Ministerie van Economische Zaken


> Retouradres Postbus 20101 2500 EC Den Haag
Bureau Secretaris-
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Generaal

Binnenhof 4
2513 AA 's-GRAVENHAGE Bezuidenhoutseweg 30
Postbus 20101
2500 EC Den Haag
T 070-3798911 (algemeen)
www.ez.nl
Behandeld door
drs. M.J. Koolen
T 070 379 73 76
F 070 379 77 01
m.j.koolen@minez.nl
Datum 20 april 2009
Ons kenmerk
A/BSG/ 9074476
Betreft Kamervragen lid Van der Ham vlucht naar Angola Bijlage(n)
---


Hierbij bied ik u, mede namens de minister van Financiën, de antwoorden aan op
de vragen van lid Van der Ham, kenmerk 2009Z05936, ingezonden 31 maart
2009.

---

Is het waar dat u met een privéjet op werkbezoek bent geweest naar Angola?
Waarom heeft u voor deze dure oplossing gekozen, ter waarde van 102.000 in
vergelijking met bijvoorbeeld 10 retourtickets van circa 4500 (businessclass)?
Is er voldoende naar de goedkopere opties gekeken? Vindt u deze onnodige
uitgave verantwoord?

---

Is het door u in het AD van 30 maart jl. genoemde bedrag van 102.000 inclusief
BTW?1

---

Waarop baseert u het door u genoemde bedrag van 7.000 euro voor een
businessclass ticket?

---

Heeft u meerdere reisaanbieders benaderd om u een concurrerend voorstel te
doen? Zo, ja hoeveel aanbieders heeft u benaderd? Wat was de hoogte van de
verschillende offertes (inclusief BTW)? Kunt u die de Kamer doen toekomen?

---

Nu uit onderzoek van RTL Nieuws en D66 blijkt dat een businessclass ticket naar
de bestemming in Angola 4500 kost, is het dus waar dat u meer dan twee keer
zoveel als nodig hebt uitgegeven aan deze reis?2

Antwoord vragen 1 t/m 5
Van 29 maart tot en met 1 april heb ik een bezoek gebracht aan Angola. Dit
bezoek stond in het teken van het bevorderen van goede economische relaties
tussen Nederland en Angola. Belangrijke elementen waren de samenwerking op
het gebied van olie en gas, infrastructuur, transport en havenontwikkeling.
Angola is één van de Afrikaanse landen met de grootste gasreserves en heeft
vooral veel te bieden op het gebied van LNG (Liquefied Natural Gas). Angola is, in


1 Algemeen Dagblad, 30 maart 2009: "Van der Hoeven vliegt voor ton naar Angola"
2 www.rtlnieuws.nl
Pagina 1 van 3


Bureau Secretaris-
Generaal

de persoon van de minister van Petroleum de heer Vasconcelos, momenteel
voorzitter van de OPEC. Ons Kenmerk
Een bezoek aan dit land past binnen de kabinetsdoelstelling om Nederland te A/BSG/ 9074476
positioneren als gasrotonde van Noordwest-Europa. Internationale energiemissies
zoals naar Angola passen in de strategie, zoals beschreven in het vorig jaar mei
gepubliceerde Energierapport (kamerstuk 2007-2008, 31510, nr. 1). Vanuit de
Tweede Kamer werd in relatie hiermee bij motie Ten Hoopen c.s. (kamerstuk
2008-2009, 31700 XIII, nr. 44) aangedrongen op meer focus op andere
gasproducerende landen dan Rusland alleen.

