De verschillende kanten van de euro
Amsterdam, 09 juli 2009
Consumenten hebben de inflatie massaal omhoog zien schieten na introductie van de euro. Veel minder zichtbaar zijn de voordelen van de euro. Zonder euro had de kredietcrisis voor veel meer onrust gezorgd.
Na de introductie van de euro als betaalmiddel (in 2002) hebben consumenten de prijzen fors zien stijgen. Driekwart (73%) van de Nederlanders vond de prijzen in 2002 sterk gestegen. De laatste keer dat de bevolking zich zo massaal zorgen maakte over de prijzen was eind jaren zeventig, toen de inflatie zo'n 10% bedroeg. De 'gevoelsinflatie' was in 2002 dus vergelijkbaar met die in de jaren zeventig. Toch gold dit niet voor de officieel gemeten prijsstijging: die bedroeg over 2002 'slechts' een kleine 3%. Waarom zagen consumenten de prijzen in 2002 zoveel meer stijgen dan de officiële statistieken van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)?
Wennen aan de euro
Consumenten hebben moeten wennen aan de nieuwe munt. Grofweg heeft de euro de bedragen op het prijskaartje gehalveerd, waardoor veel producten er op het eerste gezicht goedkoper uitzien en makkelijker in het winkelwagentje worden gelegd. Eenmaal thuisgekomen is het schrikken als we de prijzen weer terugrekenen naar guldens. Helemaal omdat het bedrag op ons loonstrookje ook ongeveer is gehalveerd.
Prijsverhogingen door de euro
Winkeliers hebben hun prijzen meestal naar boven toe afgerond. Het aanpassen van prijskaartjes, brochures en menukaarten doen bedrijven normaalgesproken op gezette tijden en niet per se elk jaar omdat dit omprijzen geld kost. De introductie van de euro maakte dat alle bedrijven hun prijzen op hetzelfde moment moesten aanpassen, wat in ieder geval tijdelijk inflatieverhogend werkte. Volgens De Nederlandsche Bank stegen de prijzen in de supermarkt met 0,6% extra door de introductie van de euro. Ook de horeca deed een duit in het zakje. Hier stegen de prijzen zelfs met 6,5%. De prijzen zijn vooral verhoogd op plekken waar ze consumenten opvallen: in de horeca en supermarkt.
Ook lagere prijzen
Niet alles is duurder geworden sinds de introductie van de euro. In de eerste jaren na de euro werden voedingsmiddelen, kleding, schoenen en telefoonapparatuur zelfs goedkoper. Dat temperde de gemiddelde prijsstijging. In de laatste vijf jaar van de gulden bedroeg de inflatie nog gemiddeld 2,7% per jaar, terwijl in de eerste vijf jaar van de euro de prijzen jaarlijks met maar 1,9% stegen. Nog altijd zijn kleding (-3%), koelkasten (-6%), (af)wasmachines (-9%) en tweedehandsauto's (-9%) goedkoper dan in 2001, het laatste jaar van de gulden. De prijzen van computers (-74%), TV's (-68%) en telefoons (-65%) gingen zelfs meer dan door de helft sinds de euro. Dit soort forse prijsverlagingen zien we vooral bij uitgaven die consumenten minder vaak doen. Daardoor vallen deze lagere prijzen ook minder op.
Kostenvoordelen
De euro heeft bedrijven en consumenten ook kostenbesparingen opgeleverd. Bedrijven die handelen met het buitenland - en dat zijn er veel in Nederland - hebben een eenvoudiger boekhouding gekregen. Ook hoeven zij zich in het eurogebied niet meer te verzekeren tegen het valutarisico's. Die kostenbesparingen hebben veel bedrijven weer doorgegeven aan de consument in de vorm van lagere prijzen. Vroeger maakten vakantiegangers nog kosten voor het omwisselen van geld, maar dat is nu niet meer nodig.Ook houden ze na de vakantie geen muntjes meer over die ze niet kunnen omwisselen.
De zekerheid van de euro
Door de introductie van de euro is binnen de eurozone de onzekerheid over de wisselkoersen verdwenen. Al tien jaar rekenen bedrijven nu hun onderlinge handel binnen de eurozone af in euro's. Bedrijven hebben daar voordeel bij, maar werknemers en consumenten ook. Het gaat niet alleen om de direct gemaakte besparing op boekhoud- en omwissel kosten, maar ook om voordelen op de lange termijn. Omdat wisselkoersschommelingen zijn uitgeschakeld produceren bedrijven nu eerder voor de grotere Europese markt. Consumenten hebben door de grotere buitenlandse concurrentie meer keuze gekregen. Zo bevordert de euro de concurrentie en introductie van nieuwe producten. Het gaat niet om een eenmalig, maar blijvend positief effect op de economische groei en werkgelegenheid in Europa.
Het onzichtbare voordeel
Een van de grootste voordelen van de euro is onzichtbaar. Het gaat namelijk om iets dat zich niet heeft voorgedaan dankzij de euro. De afgelopen jaren hebben verschillende grote gebeurtenissen de financiële markten in beweging gebracht. Denk aan boekhoudschandalen (Enron, Worldcom), terroristische aanslagen in onder andere New York en Madrid en de kredietcrisis. Zonder de euro zou dergelijk onheil hebben gezorgd voor flinke onrust op de Europese valutamarkten. De euro heeft ervoor gezorgd dat de onrust ons op dat front bespaard is gebleven.
© 2009 ING Economisch Bureau