Vrije Universiteit Amsterdam
Persbericht
13-08-2009
VU- medewerkers verzorgen spraakmakende uitgave
Epistole duae -`Twee brieven' - van Calvijn verschenen
Kan een christen met een vrij geweten deelnemen aan de godsdienstige gebruiken van
de Rooms-katholieke kerk? Dat is de kernvraag van een nieuw deel in de nieuwe
wetenschappelijke uitgave van de geschriften van Calvijn in de oorspronkelijke
talen, dat wil zeggen in het Latijn en in het Frans. Calvijn beschouwde die gebruiken
immers als afgoderij. De Epistolae duae (`Twee brieven'; 1537) is Calvijns eerste
publicatie voor een breder publiek sinds zijn aankomst in Genève. Hij mengt zich
hiermee voor het eerst in het publieke debat. Het voorwoord dateert van 12 januari
1537. De kernvraag van de tweede brief luidt: wat betekent dit voor mensen die een
ambt in die kerk dragen?
Het gebruikelijke verhaal is dat Calvijn deze brieven schreef terwijl hij anoniem in
Ferrara (Italië) aan het hof van de hertogin Renée de France verbleef. De editie toont
echter aan dat Calvijn het concept bijwerkte nadat hij met Farel en Viret de Disputatie
van Lausanne had bijgewoond. Doel van dat dispuut was geestelijken in het
machtsgebied van Lausanne voor de reformatie te winnen. Dat was in oktober 1536,
kort nadat Calvijn zich onder druk van Farel aan de kerk van Genève verbonden had.
Hij verbrak elke connectie met de `Kring van Meaux' (zo genoemd naar de Franse
plaats waar een groep mild hervormingsgezinden zich om bisschop Briçonnet
schaarde) en werd een fervent aanhanger van de Reformatie. Om die reden zijn ook
Calvijns mondelinge bijdragen aan de Disputatie in de editie opgenomen. De twee
brieven zijn in het Latijn geschreven, terwijl de twee bijdragen aan de Disputatie in
het Frans waren uitgesproken.
Spannendste vragen bij dit boek zijn: wanneer gaf Calvijn zijn anonimiteit op en
schaarde hij zich vierkant achter de Reformatie? En: hoe ver gaat hij om vrienden op
de consequenties van hun persoonlijke keuze te wijzen?
De kritische editie met uitvoerige inleiding is verzorgd door prof. dr. Erik de Boer en
dr. Frans van Stam. De uitgave verscheen bij de uitgeverij Librairie Droz te Genève.