Expositie `Heksen & Tovenaars' in Museon
Heksen in het Museon
16 april 2009
Vanaf 16 april 2009 is in het Museon in Den Haag de tentoonstelling
`Heksen en Tovenaars' te zien.
De expositie gaat o.a. nader in op historische `heksen'elementen door
middel van begrippen als heksenwaan, heksenprocessen en tortuur. In
het bijbehorende educatieve programma voor de bovenbouw van het
basisonderwijs wordt ingegaan op het onschuldig veroordelen van
heksen. Heksenvervolgingen worden in dit programma gekoppeld aan een
hedendaagse pestsituatie. Een tentoonstelling voor iedereen: leerzaam,
soms een beetje eng en vooral spannend!
Te zien tot en met 1 november 2009.
Haakneus
Iedereen heeft een beeld van hoe een heks er uit ziet. Het is een oud,
lelijk vrouwtje met een haakneus, een grote wrat in haar gezicht en
een puntmuts op haar hoofd. Ze woont in een duister bos in een eng
hutje en roert in een vreemde brij. Ze vliegt op haar heksenbezem naar
een geheimzinnige heksensabbat. Het beeld van mannelijke heksen,
tovenaars, is heel wat minder ontwikkeld. Ongeveer tachtig procent van
de heksen was vrouw en de resterende twintig procent man, maar deze
zijn zo goed als niet afgebeeld. Het beeld dat wij hebben van een heks
is voornamelijk bepaald door illustraties van sprookjes en
volksverhalen. Denk bijvoorbeeld aan de tekeningen van Anton Pieck bij
de sprookjes van Grimm. Ook boeken en films van Harry Potter zitten
vol magie en toverspreuken, verkleedpartijen en vliegende bezemstelen.
In televisieseries zien we tegenwoordig heel andere heksen en
tovenaars: jonge meiden met `heksappeal', die hun magische krachten
niet per definitie gebruiken om kwaad te doen.
Geschiedenis
Veel aandacht wordt besteed aan heksenvervolgingen en heksenprocessen.
Oude afbeeldingen van heksen laten zelden de mensen zien die in
werkelijkheid van hekserij werden beschuldigd.
Vrouwen en mannen van allerlei rangen en standen konden beschuldigd
worden. Het waren niet per definitie arme, oude vrouwtjes die in een
hutje in het bos woonden. Veel vaker was het een buurvrouw, die
bovendien ook helemaal niet zo arm was. De proceskosten werden
namelijk vaak betaald uit de in beslag genomen goederen.
Er zijn tussen ongeveer 1450 en 1750 verschillende pieken geweest in
heksenvervolgingen in West
Europa. Maar er waren ook relatief rustige perioden. Er is ook
duidelijk verschil in de verschillende
regio's. In de Noordelijke Nederlanden bijvoorbeeld, begon de
vervolging van heksen relatief vroeg,
maar het was ook een van de gebieden waarin de vervolging als eerste
stopte.
Boek
Hoe Heks zijn je een steuntje in de rug kan geven geven, is te lezen
in het boek `Hoe word je een heks?' van Anne-Marie Boer. Dit
heksenboek (ISBN 978 90 258 5316 7), geschikt voor iedereen vanaf 9
jaar, is speciaal geschreven naar aanleiding van de tentoonstelling en
kan worden gekocht in de winkel van het Museon.