeilijke groep zeer intensief begeleid, zodat ze niet van school gaan. Op dit moment is er in totaal plaats voor ongeveer 425 leerlingen. Wij willen dit volume verdubbelen naar 850 met ingang van het schooljaar 2009/2010. Door deze inzet wordt voorkomen dat een groot deel van deze jongeren bij de jongerenloketten aankloppen. De kosten zullen dan hoger zijn.




De kosten voor deze 850 jongeren bedragen E 5.000 per leerling. Totaal kost deze investering E 4 miljoen en wordt bekostigd uit het W-deel.




Naast bovengenoemde maatregelen wordt voor de korte termijn ingezet op een intensivering van de aanpak van verzuim en schoolverlaten door Bureau Leerplicht Plus. Hiertoe wordt het aantal leerplichtassistenten met 11 uitgebreid naar 25, komt er een uitbreiding van 10 fte van het aantal leerplicht-plus medewerkers voor de daadwerkelijke toeleiding naar jongerenloket, arbeid en/of leerwerkplek van jongeren en wordt de regionale functie van Bureau Leerplicht Plus versterkt. De totale kosten voor deze drie punten bedragen E 2.5 miljoen en worden bekostigd vanuit het W-deel.




De gemeente Amsterdam investeert hiermee in totaal E 6,5 miljoen extra in de bestrijding van schooluitval ten laste van het participatiebudget (W-deel).




Schuldhulp en armoede



Het beroep op armoederegelingen zal door de crisis toenemen. De doelgroep zal groter worden doordat mensen onder de armoedegrens zullen zakken. In eerste instantie (2009) zal het vooral een beroep op schuldhulpverlening betreffen. Voor de schuldhulpverlening geldt immers geen inkomensbeperking, terwijl voor alle andere open eind regelingen als referentiepunt wordt gekeken naar het inkomen op 31 december van het vorig jaar.
Er zijn landelijk reeds voortekenen dat het beroep op schuldhulp en armoederegelingen zal toenemen en dus moeten we voorbereid zijn. De verwachting is dat het beroep op zowel schuldhulpverlening als armoederegelingen met 10% zal stijgen. Om die druk op te vangen is in 2009 ongeveer E 3 miljoen nodig. Dit bedrag valt uiteen in ca. E 1 miljoen voor extra schuldhulpverlening en E 2 miljoen armoederegelingen als de langdurigheidstoeslag, plusvoorziening ouderen, PC regeling en scholieren vergoeding. Dekking voor de extra schuldhulp wordt binnen de bestaande armoedemiddelen gevonden. De toename van 10% vereist alternatieve dekking; de recent aangekondigde rijksmaatregelen in het kader van de crisis, zullen waarschijnlijk voor dit doel kunnen worden ingezet.




Platform Arbeidsmarkt en Onderwijs (PAO)

Het PAO is een samenwerkingsverband tussen onderwijs, bedrijfsleven en de lokale overheid. Het realiseren van een succesvol arbeidsmarktbeleid voor Amsterdam is een van de hoofddoelstellingen van het PAO. Deze doelstelling wint ten tijde van de economische crisis aan belang. In de arbeidsmarkttop die op 23 april 2009 wordt gehouden, zullen betrokken partijen maatregelen afspreken om de lokale arbeidsmarkt te ondersteunen en te stimuleren.




Een aantal maatregelen dat in 2009 zal worden genomen is nu al duidelijk.




Ten eerste wordt ingezet op een dekkend aanbod van stages en een goede begeleiding op de werkplek. Daarnaast zullen praktische maatregelen worden genomen om leer/werkarrangementen te stimuleren en hun aantal te doen toenemen. Ook het opheffen van het verschil tussen vraag en aanbod in verschillende sectoren van de arbeidsmarkt wordt aangepakt.




Hierbij zal gericht ondersteuning worden geboden aan het tot stand brengen van 'matches' in specifieke sectoren. Voor het implementeren van de maatregelen is een extra bedrag van E 600.000 nodig.




Financiële consequenties van de maatregelen



Bovengenoemde maatregelen kosten geld. Een totaalbeeld van de kosten valt op dit moment nog niet te geven, omdat de inzet van mobiliteitscentra, loonkostensubsidie en opleiding niet goed zijn in te schatten. Duidelijk is wel dat deze maatregelen een sterk preventief karakter hebben en dus een inverdieneffect op de uitkeringen zullen hebben. Het (spaarsaldo van het) W-deel zal in ieder geval tot in 2010 ruimte bieden voor de bekostiging van deze maatregelen.




De overige maatregelen - capaciteit DWI, bestrijden VSV, schuldhulp en armoede en PAO - komen uit op een extra bedrag van E 12,1 miljoen. Zoals gezegd wordt het grootste deel van deze investeringen gedekt door het I-en het W-deel van DWI begroting. De capaciteitsuitbreiding van DWI (E 2 miljoen) wordt bekostigd uit de risicoreserve van het I-deel, de kosten van de inzet op VSV á E 6,5 miljoen uit het W-deel. Voor de toenemende druk op armoederegelingen (E 2 miljoen) wordt vooralsnog uitgegaan van dekking door extra rijksmiddelen. Indien de rijksmiddelen niet toereikend zijn, zal dekking worden gezocht binnen de begroting van werk en inkomen en in het bijzonder binnen de post armoedebestrijding.




Resteert een nog te dekken bedrag voor een toenemend beroep op schuldhulpverlening en voor het implementeren van acties vanuit het PAO. Voor (een deel) van dit bedrag worden ombuigingen voorgesteld. Deze ombuigingen betreffen het diversiteitsbudget (E 0,5 mln)    en een deel van de incidentele rijksmiddelen voor talentontwikkeling (E 0,9 mln Aboutalebgelden)   .




Wij willen met deze korte termijn maatregelen Amsterdammers aan het werk houden en krijgen en hen alle mogelijkheden bieden voor een goede start op de arbeidsmarkt.




Hoogachtend,



Freek  Ossel                        Lodewijk  A. Asscher



Wethouder Werk en Inkomen               Wethouder Onderwijs




-----------------------

Er is een onderscheid in de loonkostensubsidie. De verhoging van de loonkostensubsidie (E15.000) is bedoeld voor die mensen die een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben. De 'lage' loonkostensubsidie (van E6.000) is bedoeld voor mensen met een relatief korte afstand tot de arbeidsmarkt




incl. activiteiten in het meerjarenbeleidsplan
De bijstelling van het Diversiteitsbudget wordt mogelijk gemaakt door een meer bescheiden ambitieniveau te hanteren. Door het naar beneden bijstellen van het budget, zullen minder projectsubsidies kunnen worden verleend. Dit leidt echter niet tot het verminderen van bestaande inspanningen op bijv. anti-discriminatie.




Het verminderen van het budget voor talentontwikkeling (totaalbudget van 1,5 mln) is ingegeven door beschikbaarheid van voldoende andere budgetten voor dit doel.

vrijdag 17 april 2009