Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
1
> Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
Aan de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Rijnstraat 50
Den Haag
Postbus 16375
Postbus 20017 2500 BJ Den Haag
2500 EA DEN HAAG www.minocw.nl
Onze referentie
MLB/135.932
Uw referentie
LS/144382.u
Bijlagen
---
Datum 29 juni 2009
Betreft Informatie ten behoeve van plenaire behandeling Erkenningenwet
(31804)
Bij brief van 23 juni jl. heeft de vice-voorzitter van de Commissie voor Onderwijs,
Cultuur en Wetenschapsbeleid van uw Kamer mij, ter voorbereiding op de
plenaire behandeling van de Erkenningenwet (31804), verzocht een aantal
stukken aan de Eerste Kamer te sturen.
Hierbij ontvangt u het derde en laatste stuk; de uitkomsten van het onderzoek
van het Commissariaat voor de Media (Commissariaat) naar aanleiding van
berichtgeving in de NRC (d.d. 13 juni jl.) over misstanden bij de publieke omroep
en overtredingen van de gedragscode NPO. Tevens ontvangt u hierbij de
rapportage van de Commissie Integriteit Publieke Omroep (CIPO).
Ik heb zowel het Commissariaat als de CIPO via de raad van bestuur van de
publieke omroep gevraagd om een onderzoek naar de zaken die in het artikel in
de NRC de revue passeren, omdat een deel daarvan raakt aan de eigen
Richtlijnen en Regelingen goed bestuur en integriteit (de gedragscode) van de
publieke omroep.
1 Overtredingen van de Mediawet: uitkomsten onderzoek Commissariaat
voor de Media.
Het Commissariaat concentreert zich in zijn onderzoek op vier zaken; de TROS en
het kinderprogramma Bibaboerderij, de KRO en het programma Leescoupé, BNN
en de vergoedingen aan haar voorzitter/presentator en zijn inkomsten uit
nevenactiviteiten en tot slot de leningen van omroepen aan het inmiddels failliete
facilitaire bedrijf Kalános. De andere passages in het artikel van de NRC raken
aan de eigen gedragscode van de publieke omroep. Deze komen in de volgende
paragraaf uitgebreider aan de orde.
In de zaken rond het kinderprogramma Bibaboerderij (TROS) en het programma
de Leescoupé (KRO) stuit het Commissariaat op feiten die wijzen in de richting
van het overtreden van de Mediawettelijke regels (in het bijzonder voor
sponsoring). Het Commissariaat vervolgt zijn onderzoek op basis van de
procedure (horen van partijen, voornemen tot sanctie uitbrengen etc.) die
daarvoor is vastgesteld. Een definitief eindoordeel over beide zaken kan het
Commissariaat daarom nu nog niet uitspreken.
a
na 1 van 4
Pagi
In de kwestie BNN constateert het Commissariaat dat er weliswaar onhandig is Onze referentie
geopereerd, maar dat de grenzen van de Mediawet niet zijn overschreden. De MLB/135.932
CIPO is in deze zaak inmiddels een onderzoek gestart naar mogelijke
strijdigheden met de eigen gedragscode van de publieke. Mocht de gedragscode
niet zijn nageleefd dan kan de CIPO een aanbeveling doen, aan de raad van
bestuur, om BNN een sanctie op te leggen. De raad van bestuur heeft de
volgende sanctiemogelijkheden: (1) de bevoorschotting van een omroep
verminderen of beëindigen, (2) maximaal 15% van het budget van de omroep
inhouden.
BNN heeft inmiddels overigens lering getrokken uit de situatie en maatregelen
genomen. Het salaris voor presentatiewerkzaamheden van de voorzitter/
presentator wordt verlaagd en de inkomsten van zijn nevenactiviteiten worden
teruggestort op de rekening van BNN.
Bij de leningen aan het facilitaire bedrijf Kalános heeft het Commissariaat destijds
al opgetreden en aanwijzingen gegeven die door de betrokken omroepen zijn
opgevolgd. Deze zaak is daarmee afgesloten.