Parallel aan mijn missie heeft een bedrijvenmissie bestaande uit 36 Nederlandse
bedrijven een bezoek aan Angola gebracht. Zoals gebruikelijk was in het
programma een aantal gezamenlijke activiteiten opgenomen. De resultaten van
beide missies zijn ronduit positief. Zowel voor de bedrijven als voor de overheid
geldt dat de relaties tussen beide landen zijn geïntensiveerd en dat de gesprekken
mogelijkheden bieden voor verdere toekomstige samenwerking.
Ik heb bilaterale gesprekken gevoerd met de premier, drie ministers (Petroleum,
Economische Zaken, Transport) en drie viceministers (Buitenlandse Zaken,
Energie en Onderwijs). Tevens heb ik, samen met mijn Angolese collega van
Economische Zaken, een bedrijvenseminar geopend, deelgenomen aan een
rondetafeldiscussie met vertegenwoordigers van de Angolese overheid en
wetenschappelijke wereld en bilaterale gesprekken gevoerd met cruciale partners
op het terrein van energie, zoals bijvoorbeeld de CEO van staatsbedrijf Sonangol /
Sonangas. Ter afronding van mijn bezoek heb ik samen met de Angolese minister
van Economische Zaken een intentieverklaring voor een investerings-
overeenkomst (IBO) getekend.
Dankzij de samenwerking met de Nederlandse overheid hebben de in LNG
geïnteresseerde Nederlandse bedrijven toegang kunnen krijgen om gesprekken
over eventuele samenwerking op het terrein van LNG te kunnen voeren. Ook voor
de meegereisde bedrijven uit andere sectoren hebben we de juiste deuren weten
te openen.

Ten aanzien van de vlucht geldt dat bij dergelijke bezoeken altijd eerst gekeken
wordt naar de mogelijkheid van lijnvluchten binnen de data, zoals vastgelegd in
de strategische reisagenda. Mijn departement boekt, evenals uw Kamer, reizen
bij reisbureau ATP (Advanced Travel Partner) Government Travel en niet via
internetsites. Boeken via ATP Government Travel heeft als voordeel dat dit ruimte
biedt tot bijvoorbeeld wijzigingen in reserveringen op het laatste moment, door
middel van flexibele tickets en prijsafspraken, iets wat relatief vaak voorkomt.
ATP Government Travel heeft als opdracht om, gegeven de randvoorwaarden,
de meest economische variant (de beste optie qua reisduur, overstaptijd en prijs)
te boeken.
In dit geval is mij gemeld dat er geen directe lijnvluchten tussen Nederland en
Angola zijn. Alle lijnvluchten naar Angola (uitsluitend naar de hoofdstad Luanda)
kennen een of meerdere tussenstops, wat leidt tot een relatief lange reistijd.
Bovendien vliegen de meeste maatschappijen (BA, Lufthansa en Brussels Airlines)
slechts 1 keer per week op Luanda. Alleen TAP vliegt 5 keer per week. De prijs
van de tickets die ATP Government Travel ons aanbood, bedroeg 6700,- per
persoon. Voor de EZ-delegatie zou dit, voor de vlucht Nederland - Angola,
neergekomen zijn op een bedrag van 67.000,-.
Belangrijk onderdeel van de reis was een bezoek aan Soyo, het grootste LNG-
project van Angola. Hiervoor is een binnenlandse vlucht in Angola vereist.
Complicatie hierbij is dat alle vliegmaatschappijen van Angola op de zwarte lijst
van de EU staan, zodat moest worden uitgeweken naar een vliegmaatschappij uit
een naburig land. Op basis van de opgevraagde offertes bleken de kosten voor
Pagina 2 van 3


