NOS, Met het oog op morgen, Radio 1
Radio / TV-interview | 17-04-2009
Minister-president Balkenende, na afloop van de wekelijkse
ministerraad over de JSF, Wilders en het profiel van Nederland in het
buitenland
VRAAG
Meneer Balkenende, Alexander Pechtold sprak deze week in een debat
over de JSF over het mañana-kabinet, ik weet niet of u dat gehoord
heeft?
BALKENENDE
Nee, ik heb het niet gehoord.
VRAAG
Nou daar bedoelt hij natuurlijk mee dat dit kabinet maar van alles en
nog wat uitstelt. Bijvoorbeeld vorige week nog de kilometerheffing, nu
dreigt er weer uitstel over de aanschaf van de JSF. Vindt u dit een
treffende typering?
BALKENENDE
Nou eigenlijk niet want wanneer wordt gesproken over de
kilometerheffing, en ik zie het soms ook wel in kranten, is het niet
zo dat wij nu bezig zijn met het fenomeen kilometerheffing onderuit te
halen of voor ons uit te schuiven. Het enige dat aan de orde is, dat
is wanneer kun je feitelijk beginnen met de kilometerbeprijzing voor
vrachtwagens. Het idee was om dat te proberen eind 2011, maar er is
een aantal technische dingen dat een rol speelt, waardoor dat gewoon
wat later zal zijn. Dat laat volstrekt onverlet dat het systeem zal
worden ingevoerd. Dus dat heeft niets te maken met uitstel.
VRAAG
Ja maar uiteindelijk worden ons jaartallen beloofd: dan worden er
dingen ingevoerd, dan wordt een besluit genomen over de JSF. Maar het
wordt wel later. Een normaal mens noemt dat toch uitstel of niet?
BALKENENDE
We weten allemaal dat kilometerbeprijzing dat we gaan introduceren dat
dat heel veel vragen meebrengt. Vragen op het gebied van hoe zit de
techniek in elkaar? Hoe werkt het systeem? Wat is er allemaal voor
nodig? Kun je het als je het gaat introduceren, kan dat op een
verantwoorde manier gebeuren? Waar zitten de mogelijke risico's? En
het zijn ingewikkelde vragen, en het gaat natuurlijk om het totale
wagenpark.
VRAAG
Ja dat begrijp ik wel. Laten we van de kilometerheffing wegblijven,
dat hebben we ook een week geleden besproken. Laten we naar de JSF
gaan. Is uitstel van het besluit tot aanschaf van de JSF voor u
eigenlijk een optie?
BALKENENDE
Nou er zijn natuurlijk twee dingen aan de orde. Het ene is dat de
testtoestellen, er zijn afspraken over gemaakt in het coalitieakkoord
en dat zou dus in deze tijd gaan gebeuren. En het tweede punt is het
besluit tot de aankoop van de toestellen, en dan definitief. Dat zou
volgend jaar gebeuren. Nou ik hoor natuurlijk ook de discussies die
spelen. Wat betreft de rol van het kabinet is de positie wel
duidelijk. We hebben een afspraak gemaakt rondom testtoestellen, maar
we hebben natuurlijk ook een parlement waarin opvattingen over bestaan
en volgende week zal een debat plaatsvinden en zullen we zien hoe de
kaarten dan liggen.
VRAAG
Maar vooralsnog houdt u vast aan 2010?
BALKENENDE
Het heeft nadrukkelijk mijn voorkeur. Sterker nog het is afspraak die
gemaakt is in het coalitieakkoord en het is ook nog eens zo dat
wanneer je iets afspreekt dan bindt dat partijen tenzij partijen in
onderling goedvinden, in onderlinge overeenstemming, wat anders
besluiten.
VRAAG
En minder toestellen aanschaffen, is dat een optie voor u?
BALKENENDE
Nou daar doe ik helemaal geen uitspraken over. Laten we eerst maar
even het debat afwachten van volgende week. Het is een ingewikkelde
kwestie, het is een gevoelige kwestie, dat is het eigenlijk al jaren.
