Ministerie van Algemene Zaken

NOS, Met het oog op morgen, Radio 1

Radio / TV-interview | 19-06-2009

Vice-minister-president Bos, na afloop van de wekelijkse ministerraad, over het imago van het kabinet en verhoging van de Nationale Hypotheek Garantie

VULLINGS:
Bos had vandaag in Den Haag, in de Trêvezaal, het rijk voor zich alleen. Ik vroeg hem of de ministerraad daarom soepel verlopen is.

BOS:
Ja, die is soepel verlopen.

VULLINGS:
Komt dat omdat premier Balkenende er niet bij was vandaag?

BOS:
Nee hoor. We hebben ook wel eens hele soepele ministerraden als iedereen er is.

VULLINGS:
Wel eens?

BOS:
Nee, in het algemeen. Kom op, leg er nou niet te veel in.

VULLINGS:
Ja, maar deze week was er een interview van de minister van Onderwijs in Vrij Nederland.

BOS:
Ah, daar is ie weer.

VULLINGS:
U voelt hem al aankomen. Die zei: wellicht heeft dit kabinet een imagoprobleem omdat het twee kapiteins heeft. Balkenende en u. Wat vindt u van die analyse?

BOS:
Ik voelde me zeer gevleid, maar ik geloof niet dat ik het er mee eens ben. Het is natuurlijk wel zo dat je als je een stelsel als het Nederlandse politieke stelsel met coalitiepartijen en al het gedoe dat daar ook wel eens mee samenhangt vergelijkt met een presidentieel stelsel als het Amerikaanse, dan is het makkelijker om vanuit zo'n presidentieel stelsel gewoon één geluid te laten horen. Al die ruis van coalitiepartijen die altijd maar met elkaar moeten onderhandelen en het eens worden en op verschillende delen van het electoraat mikken, al die ruis is er niet bij. Dus dat deel van de analyse klopt wel.

VULLINGS:
Dus het schuurt wel eens?

BOS:
Natuurlijk schuurt het wel eens. Er zijn talloze momenten dat de drie partijen die in een coalitie zitten het niet met elkaar eens zijn en dat je dan bij wijze van spreken drie geluiden hoort in plaats van één geluid. Maar om het nou tot het kardinale probleem van het kabinet te verheffen? Dat geloof ik niet.

VULLINGS:
Vindt u ook dat het kabinet we een imagoprobleem heeft?

BOS:
We zijn op dit moment niet geweldig populair. Maar je weet daar een paar dingen van. Er is eigenlijk geen enkel kabinet dat midden in een economische crisis ook moeilijke maatregelen moet nemen geweldig populair. Dat duurt over het algemeen even voordat het gewaardeerd wordt. Het andere dat je weet is dat het ook weer zo verschrikkelijk snel weer kan veranderen. Nog geen zes maanden geleden: we hadden de banken gered en schoten door het plafond qua populariteit. Het is heel vluchtig. Je moet je daar niet te zeer gek door laten maken denk ik. Gewoon stug je werk blijven doen.

VULLINGS:
U heeft niet het idee dat het kabinet iets fut doet en dat ziet de kiezer?

BOS:
Het blijft natuurlijk ook voor ons een beetje gokken in welke mate de kiezer bij de Europese verkiezingen ook de nationale politiek heeft laten meewegen.

VULLINGS:
Over het algemeen vrij veel.

BOS:
In ieder geval zal het mee hebben gespeeld bij kiezers. Ik wet niet in welke mate en bij hoeveel.

VULLINGS:
Wordt u er eigenlijk niet gek van, van die kiezers? Een paar maanden geleden waren u en het kabinet populair. U werd politicus van het jaar. U werd op handen gedragen. Nu zitten we in het voorjaar en is die populariteit al weer weg.

BOS:
Nee, ik wordt er niet gek van. Dan zou ik ook echt mijn boeltje in moeten leveren en moeten stoppen als politicus. Ik heb het wel leren relativeren. Ik heb zelf ook meegemaakt als politicus dat je binnen een paar weken tijd van ongelooflijk lage zetelaantallen heel hoog kunt stijgen en weer net zo hard terug kunt vallen. Dus zolang er geen verkiezingen zijn moet je je daar niet gek dor laten maken. Nu waren er natuurlijk wel verkiezingen. Een heel teleurstellende uitslag voor de PvdA.

VULLINGS:
Ook voor het CDA.

BOS:
Ook voor het CDA, maar ook voor de VVD en de SP. Daar moet je elk je conclusies uit proberen te trekken en iet gek laten maken, maar het gewoon volgende keer beter doen.

VULLINGS:
Maar als we naar alle verkiezingen van de afgelopen tien jaar kijken, dan zijn er eigenlijk maar weinig partijen die in de regering zitten en winst boeken. Regeren is eigenlijk hele langzame soort van zelfmoord, zou je kunnen zeggen?

BOS:
Ja, dus je moet het ook niet te lang doen hè?