Bureau Secretaris-
Generaal

een dergelijke vlucht ruim 23.000,-. Daarmee zou het totale bedrag zijn
uitgekomen op ruim 90.000,- (inclusief BTW). Ons Kenmerk
A/BSG/ 9074476
Gezien de tijdrovende en niet in het reisschema passende lijnvluchten en het
totale kostenplaatje is gekeken naar mogelijkheden om de gehele reis per charter
te boeken. In eerste instantie is gekozen voor het regeringsvliegtuig (KBX). Deze
bleek qua prijs vergelijkbaar te zijn met de ticketkosten (ca. 66.000,- inclusief
BTW) en qua tijd en flexibiliteit veel voordelen te bieden. Dit toestel bleek echter
niet te kunnen landen op de landingsbaan in Soyo, zodat ook de hierboven
genoemde charter nodig bleef. In maart werd duidelijk dat het regeringstoestel
niet beschikbaar was (i.v.m. G20) en is gekeken naar alternatieven. Allereerst
naar de Gulfstream van Defensie, deze bleek evenmin te kunnen landen op Soyo
waardoor het totale bedrag uitkwam op ca. 120.000,- inclusief BTW. Vervolgens
zijn bij twee reisaanbieders in totaal vijf offertes opgevraagd binnen de
tijdskaders van deze reis voor toestellen die ook zouden kunnen landen op de
landingsbaan van Soyo (zie bijgevoegd overzicht). De bedragen liepen uiteen van
ca. 102.000,- tot ca. 170.000,- inclusief BTW. Er is gekozen voor de
goedkoopste offerte.
De enige opties om de kosten van deze reis substantieel te drukken waren om het
bezoek aan de LNG-fabriek in Soyo te annuleren, dan wel om in het geheel niet
naar Angola te gaan. Gezien het belang van een dergelijke reis en het bezoek aan
Soyo voor overheid- en bedrijfsleven ­ en daarmee uiteindelijk voor de
energievoorzieningszekerheid van de Nederlandse consument ­ is besloten om dit
niet te doen en de reis vorm te geven zoals geschetst.


(w.g.) Maria J.A. van der Hoeven
Minister van Economische Zaken

Pagina 3 van 3

Bijlage 1: Overzicht


Vliegtuigtype KBX (regeringstoestel)
Configuratie 24 stoelen
Vliegtijd Ca. 10.40 uur * Dit is inclusief 2 fuel-stops in Algerije en Kameroen
Charterprijs . 66.000,- (exclusief vlucht Soyo: ca. 23.000,-)

Vliegtuigtype Gulfstream (Defensie)
Configuratie 11 stoelen
Vliegtijd Ca. 09.20 uur * Dit is inclusief 1 fuel-stop in Tunis
Charterprijs . 95.696,- (exclusief vlucht Soyo: ca. 23.000,-)

Optie 11
Vliegtuigtype Falcon 2000 EX (2 motorige heavy jet)
Configuratie 10 stoelen
Vliegtijd Ca. 09.50 uur * Dit is inclusief 1 fuel-stop in Tamanrasset, Algerije
Charterprijs . 102.575,- All inclusive

Optie 2
Vliegtuigtype Falcon 900B (2 motorige heavy jet)
Configuratie 14 stoelen
Vliegtijd Ca. 09.50 uur * Dit is inclusief 1 fuel-stop in Tamanrasset, Algerije
Charterprijs .120.500,- , All inclusive

Optie 3
Vliegtuigtype Falcon 2000 EX (2 motorige heavy jet), bouwjaar 2002
Configuratie 10 stoelen
Vliegtijd ca. 9.20 uur * Dit is inclusief 1 fuel-stop in Tunis
Charterprijs 138.500,- All inclusive

Optie 4
Vliegtuigtype Falcon 900EX Easy ( 2 motorige heavy jet), bouwjaar 2004
Configuratie 10 stoelen
Vliegtijd Ca. 9.00 uur (non-stop)
Charterprijs 151.500,- All inclusive

Optie 5
Vliegtuigtype Global Express BD700 (2 motorige heavy jet) bouwjaar 2000
Configuratie 12 stoelen
Vliegtijd Ca. 8.30 uur (non-stop)
Charterprijs 170.500,- All inclusive * kan bij nader inzien niet landen in Soyo

1 Voor deze optie is gekozen. Opmerking hierbij is dat de luchtvaartmaatschappij uiteindelijk heeft besloten tot
een tussenstop in Tozeur (Tunesië) in plaats van Tamanrasset (Algerije).


---- --