Ook in de kabinetsformatie is er lang over gesproken. Goed, er zijn
afspraken over gemaakt en laten we het debat in de Kamer maar eens
afwachten.
VRAAG
Bent u het met mij eens dat het regeerakkoord op dit punt niet
helemaal helder is?
BALKENENDE
Hoezo?
VRAAG
Ik hoorde bijvoorbeeld ook staatssecretaris Jack de Vries deze week
zeggen van: ja die aanschaf van die twee testtoestellen, dat zijn
coalitieafspraken, dat staat in het regeerakkoord. Ik heb hier de
tekst voor me en daar staat wel in dat er een besluit wordt genomen
over de aanschaf van testtoestellen, maar er staat geen aantal bij
bijvoorbeeld.
BALKENENDE
De gehele context waarin er steeds over is gesproken, daar kunnen
partijen denk ik niet om heen, om datgene wat ook iedereen wel weet
waarom het gaat, namelijk twee testtoestellen.
VRAAG
Dus daarover is geen discussie wat u betreft?
BALKENENDE
Je kunt dingen gaat uitleggen, maar er is natuurlijk niets voor niets
op deze manier over gesproken al geruime tijd.
VRAAG
Vervolgens gaat het regeerakkoord verder en dan staat er de zin: op
basis van de herijking en de vergelijking voor wat betreft prijs,
kwaliteit en levertijd met mogelijke andere toestellen zal het kabinet
in 2010 besluiten aan de Tweede Kamer voorleggen over vervanging van
de F16-toestellen. Dan denk ik: besluiten voorleggen aan de Tweede
Kamer? Dat kan zijn: we gaan het doen. Dat kan zijn: we stellen het
uit, we doen het helemaal niet. Dus wat dat betreft is dat eigenlijk
ook wel weer een formulering waar ruimte in zit.
BALKENENDE
Dat zal moeten blijken. Overigens u citeert het goed en het geeft ook
wel aan, de formulering uit het coalitieakkoord, dat we te maken
hebben met tal van factoren die bekeken moeten worden. Je gaat niet
over één nacht ijs met dit soort beslissingen. Dat kan ook gewoon
niet. Het zijn hele belangrijke beslissingen. En dat moet je
verstandig doen, verstandig voorbereiden. En daar is ook tijd mee
gemoeid en dat zal dan wel blijken hoe het zich ontwikkelt en dat het
gewoon pittige vragen zijn, dat weten we ook wel.
VRAAG
Maar is dit niet eigenlijk de valkuil van regeerakkoorden? Dan is het
verleidelijk om een bepaalde formulering te kiezen waar iedereen dan
mee akkoord kan gaan en dan 2/3 jaar later ja dan komt dat onderwerp
echt op de politieke agenda en dan loop je eigenlijk aan tegen die min
of meer toch vage afspraken?
BALKENENDE
Ik vind het allemaal niet zo vaag hoor.
VRAAG
Dat is het punt. Voor u is het duidelijk wat er staat, maar anderen
interpreteren dat toch weer anders.
BALKENENDE
Ja maar goed, dat zal dan moeten blijken in discussies. Het gaat mij
er om dat er helderheid is ten aanzien van de testtoestellen, dat is
ook van belang want we praten ook over Nederlandse betrokkenheid bij
de verdere ontwikkeling van zo'n vliegtuig. Dat heeft te maken met de
rol van het bedrijfsleven, dat hangt ook samen met het hebben van
werkgelegenheid. Dat zijn allemaal zaken die van grote betekenis zijn.
U weet ook dat er concurrenten zijn. We weten ook dat er heel veel
vragen worden gesteld over de aanschaf van zo'n toestel. De
geschiedenis heeft altijd geleerd dat straaljagers steevast leiden tot
discussies, nou dat zien we nu ook. Dus wat dat betreft vind ik het
ook niet zo merkwaardig dat er gewoon vragen zijn. Dat hoort er
eigenlijk altijd wel bij.
