19 juni 2009
Gemeenteraden veranderen massaal vergadervorm
Sinds de invoering van het dualisme in 2002 heeft meer dan 80% van de gemeenteraden het vergaderstelsel in meer of mindere mate gewijzigd. De gemeenten die het commissiestelsel hebben losgelaten zijn het meest succesvol in het bereiken van de doelstellingen die zij met de wijziging beoogden. Het loslaten van het commissiestelsel is echter geen garantie voor succes. De vernieuwing en doorontwikkeling van het vergaderstelsel is een kwestie van lokaal maatwerk. De invoering van de wet dualisering gemeentebestuur in 2002 is in de meeste gemeenten aanleiding geweest om de manier van werken en vergaderen nader tegen het licht te houden. De meeste gemeenten hebben daarbij de verhouding tussen raadsvergaderingen en commissievergaderingen veranderd. Dat blijkt uit een onderzoek naar de ervaringen van raadsgriffiers met vernieuwende vergadervormen.
Met dit online onderzoek hebben de griffiers van de initiatiefgroep 'burgers en gekozen burgers' een eerste nulmeting uitgevoerd van de huidige vergadervormen van gemeenteraden in Nederland. Dr. Marcel Boogers, verbonden aan de Universiteit van Tilburg, heeft de onderzoeksresultaten vertaald in de rapportage: 'Nieuwe vergadervormen van gemeenteraden: meer doelmatigheid, meer democratie en meer debat.'
Er lagen verschillende doelstellingen ten grondslag aan het wijzigen van de manier van vergaderen van de gemeenteraden. Zo werd beoogd de doelmatigheid van de besluitvorming te bevorderen en de werkdruk van raadsleden te verminderen, de democratische invloed van de raad en burgers te vergroten, of de kwaliteit van het debat te versterken. Als gekeken wordt naar de mate waarin de verschillende veranderingen aan het vergaderstelsel bijdragen aan het bereiken van de beoogde doelstellingen, dan blijkt het loslaten van de commissiestructuur het meest succesvol. Daarentegen is de vernieuwing van het vergaderstelsel en de doorontwikkeling ervan vooral een kwestie van maatwerk: toegesneden op de lokale verhoudingen en de cultuur die hierin tot ontwikkeling is gekomen.
De vernieuwing van het vergaderstelsel blijkt enig effect te hebben op de doelstelling om raadsvergaderingen aantrekkelijker te maken voor inwoners en de inbreng van inwoners op de besluitvorming te stimuleren. Volgens bijna een op de drie griffiers worden raadsvergaderingen vaker of beduidend vaker bezocht. Tweederde geeft aan dat er weinig verschil te merken is in het aantal bezoekers. De griffiers denken dat mondeling contact met een of meerdere raadsleden de meest effectieve manier is om als inwoner invloed uit te oefenen op de besluitvorming van de gemeenteraad. De meeste griffiers geven aan dat er nog wel ruimte voor verbetering is. Zij beoordelen de relatie tussen raad en burger in hun gemeente over het algemeen met een rapportcijfer tussen de 6 en 7.
De vier griffiers van de initiatiefgroep 'burgers en gekozen burgers' concluderen dat de invoering van het dualisme voor bewustzijn bij raden heeft gezorgd. Volgens Arjan Oudbier (griffier Apeldoorn) hebben gemeenteraden niet eerder zo massaal kritisch naar de eigen werkwijze gekeken. "Toch ongelofelijk wat voor een invloed een wetswijziging kan hebben. In 160 jaar Thorbecke hebben we na de invoering van de commissies en inspraak in de jaren '60, weinig grote bewegingen gezien op het niveau van gemeenteraadsbestuur." Wel valt de griffiers op dat de veranderingen vaak nog voorzichtig zijn. Er zijn weinig gemeenten die rigoureus aan het veranderen zijn geslagen, vindt Jan Dirk Pruim (griffier Almere). "Gemeenteraden mogen nog best meer lef tonen!". Ook ligt er nog een grote uitdaging om aan de slag te gaan met de doorontwikkeling van de ingezette veranderingen, aldus Hans Peet (griffier Voorst). Volgens Baudewijn Franssen, griffier in Leeuwarden is de aandacht voor de vergadervormen goed geweest, maar blijft het te veel naar binnen gericht. "We moeten de wezenlijke politieke besluiten op straat zien te krijgen".
---
Noot voor de redactie,
Gemeente Apeldoorn