Werk van Saenredam voor even uit de kast


Tekenend voor Utrecht als bezienswaardige stad

UTRECHT, 20090714 -- Een van de bijzonderste collectiestukken van de zomerexpositie van Het Utrechts Archief is de tekening die Pieter Saenredam in 1636 maakte, van wat toen als topattractie van Utrecht werd gezien. Werk van Saenredam worden zelden tentoongesteld i.v.m. kwetsbaarheid, maar voor deze expositie maakt het archief een uitzondering. De tekening maakt deel uit van de zomertentoonstelling Utrecht on tour. Reizigers over de Domstad. Aan de hand van persoonlijke notities, postkaarten, tekeningen en plattegronden toont deze een beeld van een stad die in de loop der eeuwen met veel plezier is bezocht. Van 16 juli t/m 25 oktober in Het Utrechts Archief.

Al in 16e en 17e eeuw wordt Utrecht door buitenlandse gasten bezocht. Van toerisme is dan nog geen sprake, want reizen was lange tijd iets bijzonders dat men vooral uit noodzaak deed. Keizers en koningen trokken met hofhoudingen door hun rijk; Kooplieden en diplomaten gingen op weg om te handelen en te onderhandelen, en boetelingen maakten te voet verre pelgrimstochten.
Het is pas in de loop van de 17e eeuw dat reizigers op pad gaan uit nieuwsgierigheid, om meer van de wereld te zien. Het maken van een `Grand Tour' wordt gaandeweg voor de gegoede stand een `must'. Veel van deze eerste toeristen maken notities en tekeningen waarin ze laten zien hoe zij hun reis en verblijf hebben beleefd.

Utrecht is in loop der eeuwen door vele beroemde, en ook minder beroemde gasten bezocht. Wat trok hen in deze stad? Beklommen ze in de 17e eeuw al de Domtoren of bezochten ze juist andere plekken die als bezienswaardigheid bekend stonden? Wat hield Karel V bezig toen hij te gast was in het Duitse Huis, en wat ontdekte de Toscaanse prins Cosimo de 'Medici in 1667 in de Mariakerk? En welke herinnering hield tsaar Peter de Grote over aan zijn bezoek aan de beroemde zijdefabriek Zijdebalen, hetgeen hem bijna zijn leven kostte. In deze expositie komen ze aan het woord over hun bezoek aan Utrecht.


Reis en verblijf

Vanaf de 17e -18e eeuw wordt de stad met koets en trekschuit steeds toegankelijker; de trekschuit ging weliswaar niet snel, maar veel reizigers vonden het goedkoper en comfortabeler reizen dan met de koets. Zelfs tsaar Peter de Grote maakte er gebruik van. Met de komst van trein neemt niet alleen de snelheid maar ook het aantal toeristen aanzienlijk toe.
Om aan de groeiende stroom bezoekers onderdak te bieden, komen er meer herbergen en logementen in de binnenstad. Alleen al aan het Vredenburg waren er in de achttiende eeuw minstens zes logementen gevestigd. En nog steeds staat hier het Apollo Hotel, op de plaats waar in de zestiende eeuw de herberg `De Struijs' of `Vogelstruijs' zijn gasten ontving.

Bezienswaardigheden

De Domkerk en de Mariakerk behoorden van oudsher tot de meest populaire bezienswaardigheden. Vooral de laatste maakte veel indruk op de bezoekers. Een van topstukken in de expositie is de tekening die Pieter Saenredam in 1636 van de Mariakerk maakte, waarmee hij een prachtig eigentijds inkijkje geeft in wat toen als topattractie van Utrecht werd gezien.
In de achttiende eeuw had vooral de natuur een grote aantrekkingskracht. Zo werd de tuin van de zijdefabriek Zijdebalen aan de Vecht een ongekende trekpleister, met prachtige fonteinen en schelpengrotten.

Utrecht in verschillende perspectieven

De expositie Utrecht on tour. Reizigers over de Domstad toont aan de hand van persoonlijke reizigersnotities, prenten en tekeningen uit de collectie van Het Utrechts Archief een beeld van een stad die al eeuwen met veel plezier wordt bezocht. Daarnaast is in de doorlopende projectie Utrecht van boven te zien hoe de stad vanuit het perspectief van de Dombeklimmers eruit zag. Contouren hiervan zijn ook zichtbaar op de historische stadsplattegronden die net als nu een goede orientatie op de stad vormden. Utrecht is daarmee letterlijk `op de kaart' gezet.
Hoe de Domstad er in de verte uitzag, door de ogen van toenmalige reizigers die hun plaats van bestemming naderden, is te zien op de panorama's: het silhouet van de stad dat eigenlijk onveranderd is gebleven. Verbindende rode draad tussen de verschillende componenten in deze expositie vormt het lint `Groeten uit Utrecht', met oude en nieuwe prentbriefkaarten waarin de toerist de thuisblijvers verrast met een kaartje.

Colofon
Concept en teksten: Het Utrechts Archief, Joyce Pennings, Nettie Stoppelenburg
Vormgeving: Theo Tienhooven
Fotografie: Het Utrechts Archief, Berry Geerligs


Te zien
16 juli t/m 25 oktober 2009
Dinsdag t/m zaterdag 10.00 - 17.00 uur.
Tevens geopend op zondag 13 september en 25 oktober 13.00 - 17.00 uur
Het Utrechts Archief, Hamburgerstraat 28, Utrecht / www.hetutrechtsarchief.nl
Toegang gratis





Ingezonden persbericht