2 Strijdigheden met gedragscode publieke omroep: uitkomsten
onderzoek CIPO
De CIPO loopt in haar rapportage over mogelijke strijdigheden met de
gedragscode publieke omroepen zeven zaken langs. Kwesties die voor 1 januari
2006 speelden laat zij buiten beschouwing, omdat de gedragscode toen nog niet
in werking was getreden.
Deze oudere kwesties betreffen de gang van zaken bij de NMO en het bedrijf
Kalános (zie hiervoor paragraaf 1 van deze brief). Het Commissariaat heeft zich
destijds intensief beziggehouden met de problemen bij de NMO en heeft na
uitgebreid onderzoek besloten aangifte te doen van strafbare feiten bij het
Openbaar Ministerie. Deze heeft de zaak thans in behandeling.
Bij de activiteiten van de TROS rond het kinderprogramma de Bibaboerderij
constateert de CIPO geen strijdigheid met de gedragscode. Hier kan wel sprake
zijn van een overtreding van de Mediawet, maar dat is een zaak van het
Commissariaat (zie ook paragraaf 1 van deze brief).
Over de Leescoupé (KRO) merkt CIPO op dat ideële sponsoring volgens de
gedragscode is toegestaan als aan een aantal zaken wordt voldaan (redactionele
onafhankelijkheid, op basis van schriftelijke overeenkomst etc.). CIPO onderzoekt
of de KRO op deze punten de gedragscode heeft nageleefd. Het Commissariaat
onderzoekt, zoals eerder in deze brief gemeld, mogelijke overtredingen van de
(sponsorregels van de) Mediawet.
De reizen van producent Rob Hof zijn volgens de CIPO mogelijk strijdig met de
gedragscode. Zij heeft een onderzoek ingesteld naar de specifieke reizen die in
het artikel in de NRC zijn beschreven en heeft tevens alle omroepen gevraagd
inzicht te geven in de gang van zaken rond eventuele reizen en diensten met en
door Rob Hof/Hoffilms.
Pagina 2 van 4
Bij de Joodse Omroep wordt een mogelijke schending van de Onze referentie
arbeidsovereenkomst door de oud-directeur van de omroep op aanbeveling van MLB/135.932
het Commissariaat aan het bestuur door een recherchebureau onderzocht. CIPO
heeft het bestuur in een eerder stadium geadviseerd over de scheiding van
bestuur en toezicht; het bestuur heeft de aanbevelingen ter harte genomen.
Er is in de gedragscode geen specifieke regelgeving over hiërarchische
verhoudingen tussen medewerkers, daarom constateert de CIPO bij de
benoeming van het hoofd Televisie bij de KRO geen strijdigheden met de
gedragscode. Overigens heeft de KRO hierover in haar eigen code wel afspraken
opgenomen. De KRO benadrukt dat zij haar eigen code naleeft, omdat er geen
sprake is van een hiërarchische verhouding tussen het Hoofd Televisie en zijn
partner (presentator bij dezelfde omroep) en dat het niet aannemelijk is dat een
dergelijke verhouding zou kunnen ontstaan.
Zoals hierboven al is aangegeven is de CIPO in de zaak BNN en haar voorzitter/
presentator inmiddels een onderzoek gestart naar mogelijke strijdigheden met de
gedragscode. Het Commissariaat heeft in deze kwestie geen overtredingen van de
Mediawet geconstateerd.
3 Salarissen publieke omroep
In het artikel in de NRC wordt ook gewag gemaakt van de discussie over de
salarissen bij de publieke omroep. Voor een nadere toelichting hierop verwijs ik u
graag naar mijn brief aan uw Kamer van vrijdag 26 juni jl.
4 Reactie
Ik ben het Commissariaat en de CIPO erkentelijk voor de snelle, eerste
rapportage over de zaken die in het artikel van de NRC aan de orde zijn gekomen.
Hoewel beide organisaties aanduiden welke artikelen van de Mediawet of
gedragscode mogelijk zijn overtreden, begrijp ik dat meer tijd nodig is om
hierover tot een gefundeerd oordeel te komen. Zodra beide partijen hun
onderzoek hebben afgerond zal ik uw Kamer per ommegaande informeren over
de uitkomsten.
