voor gemeenten
Bevolkingskrimp leidt wel tot financiële problemen voor gemeenten
29 juni 2009
De provincie Groningen benadrukt dat bevolkingskrimp wel degelijk
leidt tot financiële problemen voor gemeenten. Gedeputeerde Pim de
Bruijne: "Om de consequenties van de krimp aan te kunnen pakken is
veel meer geld nodig dan de krimpgemeenten en de provincie samen
kunnen opbrengen." Dit is een heel ander geluid dan het COELO
(Centrum voor onderzoek van de economie van de lagere overheden), een
onderzoeksinstituut dat is verbonden aan de Rijksuniversiteit
Groningen vrijdag jl. naar buiten bracht.
De onderzoeksvraag van COELO is of er maatregelen nodig zijn om te
voorkomen dat krimpende gemeenten financieel in de problemen komen. De
onderzoekers vonden hier geen aanwijzingen voor. De Bruijne zet
vraagtekens bij deze conclusie. Zijn kritiek spitst zich toe op twee
punten. In de eerste plaats heeft het COELO het verleden onderzocht en
trekt op basis daarvan conclusies over de toekomst.
Te smalle basis
In de tweede plaats worden de conclusies in het onderzoek op een te
smalle basis getrokken. Het onderzoek betreft de begrotingen van vijf
gemeenten van de afgelopen vier jaar, en niet de daadwerkelijke
uitgaven. Een van deze gemeenten is Delfzijl. De
Ontwikkelingsmaatschappij Delfzijl (OMD) waarin de gemeente
participeert komt niet in het onderzoek voor. Delfzijl is de afgelopen
twintig jaar bijna 10.000 inwoners kwijtgeraakt. De herstructurering
van de woningvoorraad die daarom de afgelopen jaren is uitgevoerd, is
via de OMD gelopen. Deze uitgaven zijn niet in de gemeentebegroting
terug te vinden en zijn dus ook niet meegenomen in de conclusies van
het onderzoek. Daarnaast kan De Bruijne zich niet vinden in de
redenatie dat sommige extra uitgaven van de gemeenten niet aan de
krimp te wijten zijn. Voorbeelden zijn de investeringen die gemeenten
hebben gedaan in herstructurering van de woningvoorraad en het
samenvoegen van scholen tot een brede school. In het rapport wordt
aangegeven dat deze investeringen niet met de bevolkingsdaling te
maken hadden. Maar dit zijn juist twee thema's die in krimpgemeenten
specifiek aan de orde zijn.
850 miljoen nodig
Uit onderzoeken die in opdracht van de provincie Groningen zijn
uitgevoerd, wordt duidelijk dat de kosten voor een integrale
gebiedsgerichte aanpak van de fysieke woon- en leefomgeving die in de
toekomst nodig zal zijn in Noordoost- en Oost-Groningen worden geschat
op ruim 850 miljoen euro. Dit zijn kosten voor de herstructurering van
de woningvoorraad, het uit de markt nemen van verouderde woningen, het
instandhouden van voorzieningen zoals scholen op plekken waar dit
mogelijk is en het herinrichten van de openbare ruimte. Het gaat om
bedragen die de grenzen van de gemeentelijke, maar ook van de
provinciale financiën ver te boven gaan.
Bevolkingsdaling 23%
In Noordoost- Groningen wordt de komende 20 jaar een bevolkingsdaling
van 23% verwacht, en in Oost-Groningen van 8%. Gevolgen zijn o.a.
leegstand van woningen, verpaupering en verloedering, jongeren die
wegtrekken en voorzieningen op gebied van bijvoorbeeld zorg, welzijn,
onderwijs die dreigen te verdwijnen. Om dit op te lossen is nieuw
beleid noodzakelijk van zowel gemeenten, provincies als het rijk.
Daarnaast is er extra geld nodig voor de uitvoering. In de provincie
Groningen zijn beide krimpregio's aan de slag met beleidsplannen die
oplossingsrichtingen moeten bieden. Daarnaast is de provincie bezig
met een provinciaal actieplan bevolkingsdaling.
Herverdelen rijksmiddelen
Landelijk komt de problematiek rond bevolkingskrimp ook steeds
nadrukkelijker op de politieke agenda te staan. Na de zomer zal het
kabinet een actieplan Bevolkingsdaling presenteren. Minister Van der
Laan heeft op een topconferentie krimp op 17 juni aangegeven dat hij
daarbij wil gaan kijken hoe rijksmiddelen herverdeeld kunnen worden
voor de oplossing van dit probleem.
29 juni 2009
Provincie Groningen