Ministerraad
Kabinet wil verkiezingen waterschappen verbeteren
Persbericht | 19-06-2009
Uit de evaluatie van de waterschapsverkiezingen blijkt dat er
aanleiding is om onderzoek te doen naar alternatieve mogelijkheden
voor deze verkiezingen. De opkomst van de verkiezingen is laag, maar
de waterschappen verdienen een stevig democratisch draagvlak. De
ministerraad heeft op voorstel van staatssecretaris Huizinga van
Verkeer en Waterstaat, mede namens staatssecretaris Bijleveld-Schouten
van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, ingestemd met
toezending van een brief over dit onderwerp aan de Tweede Kamer.
Het kabinet wil onderzoeken of bijvoorbeeld gemeenteraden of
Provinciale Staten de waterschapsbesturen voortaan zouden moeten
kiezen in plaats van de burger. Daarnaast wordt bezien of de directe
waterschapsverkiezingen wellicht beter gelijktijdig met
gemeenteraadsverkiezingen of de verkiezingen van Provinciale Staten
georganiseerd kunnen worden.
In 2007 is de Wet modernisering waterschapsbestel in werking getreden.
Met deze wet is het belastingstelsel vereenvoudigd, de samenstelling
van het bestuur veranderd en het verkiezingsstelsel gewijzigd. Het
streven is om daarmee te komen tot een transparanter belastingstelsel,
een sterkere band tussen kiezer en kandidaten en een hogere
democratische legitimiteit. Om te toetsen of de nieuwe wet inderdaad
deze effecten heeft gehad zijn vier verschillende evaluaties
uitgevoerd. Eén daarvan gaat in op de effecten van het nieuwe
belastingstelsel, drie andere evaluaties hebben betrekking op de
verkiezingen.
De evaluaties wijzen uit dat bij alle waterschappen rechtmatige
verkiezingen hebben plaatsgevonden en dat er tijdig nieuwe besturen
zijn ingesteld. De verdeling van zetels over de verschillende
categorieën in de besturen is conform de verwachtingen veranderd. De
nieuwe samenstelling van de besturen geeft een betere invulling aan de
relatie betaling - zeggenschap door de toename van het aantal
vertegenwoordigers van ingezetenen. Ook zijn de lastenverschuivingen
tussen de verschillende categorieën (agrarisch, eigenaren
natuurgronden, bedrijven en huishoudens) in lijn met de verwachtingen.
Om deze reden is er geen aanleiding om het nieuwe belastingssysteem te
herzien.
Uit deze onderzoeken blijkt verder dat ondanks het nieuwe
verkiezingsstelsel de opkomst van de verkiezingen ongeveer gelijk is
gebleven aan de opkomst in 2004, gemiddeld tussen de 18 en 28 procent.
Het lijstenstelsel en het organiseren van gelijktijdige verkiezingen
voor alle waterschappen heeft de opkomst niet verhoogd. De
waterschappen staan ver van de burger af, terwijl zij met hun unieke
kennis en vaste budget aan de basis van de waterveiligheid van
Nederland staan.
Het onderzoek naar een andere vorm van verkiezingen kan een
fundamentele wijziging voor dit bestuursorgaan gaan inhouden. Daarom
worden de betrokken organisaties zoals de Unie van Waterschappen, het
IPO, LTO en de Kamers van Koophandel bij het onderzoek naar de
alternatieven betrokken. Omdat de volgende verkiezingen al in 2012
zijn en een verandering van het systeem vóór die tijd niet haalbaar
is, wordt parallel aan het onderzoek ook bekeken hoe het huidige
systeem van poststemmen kan worden verbeterd.