In mijn eerdere reactie op de zaken in het artikel in de NRC heb ik aangegeven
dat ik mocht straks blijken dat de Mediawet en de eigen gedragscode niet zijn
nageleefd de praktijken van de omroepen zeer afkeur. Als het Commissariaat
overtredingen van de Mediawet constateert moeten er dan ook strenge sancties
worden opgelegd. Bij overtreding van een bindende regeling van de eigen
gedragscode van de publieke omroep zonder dat daar een goede verklaring
voor is verwacht ik dat de raad van bestuur van zijn sanctiebevoegdheden
gebruik maakt.
Wat de TROS betreft wil ik daar aan toevoegen dat ik het kwalijk vind dat deze
omroep in de lopende (2005-2010) en de vorige erkenningperiode (2000-2005) al
enkele malen een sanctie heeft gekregen voor overtredingen van de Mediawet.
In 2007 heeft de TROS twee boetes gekregen. Met het betalen van een
afkoopsom aan producent Diomedea heeft zij bijgedragen aan het maken van
Pagina 3 van 4
winst door derden (dienstbaarheidsverbod). In de programma's Lingo, Lingo Onze referentie
Bingo Show en De Grootste Bingo Ooit was sprake van ongeoorloofde MLB/135.932
sluikreclame. In 2008 is de TROS beboet omdat zij met het programma Alle fans
aan dek het dienstbaarheidsverbod heeft overtreden. Uit de eerste bevindingen
van het Commissariaat rond de Bibaboerderij ontstaat de indruk dat de TROS een
mogelijke overtreding vooropgezet heeft gedaan en zelfs heeft vastgelegd dat de
supermarkt die betrokken is bij het programma de eventuele boete voor zijn
rekening neemt.
In de vorige erkenningperiode was de TROS de omroep die het meest is beboet
voor overtredingen van vooral de sluikreclame- en sponsorregels.
De TROS lijkt het niet zo nauw te nemen met zijn plichten binnen het publieke
bestel en daarin een bestendige lijn te ontwikkelen. Ik heb de raad van toezicht
en de directie van de TROS laten weten dat ik het van groot belang vind dat de
omroep in zijn aanvraag voor de volgende erkenningperiode overtuigend aangeeft
dat zij de regels van de Mediawet nauwkeurig zal naleven. Indien zij dit niet doet
komt zij niet voor een volgende erkenning in aanmerking.
Ik heb de afgelopen jaren al diverse maatregelen genomen om de zelfregulering
van de publieke omroep te vervangen of te versterken. Sinds 1 januari 2009 geldt
bijvoorbeeld dat omroepen hun plannen voor nevenactiviteiten (inclusief
onderliggende sponsorovereenkomsten) ter goedkeuring aan de raad voor
bestuur moeten voorleggen, die ze toetst op mogelijke strijdigheid met het
gemeenschappelijk belang van de publieke omroepen. Een overtreding van de
Mediawet of de gedragscode is uiteraard niet in belang van de publieke omroep.
De raad van bestuur heeft onlangs een kader voor deze toets vastgesteld.
In de Erkenningswet heb ik vanuit het oogpunt van goed bestuur de scheiding van
bestuur en toezicht bij een omroep verplicht gesteld. In dezelfde wet wordt
tevens bepaald dat de publieke omroep een beloningscode moet opstellen die
door mij moet worden goedgekeurd. Het Commissariaat zal bij alle aanvragen
voor een nieuwe erkenning beoordelen of de omroep voldoet aan de eisen van
goed bestuur.
De CIPO doet vooruitlopend op de evaluatie van de gedragscode die voorzien is
voor de tweede helft van 2009 al enkele aanbevelingen. De raad van bestuur
heeft mij laten weten snel met de CIPO in gesprek te gaan over de aanbevelingen
en mogelijkheden tot aanscherping van de eigen gedragscode.
Ik ga zelf, samen met het Commissariaat en de raad van bestuur van de publieke
omroep, op korte termijn na of er extra toezichthoudende en handhavende
maatregelen nodig zijn om misstanden in de toekomst te voorkomen.
Tot slot doe ik een dringend op de besturen en raden van toezicht van de
omroepen om hun verantwoordelijkheid te nemen, zodat de zaken waarover de
NRC heeft bericht spoedig tot het verleden gaan behoren.
de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
dr. Ronald H.A. Plasterk
Pagina 4 van 4