Wageningen Universiteit en Researchcentrum
voor prof.dr. marten scheffer
Spinoza-toekenning voor prof.dr.
Marten Scheffer
9 jun 2009
Onderdeel: Wageningen Universiteit
Verheugd en met trots heeft Wageningen Universiteit kennis genomen van
de toekenning van de NWO-Spinozapremie 2009 aan prof.dr. Marten
Scheffer, hoogleraar Aquatische ecologie en waterkwaliteitsbeheer. Het
is de derde achtereenvolgende keer dat een onderzoeker van Wageningen
Universiteit de hoogste Nederlandse wetenschappelijke eer te beurt
valt. Het premiebedrag bedraagt 2,5 miljoen euro.
Marten Scheffer ontvangt de NWO-Spinozapremie 2009 voor zijn
verrassende onderzoek naar het optreden van plotselinge omslagen
complexe systemen zoals de natuur, het klimaat en zelfs in de
maatschappij. De belangrijkste publicaties verschenen in de
internationaal meest toonaangevende wetenschappelijke tijdschriften,
zoals Nature en Science.
Scheffer schreef ook verschillende boeken. Voor het Nederlandse
taalgebied schreef hij met een collega het populair-wetenschappelijke
boek Vijver, sloot en plas; een veldgids waarin op eenvoudige wijze
wordt uitgelegd hoe deze ecosystemen werken.
Voor wetenschappelijk publiek schreef hij het inmiddels klassieke
âEcology of Shallow Lakesâ. Deze maand is juist zijn nieuwe boek
uitgekomen 'Critical Transitions in Nature and Society'. Dat boek
behandelt de centrale thematiek van veel van Schefferâs werk: Het
verschijnsel dat geleidelijke veranderingen de veerkracht van een
systeem kunnen ondergraven waardoor het ongemerkt fragiel wordt en
daardoor bij de minste geringste verstoring verrassend kan omslaan
naar een geheel andere toestand. Ondiepe meren bijvoorbeeld kunnen
door voortdurende toevoer van voedingsstoffen plotseling omslaan van
helder naar troebel. Omdat beide toestanden stabiel zijn, is een
terugkeer van troebel naar helder vaak alleen mogelijk door rigoureuze
maatregelen (zoals het tijdelijk verwijderen van de vis uit het
troebele meer). Scheffer liet zien dat soortgelijke omslagpunten
bestaan in verschillende ecosystemen, zoals de Sahara of koraalriffen,
maar ook in het klimaat en in complexe maatschappelijke systemen. Zijn
werk verklaart waarom samenlevingen systematisch erg laat zijn in hun
respons op nieuwe problemen, en waarom attitudes na lange periodes van
onveranderlijkheid, plotsklaps massaal kunnen veranderen.
Naast zijn werk aan kantelpunten in complexe systemen, ontwikkelde
Scheffer met zijn collega Egbert van Nes een radicaal nieuwe theorie
voor de evolutie van het immense aantal soorten op aarde, die
suggereert dat de bulk van de soorten âmeer van hetzelfdeâ en dat dus
niet alle soorten een eigen niche hebben. Ook liet hij met anderen
zien dat ecosystemen fundamenteel chaotisch zijn, en daardoor in hoge
mate onvoorspelbaar.
Aan Wageningen Universiteit geeft prof. Marten Scheffer leiding aan
leerstoelgroep Aquatische ecologie en waterkwaliteitsbeheer die meer
dan dertig medewerkers telt.
---
Contact
Meer informatie:
Jac Niessen
0317 - 485003
jac.niessen@wur.nl