NIOD


28.7.2009
Dertien nieuwe archieven toegankelijk

Recent zijn dertien nieuwe inventarissen gereed gekomen, waardoor een nieuw deel van de collectie van het NIOD toegankelijk is geworden voor onderzoek. Een belangwekkend archief dat ontsloten is, is dat van het proces tegen NSB-leider Anton Mussert (toegangsnummer 285). In dit archief bevinden zich onder andere de notities en apologieën die Mussert voor het Bijzonder Gerechtshof schreef om zijn beleid te rechtvaardigen, alsook het dagboek dat de NSB-leider bijhield van 16 mei t/m 18 september 1940.

Een ander bijzonder archief dat nu ontsloten is, is dat van de Nederlandsche Studie Groep/ Netherlands Study Group/ Netherlands Research Institute te New York (toegangsnummer 454). Over deze particuliere vereniging van in en rondom New York wonende Nederlandse academici en zakenlieden is nog nauwelijks iets bekend. De vereniging werd begin 1942 opgericht en de leden bogen zich gezamenlijk over reconstructieproblemen met betrekking tot Nederland. Daartoe bestudeerden ze Amerikaanse wetenschappelijke literatuur, organiseerden lezingen en rondetafelconferenties en brachten adviezen uit aan de Nederlandse regering. Doordat veel leden na de oorlog repatrieerden naar Nederland, bloedde de Studiegroep in 1947 dood.

Overzicht van nieuw beschreven archieven
dr. Th.P.J. Botman (271e). Patholoog-anatoom die betrokken was bij de lijkschouwing op de vijf gijzelaars uit het kamp Sint-Michelsgestel die op 15 augustus 1942 op landgoed De Rovert in de gemeente Goirle werden gefusilleerd (R. Baelde,W. Ruys, Graaf E.O.G. van Limburg Stirum, C. Bennekers en Baron A. Schimmelpennink v.d. Oye). (0,25 meter, 9 inventarisnummers, volledig openbaar)

mr. M. Wolff (287). Joods advocaat te Goor, voorzitter van het Nederlandsch Israelitisch Kerkgenootschap in Goor, voorzitter van het Comité voor Joodsche Vluchtelingen te Goor, hoofdvertegenwoordiger van de Joodsche Raad voor Goor, Markelo en Diepenheim. Wolff werd in april 1943 opgepakt en naar Westerbork gedeporteerd. Hij werd op 27 augustus 1943 in Auschwitz omgebracht. (0,25 meter, 57 inventarisnummers, volledig openbaar)

A. Millenaar (288). Verbonden aan het Nederlandse Gezantschap te Berlijn. Hij assisteerde in de oorlog het Zweedse gezantschap te Berlijn, dat de belangen van Nederlanders in Duitsland behartigde. Gaandeweg werd hij de drijvende kracht achter de hulp aan Nederlanders in Duitsland en kreeg steeds meer te maken met de ondergrondse kanten van het werk. (0,25 meter, 27 inventarisnummers, volledig openbaar)

'De Brandaris' (206c). Radio-omroep voor Nederlandsche zeevarenden London (Dutch Seamens broadcast), kwam tot stand in een samenwerking tussen de BBC en de Nederlandse Regeringsvoorlichtingsdienst. Vanaf 1 juli 1941 werd dagelijks een aflevering van een kwartier gemaakt. Op 2 november 1942 samengegaan met Radio Oranje. (0,1 meter, 3 inventarisnummers, volledig openbaar)

Parlementaire Enquêtecommissie Regeringsbeleid 1940-1945 (197g). Tussen 1946 en 1957 is een parlementaire enquête gehouden het beleid van de Nederlandse regering in Londen. Ten behoeve van de geschiedschrijving hebben RIOD-medewerkers onder meer teksten van verhoren verzameld. (0,25 meter, 16 inventarisnummers, volledig openbaar)

Nederlandsche Regeringscommissie voor Wetenschappelijke Documentatie (235). Deze commissie hield zich tijdens de oorlog in Londen bezig met het verzamelen van wetenschappelijke documentatie. Dit moest na de oorlog zo snel mogelijk beschikbaar worden gesteld aan Nederlandse wetenschappers. Zo konden zij zo snel mogelijk hun opgelopen achterstand inlopen. (0,1 meter, 3 inventarisnummers, volledig openbaar)

P.F.W. (Piet) Nak (448). Een van de initiatiefnemers van de Februaristaking in 1941. (0,1 meter, 11 inventarisnummer, volledig openbaar)

Firma W. Wessel Bzn. (447).Een Heeren- kleedingsmagazijn' van een Joodse eigenaar. Uiteindelijk geliquideerd op instigatie van de bezetter. Bevat onder andere personeelskaarten en ook stapels losse pasfoto's, deels van Joden. (0,1 meter, 6 inventarisnummers, volledig openbaar)

Collectie Proces H.N. Rauter (286). De collectie bevat onder meer uitgetypte verhoren van Rauter die werden uitgevoerd door N.W. Posthumus en L. de Jong. Daarnaast is het manuscript van de bronnenpublicatie Het proces Rauter van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie aanwezig. Tenslotte bevat het processtukken. (1 meter, 44 inventarisnummers, beperkt openbaar)

Collectie Proces A.A. Mussert (285). De collectie is ontstaan door de werkzaamheden van het RIOD en bevat stukken die zijn gebruikt tijdens het proces, zoals processen-verbaal van getuigenverhoren en krantenknipsels. Ook zijn er correspondentie, redes, dagboekaantekeningen en notities van Mussert, beschouwingen over hem en brochures te vinden. Voorts zijn er stukken die Mussert ter verdediging van zichzelf tijdens zijn gevangenschap heeft geschreven. Ten slotte bevat het verslagen van het proces. (0,5 meter, 98 inventarisnummers, beperkt openbaar)

Collectie proces Neurenberg (458). De collectie is aan het NIOD geschonken en bevat informatie over het Internationaal Militair Tribunaal in Neurenberg. Het betreft hoofdzakelijk stukken mbt. de processen tegen Göring, Hess, Kaltenbrunner, Von Ribbentrop en Seyss-Inquart. (0,37 meter, 38 inventarisnummers, volledig openbaar)

Collectie Proces P.N. Menten (461). Menten was een Nederlands zakenman in Polen en betrokken bij massamoorden in Oost-Galicië. De collectie is een schenking en bevat onder meer aantekeningen van de rechtbankpresident en arresten, vonnissen en enkele pleitnota's die tijdens de rechtszaak zijn gebruikt. Ook bevat het samenvattingen van 137 videobanden die tijdens het proces werden gemaakt. (1,75 meter, 109 inventarisnummers, beperkt openbaar)

Netherlands Study Group/ Netherlands Research Institute te New York (454). Groep van Nederlandse academici en zakenlieden die zich tijdens de oorlog bogen over reconstructievraagstukken met betrekking tot Nederland. (1,75 meter, 148 inventarisnummers, volledig openbaar)

Archieven inzien
U kunt de archieven inzien in de studiezaal van het NIOD. Voor het materiaal dat beperkt openbaar is gelden beperkende voorwaarden voor inzage. U kunt gevraagd worden een archiefverklaring te tekenen of een aanvraag voor inzage te doen bij de directeur van het NIOD. Bekijk voor meer informatie over de openbaarheid van de archieven het archievenoverzicht of wend u tot één van de medewerkers van de studiezaal.