Nationaal Archief onderzoekt Nederlandse onafhankelijkheidsverklaring

09/07/2009 15:00

Het Nationaal Archief

9 juli 2009

P e r s b e r i c h t

Een vorst is aangesteld tot hoofd van zijn onderdanen om hen onder zijn hoede te nemen en te beschermen, zoals een herder zijn schapen beschermt en de onderdanen zijn niet geschapen ten behoeve van de vorst om hem in alles wat hij beveelt onderdanig te zijn en als slaaf te dienen.

citaat uit het Plakkaat van Verlatinge, 1581.

Het Nationaal Archief begint een onderzoek naar het belangrijkste geboortepapier van de Nederlandse staat - het Plakkaat van Verlatinge uit 1581.

Het onderzoek moet antwoord geven op de vele mysteries over de totstandkoming en de samenstelling van de tekst waarmee de Nederlandse gewesten de koning van Spanje hebben afgezworen en één van de belangrijkste stappen in de Opstand zetten. Dit onderzoek is ingesteld ter gelegenheid van de installatie van de Staatscommissie Grondwet door de minister Hirsch Ballin van Justitie en minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken. De Staatscommissie heeft onder andere als opdracht de toegankelijkheid en betekenis van de Grondwet voor burgers te onderzoeken.

,,De Amerikanen weten heel precies wie de geestelijke vaders van hun Onafhankelijkheidsverklaring waren en zijn zeer geïnteresseerd in de vraag wie nu precies welke bijdrage daaraan heeft geleverd", zegt algemeen rijksarchivaris en directeur Nationaal Archief Martin Berendse. ,,Ik kan echter nu niet vertellen hoe de ideeën over de relatie tussen vorst en onderdaan en over het recht op zelfbeschikking van de mens in ons land zijn ontstaan. En ik weet ook niet hoe deze ideeën de wereld zijn overgegaan. Op een moment dat er meer belangstelling ontstaat voor onze grondwet, willen wij dus meer weten over de mensen die daar meer daar 400 jaar geleden de basis voor hebben gelegd."

Partner in het onderzoeksproject is de Universiteit van Tilburg. Professor Randall Lesaffer, professor Trix van Erp-Jacobs en dr. Raymond Kubben verrichten onderzoek naar de historische grondslagen en recente ontwikkelingen van de internationale rechtsordening. ,,Het Plakkaat is één van de grote constitutionele teksten in de Nederlandse geschiedenis maar heeft ook wereldwijd impact gehad", zegt professor Randal Lesaffer ,,Ze heeft in latere tijden meermaals tot voorbeeld gediend, zelfs bij de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring.'

Met behulp van technisch sporenonderzoek is het Nationaal Archief bezig een reconstructie te maken van het wordingsproces ('the making of') van het Plakkaat. Dit onderzoek maakt het onder meer mogelijk doorhalingen en overgeschreven teksten zichtbaar te maken en teksten te vergelijken om verschillende handschriften te kunnen onderscheiden. Voor historisch onderzoek dat onder andere het vergrootglas legt op het dagelijks leven ten tijde van het opstellen van het Plakkaat is het Nationaal Archief nog in overleg met andere (internationale) partners. Het Nationaal Archief heeft zich tot doel gesteld het Nederlandse publiek meer te informeren over de fundamenten van onze democratie. In dat kader is zojuist het boek 'In 21 stappen vrij onverveerd' uitgekomen waarin, naast het Plakkaat van Verlatinge, nog 20 documenten zijn gebundeld die in de afgelopen ruim 400 jaar de basis legde voor onze huidige rechtstaat. Berendse: ,,Diverse nationale en internationale wetenschappers zien een rechte lijn lopen tussen het Nederlandse Plakkaat en de Amerikaanse en Franse onafhankelijkheidsverklaringen. En die verklaringen zijn mogelijk weer inspiratiebron voor grondwetten die in de twintigste eeuw werden opgesteld, bijvoorbeeld in Afrika. Als daar resten van het Plakkaat in zijn terug te vinden, dan is ook de vraag of dit stuk in zijn internationale betekenis in ons land niet erg wordt onderschat."





http://www.nationaalarchief.nl/