VRAAG
Ja dan naar u favoriete onderwerp: Geert Wilders en Fitna 2. Kijkt u
er al naar uit naar de film?
BALKENENDE
Ach ik heb er kennis van genomen.
VRAAG
Dat klinkt bijna laconiek.
BALKENENDE
Kijk, ik heb vorige week gezegd: zullen we nu eens deze week het twee
dagen over de heer Wilders hebben en misschien zouden we ons deze week
tot één dag moeten beperken. Nee, ik heb wel een grote kop in één van
de kranten gezien en ik heb het gelezen en we wachten maar eens af.
VRAAG
Ik begrijp op zich wel deze opstelling, maar bij zijn deel 1 heeft u
zelfs een keer het woord crisis in de mond genomen. Er werden
draaiboeken gemaakt voor rellen in het binnenland, ambassadeurs kregen
instructies en nu zegt u: nou, we zullen wel eens zien. Ik vind dat
toch een opmerkelijk verschil moet ik zeggen.
BALKENENDE
Ik heb er kennis van genomen en we wachten af wat er verder gaat
gebeuren, maar ik heb geen zin om hier week in, week uit over te
praten.
VRAAG
Nee dat begrijp ik wel maar...
BALKENENDE
Nee er zijn echt belangrijkere zaken in Nederland aan de orde.
VRAAG
Maar toen was dat volgens mij echt het belangrijkste, daar bent u zelf
heel erg druk mee geweest toen.
BALKENENDE
Dat was ook in die context een andere discussie, want toen hadden we
te maken met de dreiging dat er wel eens erge dingen zouden kunnen
gebeuren aan het einde van de film, die beledigend zouden zijn, die
grote gevolgen zouden kunnen hebben. Dat betekent dat we buitengewoon
alert zijn geweest ten aanzien van de film. Dat heeft heel veel tijd
en energie gekost en ik denk ook dat het goed is geweest dat we het zo
hebben aangepakt. We krijgen daar overigens ook heel erg veel
waardering voor vanuit tal van landen.
VRAAG
Maar is het dan niet handig om nu ook weer alert te zijn en de vinger
aan de pols te houden? Want als er dan weer zo'n gevaarlijke eindscene
komt dan moet u toch weer alles gaan optuigen.
BALKENENDE
Ik heb begrepen dat de film volgend jaar naar buiten zal komen. We
hebben nog een hele tijd.
VRAAG
Brengt Wilders Nederland in gevaar door weer een film te maken?
BALKENENDE
Nou het is de vraag hoe je je in het buitenland wilt profileren. De
heer Wilders doet het op zijn manier, ik doe het op mijn manier. Ik
vind het veel belangrijker dat Nederland een land is dat veel doet op
het gebied van economische contacten, dat bedrijven wereldwijd
opereren, dat je orders binnenhaalt, daar hebben we wat aan in
Nederland. Ik geniet ervan als ik mensen zie die zich willen inzetten
voor anderen in de wereld. Dat kan zijn via ontwikkelingssamenwerking,
dat gebeurt evenzeer met bedrijven die zich inzetten voor goede
maatschappelijke doelen. Je ziet vaak prachtige voorbeelden. Dat is
Nederland op z'n best. Nederland dat cultureel meetelt wereldwijd. We
hebben nu bijvoorbeeld binnenkort weer de Hermitage, een machtig
evenement in Amsterdam dat geopend zal worden door onze koningin en
president Medvedev. Dat zijn zaken waarin Nederland zich kan
excelleren in het buitenland en het is net welk profiel wil je als
Nederland?
VRAAG
Goed ik dank u wel en ik doe u wellicht een riskante belofte: in het
volgende gesprek zal ik het niet hebben over de heer Wilders.
BALKENENDE
Dat is een mooi voornemen
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, PS)
Ministerie van Algemene Zaken