Ingezonden persbericht
Persbericht, 20 april 2009
Juliana en Bernhard van Nederland
Als koningin Beatrix abdiceert wordt kroonprins Willem-Alexander koning. Hoe zal hij zich noemen? Volgens de Haagse toneelschrijver Michel Meissen kan dat koning Willem IV, maar ook koning Alexander I zijn. Hij speculeert daarop in zijn nieuwste toneelstuk dat op 25 en 26 april speelt in Muzee Scheveningen. Zijn argument: het slechte koningschap van Willem III. De dubbele voornaam die Willem-Alexander bij zijn geboorte heeft gekregen opent die mogelijkheid. Overigens zou de keuze van de naam Alexander breken met een eeuwenlange Oranjetraditie die vijf stadhouders en drie koningen kende met de naam Willem.
Juliana en Bernhard van Nederland is theater dat de suggestie weet te wekken dat het hele leven van Juliana en van Bernhard aan de toeschouwers voorbij trekt. Een schijnbaar onmogelijke opgave die dankzij de professionele cast met Ellen Verheij als koningin Juliana, Ron van Lente als prins Bernhard en Willem Drees, Freya Ligtenberg als verteller en als Greet Hofmans tot een goed einde wordt gebracht.
Het stuk werd zes maal eerder uitgevoerd in maart 2009. Yvonne Keuls, die een voorstelling bijwoonde, kwalificeerde het stuk en de uitvoering als 'sterk'.
Juliana en Bernhard van Nederland toont het koninklijk echtpaar in lief en leed, in hoogte- en dieptepunten, met een gezamenlijke voorkeur voor bijzondere mensen waaronder helderzienden. Na hevige conflicten blijken zij uiteindelijk losjes en toch stevig verbonden in een gemeenschappelijke liefde voor hun vier dochters, schoonzoons en kleinkinderen.
Juliana en Bernhard van Nederland: zaterdag 25 april om 16.00 en 20.00 uur, zondag 26 april om 11.30 en 16.00 uur in Muzee Scheveningen, Neptunusstraat 92. Parkeren: parkeergarage Nieuwe Parklaan 248, bij Circustheater - 5 minuten wandelen van Muzee Scheveningen. Kaarten 15 euro, kassa Muzee Scheveningen. tel. 070 3500 830. (www.muzeescheveningen.nl)
Achtergrondinformatie
Reden voor de opvoering
Juliana is op 20 maart 2009 vijf jaar geleden gestorven en op 30 april honderd jaar geleden geboren. Bernhard is op 1 december 2009 vijf jaar geleden overleden. Dat alles rechtvaardigt bijzondere aandacht voor Juliana en Bernhard in 2009.
Het ontstaan van het stuk
Verhalen en monologen rond het Huis van Oranje schreef Michel Meissen - in eenvoudige, heldere en compacte stijl - rond 2000. In 2002 maakte hij daar theater van met leerlingen van de Dalton Den Haag.
In 2003 schreef Meissen een eerste versie van het toneelstuk Juliana en Bernhard van Nederland. Het stuk bleef in de la. Wel kwam bijvoorbeeld naar buiten Amalia en haar mannen (rond Amalia van Solms) en Rokken rond Constantijn (rond Constantijn Huygens). In de winter van 2008 bracht een nieuw boek van Cees Fasseur feitelijke correspondentie naar buiten van Juliana met Greet Hofmans. Dat maakte het mogelijk om Greet Hofmans als sprekend personage in het toneelstuk in te voeren, een interessante verrijking. Al eerder was ook Willem Drees als sprekend personage in het stuk opgenomen. Willem Drees was voor Juliana minstens zo belangrijk als Greet Hofmans.
Bijzonder Haags theater
Juliana en Bernhard van Nederland past als toneelstuk bij Den Haag en is vernieuwend theater. Meissen noemt zijn werkwijze Historisch Belevingstheater (meer hierover op www.meissen.nl). Het is een spel met tijd en ruimte waarin naast dramatiek ook ironie en humor het publiek meenemen op een historische ontdekkingsreis.
Het karakter van Juliana
Aan het slot van het toneelstuk, zegt Juliana - ze is dan al gestorven, maar dat blijkt in dit toneelstuk geen probleem: Veel was anders.
Deze opmerking verwijst naar Juliana's dagboeken die eerst in 2054 uitkomen. Eerst in 2054 kan het leven van Juliana als mens werkelijk onderwerp zijn voor een boek. Voor toneel ligt dat anders, omdat toneel bij uitstek geschikt is voor suggestie en open plekken laat die de toeschouwer kan invullen. Intonatie en lichaamshouding vertellen daarbij een eigen verhaal.
Meissen baseerde zich voor het karakter van Juliana op wat over haar geschreven is. Uit het vele materiaal zijn keuzes gemaakt, soms was een kleine aanduiding voor hem belangrijk. Een voorbeeld daarvan was een summiere verwijzing van Elsbeth Etty, in haar proefschrift over Henriette Roland Holst, naar het belang van deze felle socialiste en schrijfster voor de generatie protestants-christelijke studenten waartoe ook Juliana behoorde. Op verzoek van Leidse studenten schreef Roland Holst het leekenspel Kinderen van dezen tijd. Juliana wilde dat per se zien. Een brief van Roland Holst voor het verlenen van amnestie aan gevangenen bij haar huwelijkssluiting werd gehonoreerd. Juliana raakte goed bevriend met Willem Drees in de vele jaren dat hij minister-president was. Ook daarna bleef die vriendschap intact. Deze persoonlijke voorkeuren van Juliana passen bij de links-sociale pacifistische keuzes die zij voorstond en die haar in de smalle marges van het koningschap werden gelaten.
Wat er niet in staat
Het stuk kent een hoog tempo en heeft een hoge informatiedichtheid. Om de vaart er in te houden zijn vijf dagen voor de première nog passages geschrapt. Sommige daarvan gingen de schrijver wel aan het hart. Een voorbeeld;
BERNHARD: 1974. Minister-president Den Uyl is met ministers naar de finale gekomen van het wereldkampioenschap voetbal in Duitsland. Na afloop biedt de Beierse regering een diner aan. De heren van de PvdA komen binnen, onder aanvoering van Den Uyl: als slecht geklede provo's, terwijl alles in donker pak of smoking is. Dus zeg ik tegen de minister-president van Beieren: kun je die kerels er niet uit laten smijten? Het wordt bijna een rel, duwen en trekken. Daar gaan ze, de heren. Één wijst naar mij. De prins, hoor ik hem zeggen, wil dat we hier zijn. Ik maak het gebaar van de man die geheel machteloos staat, lach stiekem in mijn vuistje. De heren.