VULLINGS:
Oké, is dit een teken dat u na deze periode met de PvdA een tijdje in de oppositie gaat zitten?

BOS:
Je kunt daar dus heel cynisch van worden en zeggen dat de kiezer er geen verstand van heeft en die wil altijd meer en wil altijd irreële dingen, terwijl degenen die in de regering zitten heel verstandig zijn en de goede dingen doen. Dan verklaar je eigenlijk de kiezer voor gek. Dat lijkt me niet een verstandige analyse. Ik ben ervan overtuigd dat ook als je in een moeilijke periode moeilijke beslissingen neemt,dat de keizer uiteindelijk in staat is om te oordelen op of dat eerlijk gedaan is, of je je verantwoordelijkheid genomen hebt, of je echt ten bate van het land bepaalde beslissingen genomen hebt. Er zullen vast ook wel kiezers zijn die het met alles altijd oneens zullen zijn; die altijd naar de politiek zullen kijken als een stelletje zakkenvullers waar ze niks mee te maken willen hebben en bij de verkiezingen of niet gana stemmen of een proteststem uitbrengen. Maar het gros van de Nederlanders is redelijk en heeft dondersgoed door wat we doen en heeft ook als het details niet snapt wel een heel basaal gevoel over of je je werk goed doet of niet. Op die redelijkheid reken ik.

VULLINGS:
Vandaag heeft het kabinet een aantal besluiten genomen in de bestrijding van de crisis, waaronder de verhoging van de Nationale Hypotheek Garantie. Wellicht wordt u daar populairder van. Maar u was altijd tegen en nu bent u voor die verhoging. Waarom?

BOS:
De eerste keer dat het voorstel mij bereikte luidde het voorstel gewoon: we gooien die grens omhoog. Dus de garantie die de overheid biedt bij hypotheken gaat omhoog. Maar als je als overheid garant staat betekent het dat je bepaalde risico's loopt. Als er toch mensen dan hun hypothee niet mee kunnen afbetalen, dan kan dat dus uiteindelijk op mijn bordje terecht komen. Dan is het uiteindelijk niet mijn bordje maar dat van de belastingbetaler. Achter de minister van Financiën staan ontzaglijk vele belastingbetalers die dan die schade moeten ophoesten. Dus we wilden eerst wel eens even weten hoeveel schade dat dan mogelijkerwijs zou zijn en of we daar een voorziening voor kunnen maken, zodat als het dan gebeurt het geld opzij gezet is. Dat hebben we nu gedaan.

VULLINGS:
U had eerder andere argumenten en die vond ik best wel steekhoudend. U zei: volgens mij gaat het niet helpen, want mensen kopen op dit moment geen huis omdat ze bang zijn hun baan te verliezen of ze calculeren erop dat de huizenprijzen nog verder gaan dalen. Kortom: als we meer garantie geven verwacht ik niet dat mensen een huis gaan kopen.

BOS:
Laat ik daar heel eerlijk over zijn. Minister Van der Laan is daar volgens mij vandaag ook eerlijk over geweest. Die heeft gezegd: dit is geen wondermiddel. We weten niet of het werkt. We weten wel dat er uit de samenleving -makelaars, bouwers, consumentenorganisaties- een grote vraag naar is, dat alle politieke partijen ernaar vragen. Dus dan hebben wij ook zoiets gehad van nou ja, als zoveel mensen dit willen en we de risico's beheersbaar achten,, dan moeten we het maar gewoon doen. Baat het niet, dan schaadt het niet.

VULLINGS:
U wilde gewoon van het gezeur af zijn?

BOS:
Nee, want misschien hebben we het mis en blijkt het wel te werken. Er zijn ook mensen die zeggen dat het instrument wel werkt. Misschien hebben zij gelijk.

VULLINGS:
U zegt zelf dat er financiële risico's aan verbonden zijn.

BOS:
Ik zeg wat Va der Laan zegt: dit is geen wondermiddel. Het kan werken. De mate waarin het werkt weet niemand. Maar ik heb ook een belang te verdedigen bij de belastingbetaler dat als het toch niet blijkt te werken, als het leidt tot grote risico's omdat we opeens garant staan voor allemaal wanbetalers die hun hypotheek niet meer kunnen afbetalen, dan moet ik ook een verhaal hebben richting belastingbetaler. Dat verhaal heb ik nu, omdat we dat risico agedekt hebben.

VULLINGS:
En de maatregel is tijdelijk?

BOS:
Die is tijdelijk. Hij loopt nog tot eind volgend jaar.

VULLINGS:
En als Nederland dan nog in crisis zit of als de huizenmarkt nog steeds moeilijk loopt, dan wordt hij misschien verlengd?

BOS:
We hebben altijd gezegd dat als de crisis langer duurt dan we denken, dan zullen sommige stimuleringsmaatregelen verlengd kunnen worden. Maar we zetten in natuurlijk op een crisis die korter duurt dan we hopen, niet langer.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, TO)